Nghiên cứu điều trị phẫu thuật, gẫy cột sống ngực -thắt lưng không vững có liệt tủy bằng khung hartshil tại bệnh viện Xanh pôn Hà Nội

Nghiên cứu điều trị phẫu thuật, gẫy cột sống ngực -thắt lưng không vững có liệt tủy bằng khung hartshil tại bệnh viện Xanh pôn Hà Nội

Luận án tiến sỹ y học : Nguyễn Đắc Nghĩa

Chuyên ngành : Phẫu thuật đại cương : năm bảo vệ

Hướng dẫn khoa học : GS.TSKH Nguyễn Văn Nhân; PGS.Dương Đức Bính

 Chấn thương cột sống ngực – thắt lưng (CSNTL) là loại chấn thương rất hay gặp và có xu hướng ngày một tăng bởi các tai nạn lao động, giao thông, thể dục thể thao, chiến tranh và thiên tai… Gây CSNTL có liệt tuy thường gây ra các biến chứng nặng nề, để lại các di chứng vĩnh viễn, thậm chí gây tử vong. 
Ở các nước Âu – Mỹ tần xuất gây CSNTL từ 20 – 64 trường hợp /100000 dân / năm; 1/3 trong số đó có liệt tuỷ [31], [63], [140]. 

Ở Việt Nam, chưa có các con số thống kê đầy đủ, song một vài số liệu gần đây cũng nói lên tính phổ biến của loại chấn thương này: theo Võ Văn Thành [14], từ 1986 – 1989 Trung tâm chấn thương chỉnh hình thành phố Hồ Chí Minh đã điều trị 504 trường hợp gẫy CSNTL, trong đó 28% có thương tổn thần kinh. Đoàn Lê Dân [12], [13] cho biết: tại Bệnh viện Việt Đức, số bệnh nhân gây cột sống chiếm 3 – 5% tổng số bệnh nhân gầy xương. Bệnh viện Xanh Pôn điều trị trung bình 150 bệnh nhân gây CSNTL /năm, trong đó 1/4 bị liệt hai chỉ dưới. Năm 1994 – 1995, Dương Đức Bính và cộng sự [2], [145] mổ cố định cho 72 trường hợp gãy CSNTL có liệt bằng khung Hartshill và chỉ thép. 
Có nhiều phương pháp để điều trị gẫy CSNTL. Đối với những trường hợp gẫy không vững có liệt, mổ giải ép tuỷ và cố định cột sống có thể tạo cơ hội cho sự hồi phục; nhờ cố định vững bên trong nên bệnh nhân được trăn trở sớm, săn sóc dễ dàng hơn, phòng tránh được các biến chứng.

Tuy vậy, đối với các kỹ thuật và dụng cụ cố định cột sống đang được sử dụng trên thế giới luôn tồn tại các ý kiến trái ngược nhau. Điều đó nói lên rằng: chưa có một kỹ thuật hay dụng cụ cố định cột sống nào được coi là lý tưởng cho mọi bệnh nhân và công việc tìm kiếm vẫn còn đang tiếp tục. Trong khi đó, ở Việt Nam chúng ta chưa tự chế tạo được các dụng cụ có định cột sống mà phải nhập từ các nước Âu – Mỹ. Các dụng cụ này thường có kích cỡ lớn, khó lắp đặt vào cột sống người Việt Nam và cũng rất tốn kém so với điều kiện kinh tế của chúng ta hiện nay. 
Trước năm 1990, hầu hết các bệnh nhân gây CSNTL có liệt tuỷ tại khoa Chấn thương chỉnh hình Xanh Pôn chỉ được điều trị bảo tồn nên 100% có loét sớm vùng tỳ đè, tỷ lệ tử vong rất cao. Trước vấn đề bức xúc này, năm 1991 Dương Đức Bính và cộng sự đã lựa chọn, ứng dụng phương pháp của Dove [38], [39] công bố năm 1986: mổ cố định cột sống bằng khung Hartshill và chỉ thép buộc vào cung sau. Nhờ mỗ nắn chỉnh, giải phóng chèn ép tuỷ và cố định, kết hợp với tập phục hồi chức năng sớm nên kết quả điều trị đã đạt được rất khích lệ: không có tử vong, phòng tránh được loét và các biến chứng, kỹ thuật lắp đặt đơn giản, ít tốn kém, khá phù hợp với cơ thể người Việt Nam [2]. 
Tuy nhiên kỹ thuật này cũng có nhược điểm: không chịu được lực ép theo trục cột sống; trong trường hợp thân đốt sống bị gẫy vụn (burst fracture) khi dựng bệnh nhân ngồi dậy, cột sống dần dần sẽ bị gù trở lại. Nếu cất cung sau để giải ép tuỷ sống thì không còn chỗ buộc chỉ thép, muốn vững phải cố định nhiều đốt, gây ảnh hưởng tới các đường cong sinh lý và vận động của cột sống. 
Vì vậy, chúng tôi tiếp tục nghiên cứu ứng dụng phương pháp cải tiến của Dove công bố năm 1991 [40], [41]: kết hợp thêm một cấu ngang và hai vít cuống cùng với chỉ thép để nhằm giảm bớt số đốt phải cố định đồng thời tăng khả năng chịu đựng lực ép của hệ thống. 
Qua hai năm theo dõi, chúng tôi thấy hệ thống này của Dove cũng chưa thật sự đủ vững khi chỉ có định hai đốt trên và hai đốt dưới đốt gây. nhất là trong những trường hợp có gầy vụn thân đốt. Hơn nữa, loại vít cuống do Dove sử dụng là loại vít xốp của AO (Hội nghiên cứu về kết xương) có đường kính thiết diện 6,5 mm, quá lớn so với đường kính cuống cung người Việt Nam [16]. 
Để có một hệ thống cố định cột sống sử dụng khung Hartshill vừa vững hơn, vừa phù hợp hơn với bệnh nhân của chúng tôi, chúng tôi muốn cải tiến thêm phương pháp của Dove: kết hợp hai cấu ngang và bốn vịt cuống cũng với chỉ thép. 
Vì vậy đề tài "Nghiên cứu điều trị phẫu thuật gây cột sống ngực -thắt lưng không vũng có liệt tuỷ bằng khung Hartshill tại Bệnh viện Xanh Pôn – Hà Nội" đã được tiến hành. 
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài: 
1- Tìm hiểu số đo cuống cũng đoạn bản lề ngực – thắt lưng, thắt lưng thấp (T11 – 15) trên một số đốt sống; mổ thực nghiệm trên xác và khảo sát khả năng chịu lực ép theo trục đứng của khung Hartshill kết hợp hai cầu ngang và bốn vít cuống cũng với chỉ thép trên mô hình thực nghiệm. 
2- Đánh giá kết quả điều trị trên lâm sàng của hệ thống cố định cột sống bằng khung Hartshill kết hợp hai cấu ngang và bốn vít cuống cung với chỉ thép.