Nghiên cứu tỷ lệ đái tháo đường thai kỳ theo tiêu chuẩn ADA năm 2011 và các yếu tố nguy cơ

Luận văn Nghiên cứu tỷ lệ đái tháo đường thai kỳ theo tiêu chuẩn ADA năm 2011 và các yếu tố nguy cơ.Đái tháo đường (ĐTĐ) là bệnh rối loạn chuyển hóa đang gia tăng nhanh chó ng trên toàn cầu từ 171 triệu người năm 2000 dự kiến tăng lên khoảng 366 triệu người năm 2030 [67]. Đái tháo đường thai kỳ (ĐTĐTK) là thể đặc biệt của ĐTĐ. Tỷ lệ dao động từ 1 – 16% tùy thuộc vào phương pháp sàng lọc, tuần thai sàng lọc, tiêu chuẩn chẩn đoán [37]. ĐTĐTK đang c ó chiều hướng ngày càng gia tăng nhất là khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, trong đó c ó Việt Nam [13].

ĐTĐTK nếu không được chẩn đoán và điều trị sẽ gây nhiều tai biến cho cả mẹ và thai nhi. Hậu quả trước mắt đối với người mẹ là dễ bị các tai biến sản khoa như: tăng huyết áp, nhiễm độc thai nghén, nguy cơ sẩy thai, thai chết lưu, đẻ non, tăng nguy cơ phải mổ lấy thai do thai to [50]. Đối với thai nhi và trẻ sơ sinh dễ bị hội chứng suy hô hấp cấp và tử vong chu sinh, thai to, các sang chấn tổn thương sau đẻ [41]. Về lâu dài, nhiều nghiên cứu về tỷ lệ mắc ĐTĐ type 2 nhận thấy rằng những phụ nữ c ó tiền sử ĐTĐTK dễ mắc ĐTĐ type 2 [50].

Chẩn đoán ĐTĐTK rất quan trọng tuy nhiên chưa c ó tiêu chuẩn thống nhất trên thế giới. Các tiêu chuẩn chẩn đoán ĐTĐTK trước đây dựa nhiều vào nguy cơ người mẹ bị ĐTĐ type 2 về sau mà ít để ý đến các nguy cơ cho mẹ và thai nhi trong quá trình mang thai cũng như tại thời điểm chuyển dạ và sau sinh.

Các nghiên cứu mới gần đây: nghiên cứu HAPO [62], nghiên cứu của Landon [45], nghiên cứu của Ferrara (Mỹ) [32], nghiên cứu của Caroline [27], cho thấy tăng glucose máu mức độ thấp hơn so với các tiêu chuẩn chẩn đoán trước đây đã làm tăng nguy cơ sản khoa.

Những kết quả này đã dẫn đến xem xét lại tiêu chuẩn chẩn đoán ĐTĐTK. Cần phải c ó tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn chuyển hó a glucose mới ở các phụ nữ mang thai dựa trên các kết quả sản khoa.

Năm 2011 ADA đưa ra tiêu chuẩn mới khẳng định lại các tiêu chuẩn của IADPSG (3/2010) về thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose [20]. Những tiêu chuẩn mới này sẽ làm tăng đáng kể tỷ lệ ĐTĐTK bởi vì chỉ cần c ó 1 giá trị bất thường thì đủ để chẩn đoán chứ không cần phải 2 giá trị như trước đây.

Ở Việt Nam đã c ó nhiều nghiên cứu theo tiêu chuẩn trước đây và đang bắt đầu c ó những nghiên cứu theo tiêu chuẩn mới. Xuất phát từ thực tế trên, chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu tỷ lệ đái tháo đường thai kỳ theo tiêu chuẩn ADA năm 2011 và các yếu tố nguy cơ” với hai mục tiêu sau:

1. Xác định tỷ lệ ĐTĐTK được chẩn đoán theo tiêu chuẩn ADA năm 2011.

2. Nhận xét các yếu tố nguy cơ của ĐTĐTK và các nguy cơ tai biến trước, trong và ngay sau sinh ở những thai phụ ĐTĐTK được chẩn đoán theo tiêu chuẩn ADA năm 2011.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3

1.1 Định nghĩa ĐTĐTK 3

1.2 Tình hình bệnh ĐTĐTK trên thế giới và Việt Nam 3

1.2.1 Thế giới 3

1.2.2 Việt Nam 4

1.3 Sinh lý bệnh của ĐTĐTK 4

1.3.1 Hiện tượng kháng Insulin 4

1.3.2 Bài tiết các hormon trong thời gian mang thai 5

1.4 Các yếu tố nguy cơ của ĐTĐTK 9

1.4.1 Béo phì 9

1.4.2 Tiền sử gia đình 9

1.4.3 Tiền sử đẻ con trên 4kg 9

1.4.4 C ó tiền sử bất thường về dung nạp glucose 9

1.4.5 Đường niệu dương tính 9

1.4.6 Tuổi của thai phụ 10

1.4.7 Chủng tộc 10

1.5 Hậu quả của ĐTĐTK 10

1.5.1 Hậu quả đối với thai nhi và trẻ sơ sinh 10

1.5.2 Hậu quả đối với mẹ 13

1.6 Chẩn đoán ĐTĐTK 15

1.6.1 Một số cơ sở xây dựng tiêu chuẩn chẩn đoán ĐTĐTK 15

1.6.2 Tiêu chuẩn chẩn đoán ĐTĐTK 16

1.7 Một số nghiên cứu về tỷ lệ ĐTĐTK 19

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22

2.1 Đối tượng nghiên cứu 22

2.1.1 Tiêu chuẩn lựa chọn 22

2.1.2 Tiêu chuẩn loại trừ 22

2.2 Thời gian và địa điểm nghiên cứu 22

2.2.1 Thời gian nghiên cứu 22

2.2.2 Địa điểm nghiên cứu 22

2.3 Phương pháp nghiên cứu 23

2.3.1 Thiết kế nghiên cứu 23

2.3.2 Cỡ mẫu nghiên cứu 23

2.3.3 Quy trình nghiên cứu 23

2.4 Khía cạnh đạo đức trong nghiên cứu 28

2.5 Xử lý số liệu 28

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 31

3.1 Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 31

3.1.1 Tuổi các thai phụ 31

3.1.2 Chỉ số khối cơ thể 32

3.1.3 Tiền sử yếu tố nguy cơ 32

3.2 Tỷ lệ ĐTĐTK 33

3.2.1 Tỷ lệ chung 33

3.2.2 Một số đặc điểm của thai phụ ĐTĐTK theo tiêu chuẩn ADA 2011 .. 34

3.3 Các yếu tố nguy cơ của ĐTĐTK theo tiêu chuẩn ADA 2011 36

3.3.1 Tỷ lệ ĐTĐTK giữa nhó m có YTNC và không có YTNC  36

3.3.2 Tỷ lệ ĐTĐTK theo số lượng các YTNC 37

3.3.3 Mối liên quan giữa các YTNC và tỷ lệ ĐTĐTK 37

3.4 Nguy cơ tai biến của ĐTĐTK theo tiêu chuẩn ADA 2011 40

3.4.1 Tuổi thai khi kết thúc thai kỳ 40

3.4.2 Phương pháp đẻ 41

3.4.3 Chỉ định MLT 42

3.4.4 Tỷ lệ các tai biến sản khoa 42

3.4.5 Tỷ lệ các tai biến sơ sinh 43

3.4.6 Tỷ lệ tai biến của thai phụ ĐTĐTK được chẩn đoán theo tiêu chuẩn

ADA 2011 không được chẩn đoán theo tiêu chuẩn ADA 2010 44

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 46

4.1 Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 46

4.1.1 Tuổi của các thai phụ 46

4.1.2 Chỉ số khối cơ thể 46

4.1.3 Tiền sử yếu tố nguy cơ 47

4.2 Tỷ lệ ĐTĐTK 48

4.2.1 Tỷ lệ chung 48

4.2.2 Một số đặc điểm của thai phụ ĐTĐTK theo tiêu chuẩn ADA 2011 50

4.3 Các YTNC của ĐTĐTK theo tiêu chuẩn ADA 2011 53

4.3.1 Tỷ lệ ĐTĐTK giữa nhó m có YTNC và không có YTNC 53

4.3.2 Tỷ lệ ĐTĐTK theo số lượng YTNC 53

4.3.3 Mối liên quan giữa các YTNC và tỷ lệ ĐTĐTK 54

4.4 Nguy cơ tai biến của ĐTĐTK theo tiêu chuẩn ADA 2011 55

4.4.1 Tuổi thai khi kết thúc thai kỳ 55

4.4.2 Phương pháp đẻ 57

4.4.3 Tỷ lệ các tai biến sản khoa 58

4.4.4 Tỷ lệ các tai biến sơ sinh 59

4.4.5 Tỷ lệ tai biến của thai phụ ĐTĐTK được chẩn đoán theo tiêu

chuẩn ADA 2011 không được chẩn đoán theo tiêu chuẩn ADA 2010 61

KẾT LUẬN 62

KIẾN NGHỊ 63

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC

TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1. Hà Phan Hải An (2007). ” Viêm bàng quang”. Bài giảng bệnh học nội khoa tập 1,Trƣờng Đại học Y Hà Nội, trang 400-403.
2. Nguyễn Thế Bách, Lê Thị Thanh Vân (2008). “Nhận xét đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến chuyển dạ ở sản phụ đái tháo đƣờng tại bệnh viện Phụ Sản Trung ƣơng”. Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ y học, Trƣờng Đại học Y Hà Nội.
3. Tạ Văn Bình, Nguyễn Đức Vy, Phạm Thị Lan (2004). “Tìm hiểu tỷ lệ đái tháo đƣờng thai kỳ và một số yếu tố liên quan ở thai phụ quản lý thai kỳ tại Bệnh viện Phụ Sản Trung ƣơng và Bệnh viện phụ sản Hà Nội”. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước KC 10.15.
4. Tạ Văn Bình (2007). “Thai kỳ và đái tháo đƣờng”. Những nguyên lý nền tảng bệnh đái tháo đường – Tăng glucose máu. Tr 352-380.
5. Nguyễn Thị kim Chi, Trần Đức Thọ, Đỗ Trung Quân (2000). “ Phát hiện tỷ lệ đái tháo đƣờng thai nghén và tìm hiểu các yếu tố liên quan”. Luận văn tốt nghiệp bác sỹ nội trú bệnh viện, chuyên ngành nội khoa, Trƣờng Đại Học Y Hà Nội.
6. Phan Trƣờng Duyệt (2004). “ Kỹ thuật siêu âm và ứng dụng trong sản phụ khoa”. NXB khoa học kỹ thuật, Hà Nội, Trang 64 – 73
7. Nguyễn Đức Hinh (2006). “ Thai chết lƣu trong tử cung”. Bài giảng sản phụ khoa, tập 1, Bộ môn phụ sản, ĐHYHN, NXBYH, trang 160 – 167
8. Nguyễn Việt Hùng (2006). “ Đẻ non”. Bài giảng sản phụ khoa, tập 1, Bộ môn phụ sản, ĐHYHN, NXBYH, trang 129 – 135
9. Lê Diễm Hƣơng (2007). “ Phần 3 : Sơ sinh”, Sản phụ khoa, tập 2, Bộ môn phụ sản, ĐHYD Tp HCM, trang 565 – 680
10. Nguyễn Thị Kim Liên, Đặng Thị Minh Nguyệt (2011). “Tìm hiểu mối liên quan giữa yếu tố nguy cơ cao với tỷ lệ đái tháo đƣờng thai kỳ.” Y học thực hành
2: 46-49.11. Vũ Bích Nga ( 2009),” Nghiên cứu ngƣỡng glucose máu lúc đ i để sàng lọc đái tháo đƣờng thai kỳ và bƣớc đầu đánh giá hiệu quả điều trị”, Luận án tiến sỹ y học, chuyên ngành nội- nội tiết, Trƣờng Đại Học Y Hà Nội.
12. Đặng Thị Minh Nguyệt, Nguyễn Thị Kim Liên (2011). “Xác định tỷ lệ và thời điểm chẩn đoán đái tháo đƣờng thai kỳ ở nh m thai phụ c yếu tố nguy cơ cao”. Y học thực hành 1, tr 134-136.
13. Đỗ Trung Quân ( 2007). “ Đái tháo đƣờng thai nghén”. Đái tháo đường và điều trị, NXB Y học, Trang 399 – 419
14. Ngô Văn Tài ( 2006). “ Tiền sản giật và sản giật”. Bài giảng sản phụ khoa, tập 1, Bộ môn phụ sản, ĐHYHN, NXBYH, trang 28 – 37
15. Nguyễn Thị Lệ Thu (2010). “Nghiên cứu tỷ lệ và cách xử trí trong chuyển dạ đối với thai phụ đái tháo đƣờng thai nghén tại khoa sản bệnh viện Bạch Mai”. Luận văn tốt nghiệp bác sỹ chuyên khoa cấp 2. Trƣờng ĐH Y Hà Nội