Đánh giá tác dụng của bài thuốc Ngũ tạng kiêm tư cao điều trị người bệnh suy nhược cơ thể sau phẫu thuật xuất huyết não

Luận văn chuyên khoa 2 Đánh giá tác dụng của bài thuốc Ngũ tạng kiêm tư cao điều trị người bệnh suy nhược cơ thể sau phẫu thuật xuất huyết não.Xuất huyết não (XHN) tiên phát là một dạng phổ biến của XHN, với tỉ lệ mắc và tử vong cao trên thế giới, trong đó có hơn 2/3 số ca mắc là ở các nƣớc đang phát triển 1. XHN tiên phát chiếm 78-80% các trƣờng hợp XHN nói chung, nguyên nhân chính là vỡ các động mạch nhỏ do tăng huyết áp (THA) 2.
Ở Việt Nam, XHN chiếm 40,42% các trường hợp đột quỵ não, tỉ lệ tử vong chung khoảng 30%. Mặc dù có những nỗ lực không ngừng để tìm biện pháp can thiệp tối ƣu nhất và can thiệp ngoại khoa là lựa chọn phổ biến 3.

Sau phẫu thuật XHN, ngƣời bệnh cần có thời gian hồi sức ngoại khoa đặc biệt, ảnh hƣởng tới khí, huyết của các tạng phủ. Kết quả sau quá trình hồi sức và chăm sóc đặc biệt đó làm công năng tạng phủ bị giảm sút. Tới nay, Y học cổ truyền (YHCT) chủ yếu tham gia điều trị bằng phƣơng pháp không dùng thuốc với nhóm ngƣời bệnh này. Tuy nhiên để phục hồi khí huyết và công năng ngũ tạng sau phẫu thuật XHN còn có thể sử dụng nhiều bài thuốc cổ phƣơng có tác dụng rất tốt.
Bài thuốc Ngũ tạng kiêm tư cao là bài thuốc thuộc quyển 45 (Tâm đắc thần phƣơng) của cuốn sách Hải Thƣợng Y Tông Tâm Lĩnh, là bài thuốc cổ phƣơng rất có giá trị trong phục hồi các chứng hƣ của cơ thể 4. Cho đến nay, chƣa có nghiên cứu về tác dụng của bài thuốc này trên nhóm người bệnh sau phẫu thuật XHN. Do vậy chúng tôi tiến hành làm đề tài: "Đánh giá tác dụng của bài thuốc Ngũ tạng kiêm tư cao điều trị người bệnh suy nhược cơ thể sau phẫu thuật xuất huyết não".
Đề tài nhằm hai mục tiêu:
1. Đánh giá tác dụng của bài thuốc Ngũ tạng kiêm tư cao điều trị người bệnh hư lao sau phẫu thuật xuất huyết não thể khí huyết lưỡng hư.
2. Khảo sát một số yếu tố ảnh hưởng tới kết quả điều trị của bài thuốc Ngũ tạng kiêm tư cao trên người bệnh hư lao sau phẫu thuật xuất huyết não thể khí huyết lưỡng hư

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ…………………………………………………………………………………………………………..1
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN…………………………………………………………………………………….2
1.1. Xuất huyết não tiên phát ………………………………………………………………. 2
1.1.1. Giới thiệu chung ……………………………………………………………………. 2
1.1.2. Phân loại……………………………………………………………………………….. 2
1.1.3. Sinh lý bệnh ………………………………………………………………………….. 4
1.1.4. Các đặc điểm lâm sàng …………………………………………………………… 5
1.1.5. Đặc điểm chẩn đoán hình ảnh………………………………………………….. 7
1.1.6. Điều trị …………………………………………………………………………………. 8
1.2. Các triệu chứng suy nhƣợc sau phẫu thuật xuất huyết não ……………….. 8
1.3. Quan điểm của Y học hiện đại về Suy nhƣợc cơ thể………………………… 8
1.3.1. Khái niệm……………………………………………………………………………… 8
1.3.2. Nguyên nhân …………………………………………………………………………. 9
1.3.3. Chẩn đoán …………………………………………………………………………… 10
1.3.4. Điều trị suy nhƣợc cơ thể………………………………………………………. 11
1.4. Quan điểm của Y học cổ truyền về Hƣ lao……………………………………. 12
1.4.1. Khái niệm …………………………………………………………………………… 12
1.4.2. Nguyên nhân ………………………………………………………………………. 12
1.4.3. Nguyên tắc điều trị……………………………………………………………….. 14
1.4.4. Các thể lâm sàng …………………………………………………………………. 15
1.5. Bài thuốc Ngũ tạng kiêm tƣ cao …………………………………………………. 18
1.5.1. Xuất xứ bài thuốc…………………………………………………………………. 18
1.5.2 Thành phần của bài thuốc ………………………………………………………. 18
1.5.3 Cách dùng ……………………………………………………………………………. 20
1.5.4 Tác dụng………………………………………………………………………………. 20
1.5.5 Phân tích bài thuốc………………………………………………………………… 20
1.6 Các nghiên cứu về các bài thuốc bổ dƣỡng của Y học cổ truyền………. 22CHƢƠNG 2: CHẤT LIỆU, ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.26
2.1. Chất liệu nghiên cứu ………………………………………………………………….. 26
2.2 Đối tƣợng nghiên cứu …………………………………………………………………. 27
2.2.1. Tiêu chuẩn lựa chọn ngƣời bệnh theo YHHĐ………………………….. 27
2.2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn ngƣời bệnh theo YHCT…………………………… 27
2.2.3. Tiêu chuẩn loại trừ ngƣời bệnh………………………………………………. 27
2.3 Phƣơng pháp nghiên cứu …………………………………………………………….. 28
2.3.1 Thiết kế nghiên cứu ………………………………………………………………. 28
2.3.2 Cỡ mẫu nghiên cứu……………………………………………………………….. 28
2.3.3 Quy trình nghiên cứu……………………………………………………………… 28
2.3.4 Biến số, chỉ số nghiên cứu……………………………………………………… 30
2.4 Thời gian, địa điểm nghiên cứu ……………………………………………………. 33
2.5 Xử lý số liệu………………………………………………………………………………. 33
2.6. Sai số và khống chế sai số…………………………………………………………… 33
2.7. Đạo đức nghiên cứu …………………………………………………………………… 33
CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU………………………………………………………………35
3.1. Đặc điểm đối tƣợng nghiên cứu…………………………………………………… 35
3.2. Kết quả nghiên cứu ……………………………………………………………………. 39
3.3. Mối liên quan giữa mức độ hồi phục và các yếu tố khác ………………… 52
CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN………………………………………………………………………………………58
4.1. Đặc điểm của nhóm nghiên cứu………………………………………………….. 58
4.1.1. Tỉ lệ phân bố theo lứa tuổi…………………………………………………….. 58
4.1.2. Tỉ lệ phân bố theo giới………………………………………………………….. 58
4.1.3. Đặc điểm phân bố theo nghề nghiệp……………………………………….. 59
4.1.4. Tiền sử THA, tiền sử gia đình có ngƣời XHN …………………………. 59
4.1.5. Kích thƣớc ổ XHN……………………………………………………………….. 59
4.1.6. Vị trí ổ XHN ……………………………………………………………………….. 60
4.1.7. Dị dạng mạch não ………………………………………………………………… 604.2. Bàn luận về hiệu quả điều trị ………………………………………………………. 60
4.2.1. Sự thay đổi các triệu chứng cơ năng……………………………………….. 60
4.2.2. Sự thay đổi chất lƣợng giấc ngủ …………………………………………….. 62
4.2.3. Sự thay đổi mức độ suy giảm trí nhớ theo thang điểm Mini-Cog.. 62
4.2.4. Sự thay đổi chất lƣợng cuộc sống…………………………………………… 63
4.2.5. Sự thay đổi thang điểm Rankin mrs ……………………………………….. 64
4.2.6. Sự thay đổi thang điểm Glasgow (GCS) …………………………………. 65
4.2.7 Kết quả điều trị chung theo YHHĐ …………………………………………. 66
4.2.8. Kết quả điều trị theo YHCT…………………………………………………… 66
4.2.9. Triệu chứng bất thƣờng…………………………………………………………. 69
4.2.10. Ảnh hƣởng của bài thuốc lên chỉ số mạch, huyết áp……………….. 70
4.2.11. Ảnh hƣởng của bài thuốc lên các chỉ số xét nghiệm ……………….. 70
4.3. Khảo sát các yếu tố ảnh hƣởng lên hiệu quả điều trị của bài thuốc ….. 70
KẾT LUẬN……………………………………………………………………………………………………………..72
KIẾN NGHỊ…………………………………………………………………………………………………………….73
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤCDANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Nguyên nhân xuất huyết não ………………………………………………….. 3
Bảng 1.2. Tên, tính vị quy kinh và tác dụng của các vị thuốc ………………….. 18
Bảng 3.1. Tiền sử THA ………………………………………………………………………. 37
Bảng 3.2. Tiền sử gia đình XHN………………………………………………………….. 37
Bảng 3.3 Sự thay đổi thang điểm Rankin sửa đổi mRS………………………….. 44
Bảng 3.4. Sự ảnh hƣởng của các yếu tố lên mức độ hồi phục theo YHHĐ… 52
Bảng 3.5. Sự ảnh hƣởng của các yếu tố lên mức độ hồi phục theo YHCT … 53
Bảng 3.6. Tác dụng không mong muốn ………………………………………………… 54
Bảng 3.7. Ảnh hƣởng của thuốc lên chỉ số mạch, huyết áp……………………… 55
Bảng 3.8. Sự thay đổi các chỉ số xét nghiệm trƣớc và sau điều trị ……………. 56DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Đặc điểm phân bố theo tuổi của đối tƣợng nghiên cứu……………………35
Biểu đồ 3.2. Đặc điểm phân bố theo giới…………………………………………………………36
Biểu đồ 3.3. Đặc điểm phân bố theo nghề nghiệp …………………………………………….36
Biểu đồ 3.4. Kích thƣớc ổ XHN……………………………………………………………………..38
Biểu đồ 3.5. Vị trí ổ XHN……………………………………………………………………………..38
Biểu đồ 3.6. Tình trạng dị dạng mạch não ……………………………………………………….39
Biểu đồ 3.7. Phục hồi theo thang điểm Rankin sửa đổi mRS ……………………………..46
Biểu đồ 3.8. Kết quả phục hồi theo thang điểm Glasgow…………………………………..48
Biểu đồ 3.9. Kết quả phục hồi theo YHHĐ …………………………………………………….49
Biểu đồ 3.10. Kết quả phục hồi theo YHCT…………………………………………………….5