Nghiên cứu rối loạn giọng nói của nữ giáo viên tiểu học huyện Gia Lâm – Hà Nội và đánh giá kết quả của biện pháp can thiệp

Luận án tiến sĩ y học Nghiên cứu rối loạn giọng nói của nữ giáo viên tiểu học huyện Gia Lâm – Hà Nội và đánh giá kết quả của biện pháp can thiệp. Rối loạn giọng nói (Voice disorder or Dysphonia) là tình trạng bất thường của một hoặc nhiều đặc tính của giọng nói, gồm rối loạn âm vực, cao độ, cường độ hay chất thanh'. Rối loạn giọng nói (RLGN) có thể ở mức độ khác nhau từ khàn giọng đến mất giọng. 
Có nhiều cơ quan tham gia vào quá trình phát âm, trong đó thanh quản là cơ quan phát âm chính³. RLGN do nguyên nhân tại thanh quản phần lớn do rối loạn hoạt động của hệ thống cơ thanh quản xuất phát từ những hành vi lạm dụng giọng nói như la hét, nói to, nói cố sức, nói liên tục, nói hoặc hát không đúng với khả năng âm vực của bản thân… đây là các nguyên nhân mang tỉnh hành vi, ngoài ra RLGN còn gặp trong các tổn thương thực thể tại thanh quản. 

RLGN thường có sự kết hợp giữa việc lạm dụng giọng nói (voice abuse) với các bệnh lý TMH kèm theo như viêm mũi xoang (VMX), viêm mũi dị ứng (VMDU), viêm họng, viêm amidan và đặc biệt là bệnh trào ngược họng thanh quản (LPR) làm cho RLGN gặp thường xuyên hơn và việc điều trị cũng cần có sự phối hợp mới đạt hiệu quả cao. Giáo viên (GV) là đối tượng phải sử dụng giọng nói như một công cụ nên có nguy cơ mắc RLGN cao hơn so với các nghề nghiệp khác. Chất lượng giọng nói của GV ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của công tác đào tạo đặc biệt là học sinh tiểu học. 
Việc chẩn đoán RLGN dựa vào nhiều phương pháp gồm: đánh giá chủ quan (qua việc phỏng vấn, nghe cảm thụ lời nói, thăm khám lâm sàng) và đánh giá khách quan (phân tích âm học, nội soi hoạt nghiệm thanh quản…). Trong đó nội soi hoạt nghiệm thanh quản (NSHNTQ) giúp chẩn đoán chính xác hơn các bệnh lý thanh quản từ đó đưa ra các quy trình điều trị phù hợp Điều trị RLGN bao gồm điều trị ngoại khoa, nội khoa (có cả các bệnh lý TMH phối hợp), và các phương pháp điều chỉnh hành vì phát âm trực tiếp (luyện giọng) và gián tiếp (VSGN, truyền thông giáo dục sức khỏe). 
Tại Việt Nam đã có một số nghiên cứu về RLGN ở giáo viên tiểu học GVTH như nghiên cứu của Ngô Ngọc Liễn (2006) trên 1033 nữ giáo viên tiểu học cho thấy tỷ lệ có tổn thương thực thể ở thanh quản là 20,81%. Các RLGN chức năng chưa được đề cập đến trong nghiên cứu này. Nghiên cứu của Trần Duy Ninh (2011) trên 416 giáo viên tiểu học cho thấy tỷ lệ mắc RLGN của GVTH TP Thái Nguyên rất cao trong cả 2 mùa nghiên cứu: 76,20%-79,33%, trong đó có 45,67% – 46,88% GV mắc trên 3 triệu chứng. Tuy nhiên, các nghiên cứu trên mới chỉ áp dụng các phương pháp đánh giá chủ quan để chẩn đoán RLGN, và việc điều trị cũng chỉ áp dụng công tác truyền thông giáo dục sức khỏe và VSGN. Cho đến nay, chưa có nghiên cứu nào sử dụng NSHNTQ và phân tích âm để chẩn đoán và phân loại RLGN ở GVTH, nghiên cứu sự liên quan giữa bệnh lý TMH kèm theo ở người có RLGN và đánh giá hiệu quả của phương pháp luyện giọng cho GV có RLGN. Nghiên cứu này thực hiện với mong muốn các can thiệp được tiến hành sẽ giúp cải thiện giọng nói của GV, giúp GV biết cách sử dụng giọng nói đúng kỹ thuật, biết cách chăm sóc giọng nói, biết phát hiện và xử trí khi có RLGN để thực hiện tốt công việc của mình. Do đó chúng tôi thực hiện đề tài “Nghiên cứu rối loạn giọng nói của nữ giáo viên tiểu học huyện Gia Lâm – Hà Nội và đánh giá kết quả của biện pháp can thiệp" với các mục tiêu nghiên cứu sau: 
1. Mô tả rối loạn giọng chức năng, thực thể và các bệnh lý tai mũi họng liên quan đến rối loạn giọng nói ở giáo viên tiểu học huyện Gia Lâm, Hà Nội. 
2. Đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp trong điều trị rối loạn giọng nói ở giáo viên tiểu học
Nghiên cứu nhằm mô tả kết quả quả của các biện pháp can thiệp trong điều trị rối loạn giọng nói ở giáo viên tiểu học. Nghiên cứu can thiệp được thực hiện trên 50 giáo viên tại các trường TH thuộc Huyện Gia Lâm TP Hà Nội. Nghiên cứu can thiệp lâm sàng, mở, không có nhóm chứng. Kết quả nghiên cứu cho thấy các can thiệp làm giảm rõ rệt các đặc điểm sau điều trị so với trước điều trị như các triệu chứng cơ năng giảm giọng khản từ 90% xuống còn 48%, giảm hụt hơi khi nói từ 86% xuống còn 32%, giảm rối loạn giọng nói cơ năng từ 76% xuống còn 36%, các thông số chất thanh sau can thiệp đều cải thiện rõ rệt so với trước điều trị. Các tổn thương tại thanh quản cũng được cải thiện rõ rệt khi so sánh trước và sau điều trị. Do đó, luyện giọng và vệ sinh giọng nói giúp giáo viên khôi phục kiểu tạo thanh bình thường và ý thức hơn với giọng nói.

Rối loạn giọng nói (RLGN) là khi có thay đổi ở một trong các bộ phận của cơ quan phát âm bao gồm phổi, thanh quản và hệ thống cấu âm trong đó RLGN do nguyên nhân ở thanh quản chiếm đa số các trường hợp. RLGN do nguyên nhân ở thanh quản thường gặp do rối loạn hoạt động của hệ thống cơ thanh quản xuất phát từ những hành vi lạm dụng giọng nói như la hét, nói to, nói cố sức, nói liên tục.1RLGN rất thường gặp ở Việt Nam cũng như trên thế giới, điều đó đã gây ảnh hưởng không nhỏ  tới chất lượng  cuộc sống  và hoạt động nghề nghiệp của người bệnh.2 RLGN thường xuất hiện ở những người có công việc phải giao tiếp, nói nhiều như nhân viên bán hàng, phát thanh viên, giáo viên… Đối với giáo viên (giáo viên),  chất  lượng  giọng  nói  của  họ  còn ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của công tác đào tạo cho các thế hệ học sinh. giáo viên phải sử dụng giọng nói như một công cụ và là nghề có nguy cơ mắc RLGN cao hơn so với các nghề nghiệp khác. Hơn nữa, do đặc điểm sinh lý cơ quan phát âm, các bệnh giọng thanh quản do lạm dụng giọng thường gặp nhiều hơn ở nữ giới. Ở Việt Nam, đã có một vài nghiên cứu về RLGN của giáo viên tiểu học (giáo viên TH) như nghiên cứu của Phạm Thị Ngọc năm 2000 có kết quả 29,9% giáo viên TH Đông Anh – Hà Nội mắc.3 Nghiên cứu của Trần Duy Ninh năm 2011 nghiên cứu RLGN của giáo viên TH thành phố Thái Nguyên cho thấy tỷ lệ mắc RLGN trong 2 mùa nghiên cứu rất cao là 76,20% và 79,33%.

MUC LUC
ĐĂT VÂN ĐÊ …………………………………………………………………………………….. 1
CHƯƠNG 1: TÔNG QUAN TAI LIÊU……………………………………………….. 3
1.1. Lịch sử nghiên cứu về rôi loạn giong nói ……………………………………….. 3
1.1.1. Nghiên cứu dịch tễ hoc rôi loạn giong nói trên thế giới………………. 3
1.1.2. Nghiên cứu dịch tễ hoc rôi loạn giong nói ở nữ giáo viên tiêu hoc
Việt Nam…………………………………………………………………………………. 5
1.2. Giong nói……………………………………………………………………………………. 6
1.2.1. Khái niệm về giong nói…………………………………………………………… 6
1.2.2. Giong nói bình thường …………………………………………………………… 6
1.2.3. Khái quát về ngữ âm của giong nói ………………………………………….. 7
1.2.4. Giải phẫu cơ quan phát âm: …………………………………………………….. 8
1.2.5. Cơ chế phát âm và các thuộc tính vật lý của giong nói ……………… 12
1.3. Rôi loạn giong nói …………………………………………………………………….. 16
1.3.1. Khái niệm về rôi loạn giong nói …………………………………………….. 16
1.3.2. Phân loại rôi loạn giong nói…………………………………………………… 16
1.3.3. Nguyên nhân và yếu tô nguy cơ RLGN chức năng…………………… 17
1.3.4. Các biêu hiện của rôi loạn giong nói ………………………………………. 21
1.3.5. Phát hiện va đánh giá rôi loạn giong nói …………………………………. 22
1.3.6. Phát hiện các bệnh lý kết hợp: ……………………………………………….. 31
1.4. Điều trị rôi loạn giong nói ở giáo viên………………………………………….. 33
1.4.1. Nguyên tắc điều trị rôi loạn giong nói cho giáo viên ………………… 33
1.4.2. Điều trị rôi loạn giong nói bằng phương pháp điều chỉnh hành vi
phát âm………………………………………………………………………………….. 33
1.4.3 Điều trị rôi loạn giong nói bằng phương pháp nội khoa, ngoại khoa36
CHƯƠNG 2: ĐÔI TƯƠNG VA PHƯƠNG PHAP NGHIÊN CỨU……… 40
2.1. Đôi tượng nghiên cứu ………………………………………………………………… 40
2.1.1. Đôi tượng nghiên cứu …………………………………………………………… 402.1.2. Tiêu chuẩn lựa chon, tiêu chuẩn loại trừ …………………………………. 40
2.1.3. Địa điêm nghiên cứu…………………………………………………………….. 41
2.1.4. Thời gian nghiên cứu:…………………………………………………………… 42
2.2. Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………………. 42
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ……………………………………………………………… 42
2.2.2. Cơ mẫu……………………………………………………………………………….. 42
2.2.3. Thiết bị nghiên cứu ………………………………………………………………. 44
2.2.4. Biến sô và chỉ sô nghiên cứu …………………………………………………. 48
2.2.5. Các bước tiến hành ………………………………………………………………. 49
2.2.6. Tiêu chuẩn đánh giá……………………………………………………………… 55
2.2.7. Nguyên tắc phân nhóm can thiệp: ………………………………………….. 55
2.2.8. Phương pháp xử ly sô liệu …………………………………………………….. 57
2.2.9. Biện pháp không chế sai sô……………………………………………………. 58
2.3. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu ………………………………………………… 59
CHƯƠNG 3: KẾT QUA NGHIÊN CỨU …………………………………………… 60
3.1. Thực trạng rôi loạn giong nói của nữ giáo viên tiêu hoc về chức năng,
thực thê và các bệnh ly tai mui hong kèm theo………………………………… 60
3.1.1. Đặc điêm chung của đôi tượng trong nhóm nghiên cứu ……………. 60
3.1.2. Thực trạng RLGN về chức năng và thực thê của đôi tượng tham gia
nghiên cứu……………………………………………………………………………… 63
3.1.3. Thực trạng RLGN và các bệnh ly tai mui hong kèm theo………….. 66
3.1.4. Một sô yếu tô liên quan đến tình trạng RLGN ở nữ GVTH……….. 67
3.2. Đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp trong điều trị RLGN ở
giáo viên tiêu hoc…………………………………………………………………………. 70
3.2.1. Nhóm chỉ sô liên quan đến RLGN chức năng va thực thê…………. 70
3.2.2. Tỷ lệ mắc và cải thiện sau can thiệp các bệnh TMH và LPR kèm theo … 71
3.2.3. Nhóm chỉ sô về hiệu quả phôi hợp điều trị nội khoa, vệ sinh giong
nói và luyện giong ………………………………………………………………….. 743.2.4. Nhóm chỉ sô liên quan tới tuân thủ va duy trì các phác đồ va
phương pháp tập luyện ……………………………………………………………. 80
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN …………………………………………………………………. 81
4.1. Thực trạng rôi loạn giong nói của nữ giáo viên tiêu hoc về chức năng, thực
thê và các bệnh ly tai mui hong kèm theo ………………………………………….. 81
4.1.1. Thông tin chung về đôi tượng nghiên cứu……………………………….. 81
4.1.2. Thực trạng mắc các triệu chứng rôi loạn giong nói…………………… 82
4.1.3. Các bệnh TMH kèm theo với tình trạng RLGN trên nhóm nữ GVTH. 85
4.1.4. Một sô yếu tô liên quan đến RLGN của nữ GVTH huyện Gia Lâm,
TP Hà Nội ……………………………………………………………………………… 85
4.2. Đánh giá kết quả của biện pháp can thiệp RLGN ở nữ giáo viên tiêu
hoc huyện Gia Lâm – Hà Nội ………………………………………………………… 87
4.2.1. Nhóm các chỉ sô liên quan đến RLGN chức năng va thực thê……. 89
4.2.2. Nhóm chỉ sô liên quan tới bệnh LPR và bệnh lý TMH kèm theo .. 95
4.2.3. Nhóm chỉ sô về hiệu quả phôi hợp điều trị nội khoa, vệ sinh giong
nói và luyện giong ………………………………………………………………….. 96
4.2.4. Nhóm các chỉ sô liên quan tới tuân thủ va duy trì các phác đồ và
phương pháp luyện tập …………………………………………………………. 101
4.3. Một sô đóng góp mới và hạn chế của đề tai va biện pháp khắc phuc.. 103
4.3.1. Những đóng góp mới của luận án……………………………………….. 103
4.3.2. Những hạn chế của đề tài và biện pháp khắc phuc……………….. 104
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………….. 106
KHUYẾN NGHỊ……………………………………………………………………………… 108
CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BÔ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIÊU THAM KHAO
PHU LUCDANH MUC BANG
Bảng 2.1: Kết quả nội soi hoạt nghiệm thanh quản …………………………….. 47
Bảng 3.1. Tuổi đời và tuổi nghề của nữ giáo viên tiêu hoc ………………….. 60
Bảng 3.2. Nhóm tuổi của nữ giáo viên tiêu hoc………………………………….. 60
Bảng 3.3. Phân công khôi lớp dạy hoc của giáo viên ………………………….. 61
Bảng 3.4. Phân loại buổi dạy của giáo viên ……………………………………….. 62
Bảng 3.5. Phân loại sô tiết dạy hoc một ngày của giáo viên…………………. 63
Bảng 3.6. Tỷ lệ mắc rôi loạn giong nói của nữ giáo viên tiêu hoc ………… 63
Bảng 3.7. Tỷ lệ rôi loạn giong nói ở giáo viên tiêu hoc theo các thê bệnh … 65
Bảng 3.8. Môi liên quan giữa RLGN và các bệnh tai mui hong kèm theo.66
Bảng 3.9. Môi liên quan giữa tuổi và rôi loạn giong nói ……………………… 66
Bảng 3.10. Bảng kiến thức của giáo viên về giong nói………………………….. 67
Bảng 3.11. Môi liên quan giữa sô lượng hoc sinh trong lớp và sô lượng triệu
chứng của rôi loạn giong nói (trên 3 triệu chứng)………………… 68
Bảng 3.12. Môi liên quan giữa sô tiết dạy hoc với sô lượng triệu chứng của
bệnh rôi loạn giong nói (trên 3 triệu chứng)………………………… 69
Bảng 3.13. Môi liên quan giữa tuổi của giáo viên và triệu chứng của bệnh
rôi loạn giong nói (trên 3 triệu chứng)………………………………… 69
Bảng 3.14. Phương pháp can thiệp cho các đôi tượng nghiên cứu………….. 70
Bảng 3.15. Tỷ lệ mắc rôi loạn giong nói của các đôi tượng nghiên cứu sau
các lần khám …………………………………………………………………… 70
Bảng 3.16. Tỷ lệ các thê bệnh rôi loạn giong nói trước can thiệp …………… 71
Bảng 3.17. Tỷ lệ các bệnh ly tai mui hong ở nhóm giáo viên có rôi loạn
giong nói tham gia nghiên cứu can thiệp…………………………….. 71
Bảng 3.18. Tỷ lệ các bệnh tai mui hong và hội chứng trao ngược hong thanh
quản ở nhóm can thiệp……………………………………………………… 72
Bảng 3.19. Tỷlệ cải thiện LPR và các nhóm bệnh lý TMH kèm theo sau can thiệp72Bảng 3.20. Tỷ lệ cải thiện các bệnh tai mui hong qua 3 lần can thiệp…………. 73
Bảng 3.21. Tỷ lệ cải thiện bệnh trao ngược hong thanh quản theo thang
điêm RSI và RSF …………………………………………………………….. 73
Bảng 3.22. Tỷ lệ cải thiện rôi loạn giong nói so với trước can thiệp theo
thang thu cảm GRBAS nguyên âm "a"……………………………….. 76
Bảng 3.23. Tỷ lệ cải thiện rôi loạn giong nói sau các lần can thiệp thông qua
nội soi hoạt nghiệm thanh quản …………………………………………. 77
Bảng 3.24. Tỷ lệ cải thiện chất thanh sau các lần can thiệp……………………. 79
Bảng 3.25. Mức độ tuân thủ liệu pháp can thiệp qua các lần khám ………… 80
Bảng 3.26. Nguyên nhân không tuân thủ tập luyện qua các lần khám của
giáo viên…………………………………………………………………………. 80DANH MUC BIÊU ĐỒ
Biêu đồ 3.1. Trình độ hoc vấn của nữ giáo viên tiêu hoc ……………………….. 61
Biêu đồ 3.2. Sô hoc sinh trong 1 lớp……………………………………………………. 62
Biêu đồ 3.3. Tỷ lệ mắc rôi loạn giong nói ở giáo viên tiêu hoc……………….. 64
Biêu đồ 3.4. Mức độ các triệu chứng cơ năng chính liên quan đến rôi loạn
giong nói ……………………………………………………………………….. 64
Biêu đồ 3.5. Phân loại thái độ của giáo viên đôi với giong nói ……………….. 68
Biêu đồ 3.6. Tỷ lệ cải thiện các triệu chứng cơ năng so với trước can thiệp … 74
Biêu đồ 3.7. Tỷ lệ cải thiện các triệu chứng cơ năng so với trước can thiệp … 7