MỐI LIÊN QUAN GIỮA NĂNG LỰC HIỂU VÀ VẬN DỤNG THÔNG TIN VỀ THUỐC VÀ TUÂN THỦ DÙNG THUỐC TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÍP 2 ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ

MỐI LIÊN QUAN GIỮA NĂNG LỰC HIỂU VÀ VẬN DỤNG THÔNG TIN VỀ THUỐC VÀ TUÂN THỦ DÙNG THUỐC TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÍP 2 ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ
Đỗ Đình Tùng1, Cao Thị Bích Thảo2, Nguyễn Thị Thảo2, Nguyễn Tứ Sơn2, Nguyễn Thị Dừa1, Phan Thị Thùy Linh2, Phạm Thị Thúy Vân2
1 Bệnh viện Đa Khoa Xanh Pôn
2 Đại học Dược Hà Nội
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Mục tiêu: Phân tích mối liên quan giữa năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc với tuân thủ dùng thuốc trên bệnh nhân đái tháo đường típ 2 điều trị ngoại trú. Phương pháp và kết quả: Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên bệnh nhân đái tháo đường (ĐTĐ) típ 2 điều trị ngoại trú tại bệnh viện đa khoa Xanh Pôn, phỏng vấn bệnh nhân tại thời điểm tái khám theo bộ câu hỏi cấu trúc. Tổng số 250 bệnh nhân tham gia, 150 (60%) là nữ. Tuổi trung bình là 67,5, thời gian mắc ĐTĐ trung bình 9,6 năm. Tuân thủ dùng thuốc điều trị đái tháo đường được đánh giá bằng công cụ MARS-5 (Medication Adherence Report Scale-5), điểm càng cao thì tuân thủ càng tốt. Tổng điểm tuân thủ trung bình của bệnh nhân là 23,1 ± 3,1 (tối đa 25). Năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc được đánh giá bằng công cụ MLM (Mediation Literacy Measure), điểm càng cao thì năng lực càng tốt. Tổng điểm trung bình năng lực hiểu và vận dụng thông tin thuốc của bệnh nhân là 8,3 ± 4,9 (tối đa 17). Tỷ lệ bệnh nhân có năng lực cao là 27,2%. Phân tích hồi qui tuyến tính đa biến phát hiện mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc và tuân thủ dùng thuốc của bệnh nhân (β = 0,192; P <0,036). Kết luận: Nghiên cứu đã chỉ ra bệnh nhân ĐTĐ típ 2 có năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc càng tốt có mối liên quan đến tuân thủ dùng thuốc được cải thiện. Những biện pháp giáo dục bệnh nhân nâng cao năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc có thể cải thiện tuân thủ dùng thuốc trên bệnh nhân ĐTĐ típ 2.

Tuân thủ dùng thuốc là một trong 7 hành vi tự chăm sóc thiết yếu của bệnh nhân đái tháo đường (ĐTĐ) giúp bệnh nhân tự quảnlý bệnh hiệu  quả  và  thành  công [1].  Tuy  nhiên,  nhiều nghiên cứu trên thế giới [3]và một số nghiên cứu trong nước [5]đã cho thấy tỷ lệ bệnh nhân ĐTĐ không tuân thủ dùng thuốc là đáng kể. Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ là bước quan trọng để thiết lập các can thiệp nhằm cải thiện tuân thủ. Gần đây, một số nghiên cứu đã phát hiện ra mối liên quan giữa tuân thủ dùng thuốc và năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc  trên  bệnh  nhân  mắc  bệnh  lý  mạn  tính, bệnh nhân có năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc tốt thường có điểm tuân thủ dùng thuốc tối ưu. Theo Pouliot và cộng sự, năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc (medication literacy) -một khía cạnh của năng lực sức khỏe -là “mức độ mà mỗi cá nhân cóthể thu nhận, hiểu, truyền đạt, tính toán và xử lý các thông tin cụ thể về thuốc của họ để đưa ra các quyết định sáng suốt về thuốc và sức khỏe nhằm sử dụng thuốc hiệu quả và an toàn, bất kể phương thức truyền tải thông tin là gì (ví dụ: bằng văn bản, bằng miệng và hình ảnh)”. Bệnh nhân có năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc tốt sẽ tăng khả năng hiểu và xử lý đúng các thông tin thuốc  thường  gặp  như  thông  tin  kê  đơn,  trên nhãn thuốc, thông tin quảng cáo về thuốc, do đó tăng khả năng dùng thuốc đúngtheo hướng dẫn của cán bộ y tế. Hiện chưa có nghiên cứu nào phân tích mối liên quan giữa năng lực này với tuân thủ dùng thuốc trên bệnh nhân ĐTĐ. Chúng tôi giả thuyết rằng trên bệnh nhân ĐTĐ típ 2, năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc cũng có mối tương quan thuận đến mức độ tuân thủ dùng thuốc. Để chứng minh giả thuyết này, chúng tôi tiến hành nghiên cứu trên bệnh nhân ĐTĐ típ 2 điều trị ngoại trú tại bệnh viện đã khoa Xanh Pôn với mục tiêu: Phân tích mối liên quan giữa năng lực hiểu và vận dụng thông tin về thuốc vàtuân thủ dùng thuốcđiều trị đái tháo đường