NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN TỬ VONG CỦA VIÊM PHỔI DO KLEBSIELLA PNEUMONIAE KHÁNG CARBAPENEM Ở TRẺ SƠ SINH

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN TỬ VONG CỦA VIÊM PHỔI DO KLEBSIELLA PNEUMONIAE KHÁNG CARBAPENEM Ở TRẺ SƠ SINH.Viêm phổi là một bệnh nhiễm khuẩn thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi, là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới đặc biệt là ở các nước đang phát triển [1]. Ước tính có gần 1,2 triệu trẻ em dưới 5 tuổi chết trong năm 2011 do viêm phổi và hầu hết các trường hợp tử vong này xảy ra ở các nước đang phát triển [2]. Trong đó, viêm phổi sơ sinh (VPSS) chiếm gần một nửa tử vong do viêm phổi nói chung và là một trong những nguyên nhân gây tử vong cao nhất trong giai đoạn chu sinh [3]. Người ta ước tính rằng hàng năm trên thế giới có khoảng từ 750.000 đến 1,2 triệu trẻ sơ sinh tử vong do viêm phổi [4]. Viêm phổi sơ sinh có những đặc điểm khác biệt với trẻ lớn như: triệu chứng lâm sàng thường không điển hình do đặc điểm giải phẫu, chức năng sinh lý hô hấp và chức năng trao đổi khí chưa hoàn thiện, đặc biệt là hệ thống miễn dịch chưa phát triển đầy đủ như thiếu hụt các kháng thể đặc hiệu IgM, IgA trong dịch tiết của niêm mạc đường hô hấp làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn nhất là với vi khuẩn gram âm [5]. Vi khuẩn gram âm là nguyên nhân chủ yếu gây ra viêm phổi ở trẻ sơ sinh.

Trong đó K. pneumoniae là một trong những căn nguyên quan trọng của nhiễm khuẩn ở trẻ sơ sinh nằm điều trị tại bệnh viện với tỷ lệ tử vong thay đổi từ 18- 68% [6]. Klebsiella pneumoniae là một vi khuẩn gram âm thuộc họ vi khuẩn đường ruột. Vi khuẩn này có khả năng kháng kháng sinh ngày một tăng cao. Đối với các kháng sinh thông thường như Ampicilline và Cephalosporin, tỷ lệ kháng lên tới 97,8% và 91,7%, tỷ lệ kháng với nhóm carbapenem (imipenem) là 21,5% năm 2003 lên tới 66,7% năm 2016 [7], [8]. K. pneumoniae kháng carbapenem được phát hiện ở Mỹ từ năm 1996 và sau đó lan rộng có tính toàn cầu. Nhiễm trùng do K. pneumoniae kháng carbapenem bùng phát trong vòng 1 thập kỷ gần đây với tỷ lệ tử vong rất cao vì chưa có sự lựa chọn kháng sinh thích hợp [9], [10]. Hiện nay thường phải kết hợp 3 thuốc là colistin, fosfomycin và tigecycline để điều trị những bệnh nhân nhiễm Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem [11]. Ngày nay tình hình viêm phổi sơ sinh do K. pneumoniae kháng carbapenem ngày càng gia tăng là một thách thức lớn trong quá trình điều trị. Tuy nhiên, tại Việt Nam chưa có nghiên cứu chuyên sâu nào về viêm phổi do K. pneumoniae kháng carbapenem ở trẻ sơ sinh. Vậy câu hỏi được đặt ra là đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của viêm phổi do Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem ở trẻ sơ sinh có đặc điểm gì nổi bật? Có những yếu tố nào liên quan với tỷ lệ tử vong của viêm phổi do Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem ở trẻ sơ sinh? Nhằm góp phần chẩn đoán sớm và nâng cao hiệu quả điều trị bệnh viêm phổi do K. pneumoniae kháng carbapenem ở trẻ sơ sinh tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến tử vong của viêm phổi do Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem ở trẻ sơ sinh” nhằm các mục tiêu: 1.    Mô tả đặc điểm lâm sàng,cận lâm sàng của viêm phổi do Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem ở trẻ sơ sinh. 2.    Nhận xét một số yếu tố liên quan đến tử vong của viêm phổi do Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ    1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN    3
1.1. Khái niệm, nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của viêm phổi do vi khuẩn.    3
1.1.1. Khái niệm    3
1.1.2. Nguyên nhân    3
1.1.3. Cơ chế bệnh sinh    4
1.2. Đặc điểm dịch tễ và chẩn đoán viêm phổi ở trẻ sơ sinh    5
1.2.1. Dịch tễ học    5
1.2.2. Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm phổi    6
1.2.3. Các yếu tố nguy cơ viêm phổi sơ sinh    13
1.3. Vi khuẩn Klebsiella pneumoniae.    15
1.3.1. Đặc điểm phân loại    15
1.3.2. Đặc điểm sinh học    16
1.3.3. Cấu trúc kháng nguyên    17
1.3.4. Đặc điểm gây bệnh của Klebsiella pneumoniae.    19
1.3.5. Đặc điểm kháng kháng sinh của Klebsiella pneumoniae    19
1.3.6. Đặc điểm dịch tễ học của nhiễm khuẩn do Klebsiella pneumoniae.    20
1.4. Carbapenem và cơ chế kháng carbapenem    21
1.4.1 Carbapenem    21
1.4.2. Cơ chế kháng carbapenem    22
1.4.3. Carbapenemase    23
1.4.4. Klebsiella pneumoniae carbapenemase    24
1.5. Nhiễm khuẩn bệnh viện    25
1.5.1. Một số khái niệm và định nghĩa về nhiễm khuẩn bệnh viện.    25
1.5.2. Các loại nhiễm khuẩn bệnh viện thường gặp    26
1.6. Những nghiên cứu về nhiêm khuẩn do Klebsiela pneumoniae    29
1.6.1. Trên thế giới    29
1.6.2. Ở Việt Nam    30
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    32
2.1. Đối tượng, địa điểm, thời gian nghiên cứu    32
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu    32
2.1.2. Địa điểm nghiên cứu    34
2.1.3. Thời gian nghiên cứu    34
2.2.  Sơ đồ tóm tắt thiết kế nghiên cứu    35
2.3. Phương pháp nghiên cứu    36
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu    36
2.3.2. Cỡ mấu nghiên cứu    36
2.3.3. Thu thập thông tin    36
2.4. Nội dung nghiên cứu    36
2.5. Các kỹ thuật sử dụng trong nghiên cứu    40
2.5.1. Lấy bệnh phẩm    40
2.5.2. Nuôi cấy, phân lập và xác định căn nguyên gây bệnh    41
2.6. Phân tích và xử lý số liệu    41
2.6.1. Thống kê mô tả    41
2.6.2. Thống kê so sánh    41
2.6.3. Kết quả mối tương quan    41
2.7. Đạo đức trong nghiên cứu    42
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    43
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu.    43
3.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của viêm phổi do Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem ở trẻ sơ sinh tại Bệnh viện Nhi Trung ương    45
3.3. Kết quả điều trị    51
3.4. Một số yếu tố liên quan đến tử vong của viêm phổi CRKP ở trẻ sơ sinh    52
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN    60
4.1. Một số đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu    60
4.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của viêm phổi do CRKP ở trẻ sơ sinh tại Bệnh viện Nhi Trung ương    62
4.2.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng thời điểm viêm phổi    62
4.2.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng thời điểm trước lúc nhập viện và lúc nhập viện    64
4.2.3. Một số đặc điểm chăm sóc và điều trị ở trẻ sơ sinh mắc viêm phổi do Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem tại Bệnh viện Nhi Trung ương    66
4.2.4. Kết quả điều trị    68
4.3. Một số yếu tố liên quan đến tử vong của viêm phổi do Klebsiella pneumoniae kháng carbapenem ở trẻ sơ sinh    69
4.3.1. Các yếu tố liên quan đến đặc điểm chung của trẻ.    69
4.3.2. Các yếu tố về đặc điểm bệnh lý trước nhập viện và lúc nhập viện    72
4.3.3. Các yếu tố trong chăm sóc và điều trị tại bệnh viện    73
KẾT LUẬN    77
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

 
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1.     Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu    43
Bảng 3.2.     Một số triệu chứng lâm sàng của CRKP ở trẻ sơ sinh    45
Bảng 3.3:     Một số triệu chứng cận lâm sàng của CRKP ở trẻ sơ sinh    46
Bảng 3.4:     Bệnh lý nền của trẻ    47
Bảng 3.5:     Các đặc điểm can thiệp lúc sinh của trẻ    47
Bảng 3.6:     Tình trạng nhiễm khuẩn lúc nhập viện và điều trị kháng sinh trước nhập viện    48
Bảng 3.7:     Đặc điểm thở máy ở trẻ sơ sinh mắc CRKP    48
Bảng 3.8:     Đặc điểm đặt catheter ở trẻ sơ sinh CRKP    49
Bảng 3.9:     Đặc điểm đặt lại nội khí quản ở trẻ sơ sinh CRKP    49
Bảng 3.10:     Điều trị phối hợp    49
Bảng 3.11.     Các loại kháng sing sử dụng trong điều trị    50
Bảng 3.12:     Đặc điểm sử dụng kháng sinh điều trị    51
Bảng 3.13:     Tình trạng nhiễm khuẩn    52
Bảng 3.14:      Mối liên quan giữa tử vong và giới tính    52
Bảng 3.15:      Mối liên quan giữa tử vong và tuổi thai    52
Bảng 3.16:     Mối liên quan giữa tử vong và cân nặng lúc sinh    53
Bảng 3.17:     Mối liên quan giữa tử vong và tuổi khi vào viện của trẻ    53
Bảng 3.18:      Mối liên quan giữa tử vong và thời gian trẻ nằm viện    54
Bảng 3.19:     Mối liên quan giữa tử vong và bệnh lý nền của trẻ    54
Bảng 3.20:     Mối liên quan giữa tử vong và tình trạng nhiễm khuẩn, điều trị kháng sinh lúc nhập viện    55
Bảng 3.21:     Mối liên quan giữa tử vong và tình trạng thở máy, đặt catheter và đặt nôi khí quản của trẻ    55
Bảng 3.22:     Mối liên quan giữa tử vong và xử trí khi nằm viện.    56
Bảng 3.23:     Mối liên quan giữa tử vong và tình trạng nhiễm khuẩn huyết    57
Bảng 3.24:     Mối liên quan giữa tử vong và sử dụng kháng sinh    57
Bảng 3.25:     Mối liên quan giữa tử vong và tình trạng nhiễm vi khuẩn đa kháng kháng sinh    58
Bảng 3.26:     Phân tích hồi quy đa biến các yếu tố liên quan đến tử vong ở trẻ viêm phổi CRKP    58