Đánh giá vai trò của siêu âm Triplex trong theo dõi thận ghép giai đoạn sớm

Luận văn bác sĩ nội trú Đánh giá vai trò của siêu âm Triplex trong theo dõi thận ghép giai đoạn sớm.Ghép thận hiện là phương pháp điều trị tối ưu cho những người bệnh suy thận giai đoạn cuối, giúp kéo dài thời gian sống, cải thiện chất lượng cuộc sống [1]và đã được chứng minh là có hiệu quả cao hơn trong khi chi phí thấp hơn so với lọc máu chu kỳ[2].

Ngày nay, với các tiến bộ trong kỹ thuật phẫu thuật ghép tạng cũng như thuốc ức chế miễn dịch, thời gian sống của thận ghép đã tăng lên đáng kể, khoảng 93% và 83% tương ứng với tỷ lệ sống sau ghép 1 năm và 5 năm. Tuy nhiên, các cơ quan được cấy ghép vẫn còn dễ bị mất chức năng theo thời gian, với khoảng 34%-41% thận ghép mất chức năng sau 10 năm[3]. Thời gian hoạt động chức năng của thận ghép phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, bao gồm thể trạng người cho và người nhận, thận được chọn để cấy ghép, cuộc phẫu thuật lấy thận và ghép thận, liệu pháp miễn dịch được sử dụng. Trong đó, yếu tố góp một phần quyết định sự thành công của phẫu thuật ghép thận và ảnh hưởng đến thời gian hoạt động chức năng của thận ghép là quá trình theo dõi thận ghép giai đoạn sớm – được Hiệp hội thận của Vương quốc Anh quy định là giai đoạn hậu phẫu, thường lấy mốc 7-10 ngày sau ghép[4].
Kể từ những năm 1980, siêu âm Triplexhay còn gọi là siêu âm Duplex – màu là sự kết hợp của cả ba kỹ thuật: siêu âm cắt lớp (siêu âm hai chiều), siêu âm Doppler màu, siêu âm Doppler xung trên cùng một hệ thống đã trở thành thăm khám hình ảnh được sử dụng hàng đầutrong việc đánh giá và theo dõi thận ghép[5], có lợi thế là thăm khám an toàn, tương đối rẻ tiền, có thể thực hiện ngay tại giường bệnh và đánh giá tưới máu thận mà không cần chấ tương phản tĩnh mạch hoặc bức xạ ion hóa. Siêu âm có thể phát hiệu nhanh chóng và mô tả chính xác nhiều biến chứng của cuộc phẫu thuật ghép thậnnhư  biến chứngvề mạch máu (hẹp động mạch thận, huyết khối động – tĩnh mạch thận..), biến chứng đường tiết niệu (tắc nghẽn, rò đường bài xuất..)[5]. Mặt khác, trong bệnh cảnh rối loạn chức năng thận ghép, các chuyên gia trên thế giới đều đưa ra một nhận định rằng siêu âm Triplex tuy có độ nhạy khá cao, khoảng 43%-82% tuỳ từng nghiên cứu, trong phát hiện các tổn thương nhu mô cấp tính lan tỏa nhưng lại không đặc hiệu để phân biệt các nguyên nhân của hiện tượng này bao gồm thải ghép cấp tính, hoại tử ống thận cấp, ngộ độc thuốc[6], [7], [8]. Tuy vậy, các chỉ số của siêu âm Doppler (chỉ số sức đập – PI và chỉ số sức cản – RI) đã được chứng minh là có tương quan với chức năng thận ghép trong giai đoạn sớm, được đại diện bởi nồng độ Creatinin huyết thanh [9]hoặc độ thanh thải Creatinin [10]. Trong khi đó, mối quan hệ của các chỉ số này với chức năng lâu dài của thận ghép còn nhiều tranh cãi, với kết quả mâu thuẫn trong các nghiên cứu [10], [11], [12].
Nhận thấy vai trò quan trọng của siêu âm trong việc đánh giá thận ghép giai đoạn sớm, đồng thời muốn góp phần nghiên cứu thêm về mối tương quan của các chỉ số siêu âm thận ghép giai đoạn sớm với chức năng thận, chúng tôi quyết định tiến hành nghiên cứu đề tài “Đánh giá vai trò của siêu âm Triplex trong theo dõi thận ghép giai đoạn sớm” với hai mục tiêu sau:
1.    Mô tả đặc điểm hình ảnh siêu âm Triplex thận trước và sau ghép giai đoạn sớm.
2.    Đánh giá vai trò của siêu âm Triplex trong theo dõi thận ghép giai đoạn sớm.
ĐẶT VẤN ĐỀ    1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN    3
1.1.    Hình    ảnh siêu âm Triplex thận bình thường    3
1.1.1.    Siêu âm cắt lớp    3
1.1.2.    Siêu âm Doppler thận    8
1.2.    Hình    ảnh siêu âm Triplex thận ghép    13
1.2.1.    Một số đặc điểm về phẫu thuật thận ghép    13
1.2.2.    Kỹ thuật siêu âm thận ghép    15
1.2.3.    Hình ảnh siêu âm Triplex thận ghép bình thường    16
1.2.4.    Hình ảnh bất thường của siêu âm Triplex thận ghép    20
1.3.    Các nghiên cứu trong và ngoài nước    34
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    36
2.1.    Thời gian và địa điểm nghiên cứu    36
2.2.    Đối tượng nghiên cứu    36
2.2.1.    Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân    36
2.2.2.    Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân    36
2.3.    Phương pháp nghiên cứu    36
2.3.1.    Thiết kế nghiên cứu    36
2.3.2.    Quy trình nghiên cứu    36
2.3.3.    Cỡ mẫu nghiên cứu    37
2.3.4.    Phương pháp thu thập số liệu    37
2.3.5.    Phương tiện nghiên cứu    37
2.4.    Các biến số nghiên cứu    37
2.5.    Xử lý và phân tích số liệu    40
2.6.    Đạo đức trong nghiên cứu    41
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    43
3.1.    Đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân nghiên cứu    43
3.1.1.    Tuổi và giới    43
3.1.2    Chỉ số khối cơ thể    44 
3.1.3.    Quan hệ của người cho và người nhận thận    45
3.1.4.    Mức độ hoà hợp kháng nguyên bạch cầu người    45
3.1.5.    Phẫu thuật lấy thận ghép    46
3.1.6.    Creatinin huyết thanh    47
3.2    Đặc điểm của thận trước ghép và sau ghép giai đoạn sớm    48
3.2.1.    Khác biệt giữa thận trước và sau ghép giai đoạn sớm    48
3.2.2.    Các yếu tố ảnh hưởng đến các chỉ số Doppler của thận ghép giai
đoạn sớm    50
3.3.    Vai trò của siêu âm trong theo dõi thận ghép giai đoạn sớm    54
3.3.1.    Các biến chứng ghép thận phát hiện trên siêu âm    54
3.3.2.    Tương quan của các chỉ số siêu âm Doppler trong giai đoạn
sớm với chức năng thận giai đoạn sau    56
CHƯƠNG 4 BÀN LUẬN    61
4.1.    Đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân nghiên cứu    61
4.1.1.    Tuổi và giới    61
4.1.2.    Chỉ số khối cơ thể    62
4.1.3.    Mức độ hoà hợp miễn dịch    63
4.1.4.    Phẫu thuật ghép thận    64
4.1.5.    Các chỉ số lâm sàng sau cấy ghép    68
4.2.    Mô tả đặc điểm thận trước và sau ghép giai    đoạn sớm    69
4.2.1.    Đặc điểm thận trước ghép    69
4.2.2.    Đặc điểm thận sau ghép giai đoạn sớm    71
4.3.    Giá trị của siêu âm doppler trong theo dõi    thận    ghép giai đoạn    sớm    73
4.3.1.    Siêu âm Doppler phát hiện các biến    chứng của phẫu thuật ghép
thận      73
4.3.2.    Các chỉ số Doppler trong giai đoạn sớm giúp tiên lượng chức
năng thận sau 6-12 tháng    79
KẾT LUẬN    81
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 
Bảngl. 1.    Các biến chứng ghép thận    20
Bảng 1.2.    Nguyên nhân của tăng chỉ số sức cản    21
Bảng 2.1.    Chỉ số huyết áp    38
Bảng 3.1.    Tuổi người cho và người nhận thận    43
Bảng 3.2.    BMI của người cho và người nhận thận    44
Bảng 3.3.    Số lượng động mạch thận được cấy ghép    46
Bảng 3.4.    Creatinin huyết thanh    47
Bảng 3.5.    Đặc điểm kích thước thận ghép trước và sau ghép giai đoạn sớm .. 48
Bảng 3.6.    Đặc điểm tưới máu của thận trước và sau ghép    49
Bảng 3.7.    Các yếu tố ảnh hưởng đến RI nhu mô thận ghép giai đoạn sớm 50
Bảng 3.8.    Các yếu tố ảnh hưởng đến PI nhu mô thận ghép giai đoạn sớm 51
Bảng 3.9.    Các yếu tố ảnh hưởng đến Vp nhu mô thận ghép giai đoạn sớm52
Bảng 3.10.    Mối liên quan của creatinin huyết thanh với các chỉ số siêu âm
giai đoạn sớm    53
Bảng 3.11. Biến chứng trong nhóm nghiên cứu    54
Bảng 3.12. Các chỉ số của bệnh nhân thải ghép    55
Bảng 3.13. Tương quan của chỉ số RI nhu mô thận ghép giai đoạn sớm với
creatinin huyết thanh sau 6-12 tháng    56
Bảng 3.14. Giá trị dự báo nồng độ creatinin huyết thanh sau ghép 6-
12 tháng của RI động mạch nhu mô thận giai đoạn sớm    57
Bảng 3.15. Tương quan của chỉ số PI nhu mô thận ghép giai đoạn sớm với
creatinin huyết thanh sau 6-12 tháng    58
Bảng 3.16. Giá trị dự báo nồng độ creatinin huyết thanh sau ghép 6-12 tháng
của PI động mạch nhu mô thận giai đoạn sớm    59
Bảng 3.17. Tương quan của chỉ sốVp nhu mô thận ghép giai đoạn sớm với
creatinin huyết thanh sau 6-12 tháng    60 
Giới tính của người cho và nhận thận    44
Quan hệ của người cho – nhận thận    45
Hòa hợp HLA của người cho và người nhận thận    45
Tương quan của chỉ số RI nhu mô thận ghép giai đoạn sớm với
creatinin huyết thanh sau 6-12 tháng    56
Đường cong ROC giá trị dự báo nồng độ creatinin huyết thanh sau
ghép 6-12 tháng của RI động mạch nhu mô thận giai đoạn sớm .. 57
Tương quan của chỉ số PI nhu mô thận ghép giai đoạn sớm với
creatinin huyết thanh sau 6-12 tháng    58
Đường cong ROC giá trị dự báo nồng độ creatinin huyết thanh sau
ghép 6-12 tháng của PI động mạch nhu mô thận giai đoạn sớm … 59
Tương quan của chỉ số Vp nhu mô thận ghép giai đoạn sớm với
creatinin huyết thanh sau 6-12 tháng    60 
Hình ảnh siêu âm thận phải theo trục dọc của thận
Thận có dạng hình múi    
Hình ảnh siêu âm cắt lớp thận    
Ảnh siêu âm Doppler màu cắt đứng dọc thận    
Động mạch thận hai bên trên lát cắt ngang    
Ảnh siêu âm Doppler xung động mạch thận    
Các chỉ số siêu âm Doppler xung    
Phương pháp ghép mạch máu thận    
Siêu âm cắt lớpthận ghép    
Siêu âm Triplex thận ghép    
Phân loại sóng theo Renowden    
Động mạch liên thuỳ thận    
Khối u trong nhu mô thận ghép    
Hoại tử ống thận cấp    
Thải ghép cấp tính    
Thải ghép cấp tính nhanh    
Hẹp đông mạch thận    
Dạng sóng trong hẹp động mạch thận    
Giãn đài bể thận ghép    
Tụ dịch tiểu quanh thận    
Tụ dịch máu quanh thận    
Khối tụ bạch huyết chèn ép gây ứ nước thận    
Thông động tĩnh mạch thận    
Bệnh nhân nam Phạm Thanh Tr. 45 tuổi    
Bệnh nhân NguyễnVăn N. 23T    
Bệnh nhân Nguyễn Minh Kh. 39T    
Bệnh nhân Tạ Bá H. 36T     
Hình 4.5.    Bệnh nhân Bùi Thị Nh. 32T    69
Hình 4.6.    Bệnh nhân Bùi Thị Nh. 33tuổi    73
Hình 4.7.    Bệnh nhân Nguyễn Thị Hoàng A. 24T    74
Hình 4.8.    Bệnh nhân Nguyễn Minh Kh. 39T    75
Hình 4.9.    Bệnh nhân Tạ Anh H. 44T    76
Hình 4.10. Bệnh nhân Phạm Gia T. 48T     77
Hình 4.11. Bệnh nhân Nguyễn Sơn T. 27T    78 
1.    Kandace Landreneau, Kathryn Lee and Michael D Landreneau (2009),
"Quality of life in patients undergoing hemodialysis and renal
transplantation–a meta-analytic review", Nephrology nursing journal:
journal of the American Nephrology Nurses' Association, 37(1), 37-44.
2.    Andreas Laupacis, Paul Keown, Nancy Pus and et al. (1996), "A study
of the quality of life and cost-utility of renal transplantation", Kidney
international, 50(1), 235-242.
3.    National Health Service Blood and Trans- plant (2009), Statistics and
audit directorate. Transplant sur- vival. Transplant Activity Report
2008-2009, National Health Service Blood and Trans- plant.
4.    The renal association (2011), Post-operative care of the kidney
transplant recipinet.
5.    Cogno C Malíỉ B, Rabbia C, Messina M, Monga G, Mazzucco G, and
et al (1992), "Comparison between biopsy data and the resistive index
obtained by Doppler echography in the evaluation of the transplanted
kidney", Minerva Urol Nefrol 44, tr. 261-4.
6.    Jốrg Radermacher, Ajay Chavan, Jốrg Bleck and et al (2001), "Use of
Doppler ultrasonography to predict the outcome of therapy for renal-
artery stenosis", New England Journal of Medicine, 344(6), 410-417.
7.    R Datta, M Sandhu, AK Saxena and et al (2005), "Role of duplex
Doppler and power Doppler sonography in transplanted kidneys with
acute renal parenchymal dysfunction", Australasian radiology, 49(1),
15-20.
8.    CM Rigsby, PN Burns, GG Weltin and et al (1987), "Doppler signal
quantitation in renal allograữs: comparison in normal and rejecting
transplants, with pathologic correlation", Radiology, 162(1), 39-42. 
9.    N Nezami, MK Tarzamni, H Argani and et al. (2008), Doppler
ultrasonographic indices after renal transplantation as renal function
predictors, Transplantation proceedings, Elsevier, 94-99.
10.    S Kahraman, G Genctoy, B Cil and et al. (2004), Prediction of renal
allograữ function with early Doppler ultrasonography, Transplantation
proceedings, Elsevier, 1348-1351.
11.    Bernd Krumme, Wolfgang Grotz, Gunter Kirste and et al. (1997),
"Determinants of intrarenal Doppler indices in stable renal allografts",
Journal of the American Society of Nephrology, 8(5), 813-816.
12.    Jốrg Radermacher, Michael Mengel, Sebastian Ellis and et al. (2003),
"The renal arterial resistance index and renal allograữ survival", New
England Journal of Medicine, 349(2), 115-124.
13.    Nguyên Phước Bảo Quan (2002), Sieu âm bụng tổng quát, Nhà Xuất
Bản Y Học.
14.    Seyed Alireza Emamian, Michael Bachmann Nielsen, Jan Fog
Pedersen and et al. (1993), "Kidney dimensions at sonography:
correlation with age, sex, and habitus in 665 adult volunteers", AJR.
American journal of roentgenology, 160(1), 83-86.
15.    Raj Mohan Paspulati and Shweta Bhatt (2006), "Sonography in benign
and malignant renal masses", Ultrasound Clinics, 1(1), 25-41.
16.    Nguyễn Quang Quyền (1993), Bài giảng giải phẫu học, Nhà xuất bản y
học Thành phố Hồ Chí Minh.
17.    Trần Công Hoan Bùi Văn Lệnh (2004), Siêu âm chẩn đoán bộ máy tiết
niệu sinh dục, Nhà xuất bản y học, 113-118.
18.    Hicham Moukaddam, Jeffrey Pollak and Leslie    M Scoutt (2007),
"Imaging renal artery stenosis", Ultrasound Clinics,    2(3), 455-475.
19.    Phạm Minh Thông (2012), Siêu âm Doppler màu, Nhà xuất bản y học,
189-255.
20.    Trịnh Xuân Đàn (1999), Nghiên cứu giải phẫu hệ    thống đài bể thận,
mạch máu, thần kinh của người Việt Nam, Học viện    Quân y. 
21.    Richard E Wilson (1972), "Renal Transplantation: Theory and
Practice", JAMA, 221(2), 198-199.
22.    Rosenthal J.T Gritsch H.A. (2000), The transplant operation and its
surgical complications, 3th, Handbook of kidney transplantation,
Nephrology, Lipincott Williams & Wilkins.
23.    AO Phillips, C Deane, P O'Donnell and et al. (1994), "Evaluation of
Doppler ultrasound in primary non-function of renal transplants",
Clinical transplantation, 8(2 Pt 1), 83-86.
24.    Surendra Shenoy and Michael Darcy (2013), "Ultrasound as a Tool for
Preoperative Planning, Monitoring, and Interventions in Dialysis
Arteriovenous Access", American Journal of Roentgenology, 201(4),
539-543.
25.    Grant M Baxter (2003), "Imaging in renal transplantation", Ultrasound
quarterly, 19(3), 123-138.
26.    Simona Bruno, Giuseppe Remuzzi and Piero Ruggenenti (2004),
"Transplant renal artery stenosis", Journal of the American Society of
Nephrology, 15(1), 134-141.
27.    Ruth Helena de Morais, Valdair Francisco Muglia, Augusto Elias
Mamere and et al. (2003), "Duplex Doppler sonography of transplant
renal artery stenosis", Journal of clinical ultrasound, 31(3), 135-141.
28.    U Patel, KK Khaw and NC Hughes (2003), "Doppler ultrasound for
detection of renal transplant artery stenosis—threshold peak systolic
velocity needs to be higher in a low-risk or surveillance population",
Clinical radiology, 58(10), 772-777.
29.    Claire McArthur, Colin C Geddes and Grant M Baxter (2011), "Early
measurement of pulsatility and resistive indexes: correlation with long-
term renal transplant function", Radiology, 259(1), 278-285.
30.    Angelo Saracino, Giovanni Santarsia, Angela Latorraca and et al.
(2006), "Early assessment of renal resistance index after kidney
transplant can help predict long-term renal function", Nephrology
Dialysis Transplantation, 21(10), 2916-2920. 
31.    C Thalhammer, M Aschwanden, M Mayr and et al. (2006), "Duplex
sonography after living donor kidney transplantation: new insights in the
early postoperative phase", Ultraschall in der Medizin, 27(2). 141-145.
32.    N Nouri-Majelan and R Nafici (2007), Duplex sonographic
measurements in allograữed kidneys:    a cross-sectional study,
Transplantation proceedings, Elsevier, 1103-1107.
33.    Ahmed Refaey (2013), Role of ultrasound in renal transplantation,
Prince Sultan Military Medical City.
34.    Rita R Perrella, André J Duerinckx, Franklin N Tessier and et al.
(1990), "Evaluation of renal transplant dysfunction by duplex Doppler
sonography: a prospective study and review of the literature", American
Journal of Kidney Diseases, 15(6), 544-550.
35.    MP Frick, SB Feinberg, R Sibley and et al. (1981), "Ultrasound in
acute renal transplant rejection", Radiology, 138(3), 657-660.
36.    RR Townsend, SJ Tomlanovich, RB Goldstein and et al. (1990),
"Combined Doppler and morphologic sonographic evaluation of renal
transplant rejection", Journal of ultrasound in medicine., 9(4), 199-206.
37.    GM Baxter, H Ireland, JG Moss and et al. (1995), "Colour Doppler
ultrasound in renal transplant artery stenosis: which Doppler index?",
Clinical radiology, 50(9), 618-622.
38.    Jalal Etemadi, Khosro Rahbar, Ali Nobakht Haghighi and et al. (2011),
"Renal artery stenosis in kidney transplants: assessment of the risk
factors", Vascular health and risk management, 7, 503.
39.    MT Abate, J Kaur, H Suh and et al. (2011), "The Use of Drug-Eluting
Stents in the Management of Transplant Renal Artery Stenosis",
American Journal of Transplantation, 11(10), 2235-2241.
40.    MB Damasio, G Cittadini, D Rolla and et al. (2013), "Ultrasound findings
in dual kidney transplantation", La radiologia medica, 118(1), 14-22.
41.    Franẹois Cornelis, Xavier Buy, Marc André and et al. (2011), "De novo
renal tumors arising in kidney transplants: midterm outcome after
percutaneous thermal ablation", Radiology, 260(3), 900-907. 
42.    Inass Laouad, Anne Bretagnol, Elodie Fabre and et al. (2012), "Kidney
transplant with multiple renal artery grafts from deceased donors: are
long-term graft and patient survival compromised?", Progress in
Transplantation, 22(1), 102-109.
43.    A Helck, WH Sommer, M Wessely and et al. (2011), "Beneíĩt of
contrast enhanced ultrasound for detection of ischaemic lesions and
arterio venous íỉstulas in renal transplants-a feasibility study", Clinical
hemorheology and microcirculation, 48(1), 149-160.
44.    J Petrek, NL Tilney, EH Smith and et al. (1977), "Ultrasound in renal
transplantation", Annals of surgery, 185(4), 441.
45.    Đỗ Thị Thanh Việt (2014), Nghiên cứu giá trị của siêu âm trong đánh
giá thận ghép tại Bệnh viện Trung ương Huế, Hội nghị Điện quang,
chủ biên.
46.    Bùi Văn Mạnh Đỗ Tất Cường (2002), "Theo dõi, điều trị người cho và
người nhận sau ghép thận", Tạp chí thông tin y dược, 6, tr. 12-17.
47.    Bùi Văn Mạnh (2002), Nghiên cứu một số biến chứng và kết quả bước
đầu sau ghép thận ở Việt Nam, Luận văn thạc sỹ y học, Học viện Quân Y.
48.    Mustafa R Bashir, Tracy A Jaffe, Todd V Brennan and et al. (2013),
"Renal transplant imaging using magnetic resonance angiography with
a nonnephrotoxic contrast agent", Transplantation, 96(1), 91-96.
49.    Herwig-Ulf Meier-Kriesche, Julie A Arndorfer and Bruce Kaplan
(2002), "The impact of body mass index on renal transplant outcomes:
a signiíỉcant independent risk factor for graft failure and patient death",
Transplantation, 73(1), 70-74.
50.    KE Lamb, S Lodhi and H-U Meier-Kriesche (2011), "Long-Term
Renal Allograft Survival in the United States: A Critical Reappraisal",
American journal of transplantation, 11(3), 450-462.
51.    Carmen Lefaucheur, Alexandre Loupy, Gary S Hill and et al. (2010),
"Preexisting donor-specific HLA antibodies predict outcome in kidney
transplantation", Journal of the American Society of Nephrology,
21(8), 1398-1406. 
52.    Adnan Sharif, Edward S Kraus, Andrea A Zachary and et al. (2014),
"Histologic phenotype on 1-year posttransplantation biopsy and
allograữ survival in HLA-incompatible kidney transplants",
Transplantation, 97(5), 541-547.
53.    Alexandre Loupy, Carmen Lefaucheur, Dewi Vernerey and et al. (2013),
"Complement-binding anti-HLA antibodies and kidney-allograữ
survival", New England Journal of Medicine, 369(13), . 1215-1226.
54.    John F Dunn, William A Nylander Jr, Robert E Richie and et al.
(1986), "Living related kidney donors. A 14-year experience", Annals
of surgery, 203(6), 637.
55.    Myron A Pozniak, David J Balison, Fred T Lee Jr and et al. (1998),
"CT angiography of potential renal transplant donors", Radiographics,
18(3), 565-587.
56.    José Carlos Costa Baptista-Silva, Marcos José Veríssimo, Marcos
Joaquim Castro and et al. (1997), "Anatomical study of the renal veins
observed during 342 living-donor nephrectomies", Sao Paulo Medical
Journal, 115(3), 1456-1459.
57.    Dự Thị Ngọc Thu (2006), Rút kinh nghiệm về kỹ thuật ghép thận tại
Bệnh viện Chợ Rẫy với người cho sống có quan hệ huyết thống, Luận
án BSCKII, Đại học y dược Thành phố Hồ Chí Minh.
58.    Nguyễn Thị Ánh Hường (2008), Nghiên cứu phẫu thuật lấy thận ghép
ở người cho sống, Luận án tiến sỹ y học, Học viện Quân Y.
59.    GON Oosterhof, AJ Hoitsma, JA Witjes and et al. (1992), "Diagnosis
and treatment of urological complications in kidney transplantation",
Urologia internationalis, 49(2), 99-103.
60.    Bertram L Kasiske, Jon J Snyder, David Gilbertson and et al. (2003),
"Diabetes mellitus after kidney transplantation in the United States",
American Journal of Transplantation, 3(2), 178-185.
61.    Atoosa Adibi, Maryam Ramezani, Mojgan Mortazavi and et al. (2012),
"Color Doppler indexes in early phase after kidney transplantation and
their association with kidney function on six month follow up",
Advanced biomedical research, 1. 
62.    Hoàng Văn Ngoạn (2005), Nghiên cứu sự biến đổi kích thước thận qua
siêu âm và một số chức năng thận ở người cao tuổi ở Huế, Luận án tiến
sĩ y học, Học viện Quân Y, Hà Nội.
63.    H Tayebi Khosroshahi, M Tarzamni and R Agajani Oskuii (2005),
Doppler ultrasonography before and 6 to 12 months after kidney
transplantation, Transplantation proceedings, Elsevier, tr. 2976-2981.
64.    Abid Irshad, Susan Ackerman, David Sosnouski and et al. (2008), "A
review of sonographic evaluation of renal transplant complications",
Currentproblems in diagnostic radiology, 37(2), tr. 67-79.