Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của dị dạng ống tai ngoài bẩm sinh

Luận văn Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của dị dạng ống tai ngoài bẩm sinh.Dị dạng ống tai ngoài (OTN) bẩm sinh vừa ảnh hưởng đến chức năng thẩm mỹ vừa ảnh hưởng đến chức năng nghe gây ra nhiều khó khăn trong quá trình giao tiếp, học tập, công tác. Dị dạng ống tai ngoài làm cho trẻ chậm phát triển về ngôn ngữ do đó trí tuệ cũng chậm phát triển hơn so với trẻ bình thường, làm cho trẻ mặc cảm, tự ti ít hoà nhập với xã hội.

Dị dạng bẩm sinh OTN, tai ngoài biểu hiện: chít hẹp ống tai ngoài không có lỗ ống tai ngoài, và thường kèm theo dị dạng vành tai. Dị dạng bẩm sinh OTN có thể kèm theo dị tật bẩm sinh tai giữa hoặc tai trong. Trong trường hợp bị một bên thì người bệnh vẫn có thể giao tiếp nhưng có nhiều hạn chế. Trong trường hợp bị dị dạng cả hai bên thì trẻ thường chậm phát triển ngôn ngữ, cũng có thể dẫn đến hiện tượng câm điếc bẩm sinh.

Dị dạng ở tai thường gặp là: dị dạng vành tai, ống tai ngoài, dị dạng chuỗi xương con, sự bất thường đường đi của dây VII, hở dây VII tự nhiên, dò ngoại dịch bẩm sinh… Ở trẻ sơ sinh chít hẹp OTN có thể một bên hoặc cả hai bên và thường liên quan đến dị dạng của vành tai, tai giữa và tai trong.

Về dịch tễ học, theo Bezold (1926) tỷ lệ dị dạng bẩm sinh tai ngoài là 11/20.400 trẻ sơ sinh, hội nghị tại Mundnich (1966) Edgerton đưa ra con số là 1 ca/7.000 [20], theo Jahrsdoerfer (1996), Antonio De La Cruz (2003) thông báo tại Mỹ thì tỷ lệ này là 1 ca/10 – 20.000 trẻ sơ sinh, nam gặp nhiều hơn nữ, một bên nhiều hơn hai bên (3/1), bên phải gặp nhiều hơn bên trái. Tỷ lệ tịt OTN gặp nhiều hơn hẹp OTN [21], [27].

Tỷ lệ bệnh lý dị dạng tai bẩm sinh theo Cao Minh Thành là 1,7% trong các bệnh tai [11].

Trong vòng 20 năm trở lại đây, từ khi chụp cắt lớp vi tính (CLVT) và cộng hưởng từ hạt nhân ra đời, cùng với sự phát triển của ngành phẫu thuật thẩm mỹ và phẫu thuật tạo hình, vấn đề điều trị phục hồi chức năng nghe và thẩm mỹ cho những tai bị chít hẹp cũng tạo ra một bước phát triển đáng kể. Tuy vậy, ở Việt Nam vấn đề này còn khá mới mẻ. Cho đến nay chưa thấy có nghiên cứu nào thực sự đi sâu tìm hiểu về căn nguyên bệnh sinh, cũng như đưa ra một phương pháp phẫu thuật hoàn hảo nhằm tạo hình một ống tai mới để phục hồi được chức năng nghe cho người bệnh. Mặt khác, việc phẫu thuật điều trị rất phức tạp, phẫu thuật nhiều lần, có thể gây ra các biến chứng. Vì vậy để việc điều trị đạt được một kết quả khả quan, giúp cho người bệnh cộng đồng, hòa nhập với cả về chức năng cũng như thẩm mỹ, giảm bớt gánh nặng cho gia đình và xã hội, vẫn còn là một khó khăn, thách thức lớn cho chuyên ngành TMH.

Việc chẩn đoán và điều trị dị tật OTN bẩm sinh bước đầu đã được nghiên cứu áp dụng ở Việt nam. Với những kết quả ban đầu đáng khích lệ nhưng vẫn còn vấp phải nhiều khó khăn trong việc điều trị nhất là tỷ lệ thành công trong và sau phẫu thuật, có thể do quyết định phẫu thuật chưa phù hợp trên những bệnh nhân phối hợp các dị dạng khác của tai, vì vậy chúng tôi nghiên cứu đề tài với mục tiêu:

1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, thính lực và chụp cắt lớp vi tính của dị dạng ống tai ngoài bẩm sinh.

2. Phân loại dị dạng ống tai ngoài theo lâm sàng và cận lâm sàng để đề xuất các biện pháp can thiệp thích hợp.

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3

1.1. SƠ LƯỢC LỊCH SỬ 3

1.1.1. Thế giới 3

1.1.2. Việt Nam 4

1.2. NHẮC LẠI VÀI NÉT VỀ BÀO THAI HỌC TAI NGOÀI VÀ TAI GIỮA. 4

1.2.1. Mô phôi học 4

1.2.2. Tai giữa 7

1.3.1. Tai ngoài 9

Tai ngoài gồm có vành tai và ống tai ngoài 9

1.3.2. Tai giữa 12

1.4. NHỮNG GIẢ THUYẾT GÂY DỊ HÌNH TAI NGOÀI 15

1.4.1. Do di truyền 15

1.4.2. Do nhiễm virus trong thời gian mang thai 16

1.4.3. Bất thường ở vị trí làm tổ của bào thai trong tử cung 16

1.4.4. Đẻ thiếu tháng 16

1.4.5. Tiểu đường, chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng khi

mang thai 16

1.4.6. Đối kháng của yếu tố Rh trong máu giữa mẹ và con 16

1.4.7. Dùng thuốc quá liều trong thời gian mang thai 16

1.4.8. Không rõ nguyên nhân 16

1.5. PHÂN LOẠI DỊ HÌNH ỐNG TAI NGOÀI 16

1.5.1. Phân loại theo Jahrsdoerfer 16

1.5.2. Phân loại theo Melvin D. Schloss  17

1.5.3. Phân loại theo Schuknecht HF 18

1.6. BIỂU HIỆN LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG 21

1.6.1. Lâm sàng: 21

1.6.2. Cận lâm sàng 21

1.7. CHẨN ĐOÁN 24

1.7.1. Lâm sàng 24

1.7.2. Cận lâm sàng 24

Chương 2 :ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 26

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 26

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân 26

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 26

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 26

2.2.1. Thiết kế : Nghiên cứu mô tả từng ca có hồ sơ bệnh án lưu trữ và hồ sơ bệnh án tiến cứu có chẩn đoán dị

dạng ống tai ngoài bẩm sinh. Cỡ mẫu: với N=33 26

Quy trình nghiên cứu: Lựa chọn bệnh nhân từ 5 tưởi trở lên không phân biệt tưởi, giói và nghề nghiệp theo bệnh án mẫu.(chi tiết để ở phần phụ lục) 26

2.2. 2. Phương tiện nghiên cứu 27

2.2.3. Vật liệu nghiên cứu 28

2.2.4. Các bước tiến hành 28

2.2.5. Xử lý số liệu 30

Chương 3:KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 31

3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG 31

3.1.1. Tuổi và giới 31

3.1.2. Nơi cư trú và dân tộc 31

3.2. LÝ DO VÀO VIỆN 32

3.3. TRIỆUCHỨNG LÂM SÀNG 33

3.3.1. Triệu chứng cơ năng 33

3.3.2. Triệu chứng thực thể 33

3.4. TRIỆU CHỨNG CẬN LÂM SÀNG 35

3.4.1. Thính lực đồ 35

3.4.2. Phim cắt lớp vi tính xương thái dương 37

3.5. MỐI LIÊN QUAN GIỮA DỊ DẠNG OTN VỚI LOẠI NGHE KÉM 41

5.6. MỐI LIÊN QUAN GIỮA LOẠI DỊ DẠNG OTN VỚI MỘT SỐ CẤU TRÚC TAI GIỮA   42

3.6.1. Liên quan với hệ thống xương con 42

3.6.2. Liên quan với vị trí của dây VII trên phim CLVTT 43

Chương 4: BÀN LUẬN 45

4.1.1. Tuổi và giới: 45

4.1.2. Về đặc điểm dân tộc và khu vực sống 46

4.1.3. Đặc điểm về các yếu tố nguy cơ trong thời kỳ mang

thai 46

4.2. LÝ DO ĐẾN VIỆN   47

4.3. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG 48

4.3.1. Cơ năng 48

4.3.2. Triệu chứng thực thể 49

4.4. CẬN LÂM SÀNG 50

4.4.1. Thính lực đồ 50

4.4.2. Phim Cắt lớp vi tính xương thái dương 51

4.5. MỐI LIÊN QUAN GIỮA LOẠI DỊ DẠNG OTN VỚI SỨC NGHE 52

4.6. MỐI LIÊN QUAN GIỮA LOẠI DỊ DẠNG OTN VỚI MỘT SỐ CẤU TRÚC TAI GIỮA   53

4.6.1. Với hệ thống xương con 53

4.6.2. Với vị trí dây VII 53

KẾT LUẬN 54

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC