TỶ LỆ NHIỄM TOXOCARA SPP. VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ CÓ LIÊN QUAN Ở TRẺ EM XÃ THẠNH AN, HUYỆN VĨNH THẠNH, TP. CẦN THƠ

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC TỶ LỆ NHIỄM TOXOCARA SPP. VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ CÓ LIÊN QUAN Ở TRẺ EM XÃ THẠNH AN, HUYỆN VĨNH THẠNH, TP. CẦN THƠ.Bệnh nhiễm ấu trùng giun đũa chó/mèo (Toxocara spp.) trên người là bệnh ký sinh trùng (KST) phổ biến trên thế giới nhất là tại các quốc gia có khí hậu nhiệt đới, có nền kinh tế kém hoặc đang phát triển. Theo WHO tỷ lệ huyết thanh dương tính dao động từ 2 đến 80% [58]. Phổ biến biểu hiện lâm sàng trong bệnh nhiễm ấu trùng
Toxocara spp. rất khác nhau từ các trường hợp không triệu chứng, thường xảy ra nhất. Các triệu chứng của bệnh thường đa dạng và không đặc hiệu, rất hiếm các ghi nhận về biến chứng nghiêm trọng của bệnh. Mặc dù, các tổn thương cơ học tại các mô, cơ do ấu trùng di chuyển là có thể xảy ra tại các cơ quan như não, mắt, tim, gan, phổi [7,17,23].

Các biểu hiện triệu chứng và lâm sàng được xác định bởi số lượng ấu trùng, tần suất tái nhiễm và phản ứng của vật chủ. Nhưng các trường hợp nhiễm bệnh thường xảy ra ở những nơi môi trường bị ô nhiễm nặng nề với trứng Toxocara spp. hoặc ở trẻ em thường xuyên tiếp xúc với chó/mèo hoặc với đất và ít được quan tâm chăm sóc, vệ sinh kém.
Hiện nay chưa có tiêu chuẩn vàng trong việc xét nghiệm tìm ấu trùng giun đũa chó/mèo. Xét nghiệm thường quy được dùng để chẩn đoán nhiễm Toxocara spp. là xét  nghiệm kháng huyết thanh ELISA. Tuy nhiên xét nghiệm này lại không đặc hiệu và thay đổi tùy theo các bộ Kit khác nhau trên thị trường, nên sự hiện diện của kháng thể kháng Toxocara spp. cũng không nói lên tình trạng đang mắc hay đã mắc bệnh hoặc dương tính giả có thể xảy ra ở bệnh giun lươn, giun xoắn (trichinelliasis) và sán lá gan lớn[41]. Trong trường hợp đó, rất khó có thể đưa ra một quyết định hợp lý về việc điều trị đặc hiệu đối với bệnh giun đũa chó mèo. Thường đây là một nhiễm trùng tự giới hạn và không triệu chứng. Thực tế cho thấy khi bệnh nhân có xét nghiệm giun đũa chó/mèo dương tính thì hầu hết sẽ được chỉ định điều trị, điều này dẫn đến lạm dụng thuốc có thể gây độc tính trường diễn trên bệnh nhân, đặc biệt các bệnh nhân có suy giảm chức năng gan, thận. Chính vì những khó khăn trong việc chẩn đoán ca nhiễm Toxocara spp. Pawlowski (2001)[48] đề xuất 5 dấu hiệu dùng để xác định ca bệnh nhiễm gồm: (a) đặc điểm dịch tễ và lịch sử tiếp xúc, (b) các dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng, (c) anti-2 Toxocara spp. IgG dương tính, (d) bạch cầu ái toan trong máu ngoại biên tăng, (e) nồng độ IgE tăng. Chúng tôi nhận thấy các tiêu chẩn của Pawlowski đề xuất phù hợp, có thể ứng dụng trên thực hành lâm sàng điều trị cũng như ứng dụng phát hiện ca bệnh nhiễm giun đũa chó/mèo trong cộng đồng.
Xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh, Thành phố Cần Thơ thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là một xã thuần nông, người dân sống chủ yếu bằng nghề trồng lúa, hoa màu ngắn ngày, có sân đất xung quanh nhà để phơi lúa hoặc trồng rau, hầu hết các hộ gia đình đều có nuôi chó/mèo trong nhà hoặc thả rông, chó mèo lại ít khi được chích ngừa giun sán. Đây là những yếu tố nguy cơ cho việc lây truyền bệnh nhiễm Ký sinh trùng nói chung nhất là nhiễm giun đũa chó/mèo. Hơn nữa tại địa phương cũng như khu vực chưa có báo cáo số liệu cũng như nghiên cứu về tình hình nhiễm Toxocara spp. nói chung nhất là trên đối tượng trẻ em. Đây là nhóm có nguy cơ lây nhiễm cao do thói quen nghịch đất, kiến thức về vệ sinh cũng như thực hành vệ sinh cơ thể còn hạn chế. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu nhằm xác định tỷ lệ nhiễm Toxocara spp. trên đối tượng là trẻ em từ 5 đến 15 tuổi dựa trên chẩn đoán các trường hợp nhiễm phải điều trị và các trường hợp nhiễm không cần điều trị chỉ tiến hành theo dõi dựa trên đề xuất của Pawlowski.
Câu hỏi nghiên cứu:
Tỷ lệ nhiễm Toxocara spp. ở trẻ em tại xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh, Tp. Cần Thơ là bao nhiêu? Có hay không mối liên quan giữa nhiễm Toxocara spp. với các đặc tính của mẫu, thói quen sinh hoạt, đặc điểm nuôi chó/mèo và đặc điểm của môi trường sống?
Mục tiêu tổng quát:
Xác định tỷ lệ nhiễm Toxocara spp. ở trẻ em từ 5-15 tuổi tại xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh, Tp. Cần Thơ. Xác định mối liên quan giữa nhiễm Toxocara spp. với các đặc tính của mẫu, thói quen sinh hoạt, đặc điểm nuôi chó/mèo và đặc điểm
của môi trường sống.3
Mục tiêu cụ thể:
1. Xác định tỷ lệ nhiễm Toxocara spp. (ELISA dương tính) ở trẻ em từ 5-15 tuổi tại xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh, Tp. Cần Thơ.
2. Xác định tỷ lệ trẻ nhiễm Toxocara spp. cần điều trị ở trẻ em từ 5-15 tuổi tại xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh, Tp. Cần Thơ.
3. Xác định mối liên quan giữa nhiễm Toxocara spp. với các đặc tính của mẫu (tuổi, giới, trình độ học vấn, BMI, sổ giun định kỳ), đặc điểm về môi trường sống của trẻ, đặc điểm nuôi chó/mèo và thói quen sinh hoạt của trẻ

MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN …………………………………………………………………………………………….. i
MỤC LỤC ………………………………………………………………………………………………………. ii
DANH MỤC CÁC BẢNG………………………………………………………………………………… v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ …………………………………………………………………………………… vi
DANH MỤC HÌNH ………………………………………………………………………………………… vi
DANH MỤC SƠ ĐỒ ………………………………………………………………………………………. vi
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT…………………………………………………………………………….. i
ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………………………………………….. 1
Câu hỏi nghiên cứu: ………………………………………………………………………………………. 2
Mục tiêu tổng quát: ……………………………………………………………………………………….. 2
Mục tiêu cụ thể:…………………………………………………………………………………………….. 3
DÀN Ý NGHIÊN CỨU ……………………………………………………………………………………. 4
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN Y VĂN…………………………………………………………………. 5
1.1. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước: ………………………………………………… 5
1.2. Tổng quan về Toxocara spp. …………………………………………………………………….. 8
1.3. Đặc điểm xã Thạnh An, Huyện Vĩnh Thạnh, Tp, Cần Thơ: ………………………… 21
CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ………………….. 23
2.1. Thiết kế nghiên cứu:………………………………………………………………………………. 23
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu:…………………………………………………………… 23
2.3. Dân số mục tiêu và dân số chọn mẫu:………………………………………………………. 23
2.4. Cỡ mẫu: ……………………………………………………………………………………………….. 23
2.5. Phương pháp chọn mẫu:…………………………………………………………………………. 24
2.6. Xử lý dữ kiện:……………………………………………………………………………………….. 25
2.7. Thu thập dữ kiện:…………………………………………………………………………………… 32
2.8. Vấn đề Y đức………………………………………………………………………………………… 34
CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ………………………………………………………… 36iii
3.1. Đặc tính của mẫu nghiên cứu ………………………………………………………………….. 36
3.2. Các xét nghiệm cận lâm sàng và triệu chứng…………………………………………….. 38
3.3. Các dấu hiệu và triệu chứng mắc phải của trẻ …………………………………………… 38
3.4. Các thể nhiễm Toxocara spp…………………………………………………………………… 39
3.5. Đặc điểm về môi trường sống của trẻ ………………………………………………………. 39
3.6. Các đặc điểm về nuôi chó/mèo………………………………………………………………… 40
3.7. Các đặc điểm về thói quen sinh hoạt của trẻ……………………………………………… 42
3.8. Nguồn thông tin phụ huynh tiếp cận được với kiến thức về Toxocara spp. …… 44
3.9. Kiến thức của phụ huynh về bệnh giun đũa chó/mèo …………………………………. 45
3.10. Mối liên quan giữa đặc tính của mẫu nghiên cứu với nhiễm Toxocara spp. … 46
3.11. Mối liên quan giữa kiến thức chung về giun đũa chó/mèo với nhiễm Toxocara
spp. ………………………………………………………………………………………………………….. 47
3.12. Mối liên quan giữa môi trường tiếp xúc với tỷ lệ nhiễm Toxocara spp. ……… 47
3.13. Mối liên quan giữa điều kiện tiếp xúc với chó/mèo với nhiễm Toxocara spp. 48
3.14. Mối liên quan giữa thói quen sinh hoạt của trẻ với nhiễm Toxocara spp…….. 49
3.15. Mối liên hệ giữa tăng BCAT với nhiễm Toxocara spp……………………………… 51
3.16. Mối liên hệ giữa tăng nồng độ IgE tổng với nhiễm Toxocara spp. …………….. 51
3.17. Các yếu tố liên quan đến nhiễm Toxocara spp. (mô hình hồi quy đa biến)….. 52
CHƢƠNG 4. BÀN LUẬN ………………………………………………………………………………. 53
4.1. Đặc tính của đối tượng nghiên cứu ………………………………………………………….. 53
4.2. Đặc điểm về môi trường sinh sống…………………………………………………………… 54
4.3. Tuổi và giới của nhóm đối tượng nhiễm giun đũa chó/mèo ………………………… 54
4.4. Nguồn thông tin tiếp cận và kiến thức về giun đũa chó mèo ……………………….. 55
4.5. Đặc điểm về nuôi chó/mèo……………………………………………………………………… 56
4.6. Các xét nghiệm cận lâm sàng:…………………………………………………………………. 56
4.7. Tỷ lệ nhiễm ấu trùng giun đũa chó/mèo (huyết thanh Toxocara spp. (+))…….. 58
4.8. Về chẩn đoán xác định ca bệnh nhiễm giun đũa chó/mèo ở trẻ tham gia nghiên
cứu cần điều trị……………………………………………………………………………………………. 59
4.9. Các mối liên quan với tỷ lệ nhiễm Toxocara spp……………………………………….. 61iv
4.10. Các yếu tố liên quan đến nhiễm Toxocara spp. (mô hình hồi quy đa biến)….. 64
4.11. Điểm mạnh và hạn chế của nghiên cứu…………………………………………………… 65
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………………………… 67
ĐỀ XUẤT- KIẾN NGHỊ ………………………………………………………………………………… 68
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1: PHIẾU KHÁM SƠ BỘ
PHỤ LỤC 2: BẢNG CÂU HỎI KHẢO SÁT
PHỤ LỤC 3: THÔNG TIN NGHIÊN CỨU VÀ PHIẾU ĐỒNG Ý THAM GIA
NGHIÊN CỨ

DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1.1. Phân loại các dạng lâm sàng của bệnh Toxocara spp. ở người ……………….. 18
Bảng 1.2. Các biến số về thói quen của trẻ …………………………………………………………. 28
Bảng 3.3. Các đặc tính của mẫu nghiên cứu ……………………………………………………….. 36
Bảng 3.4. Đặc điểm cận lâm sàng của nhóm nghiên cứu………………………………………. 38
Bảng 3.5. Các dấu hiệu và triệu chứng mắc phải của trẻ ………………………………………. 38
Bảng 3.6. Mô tả các thể nhiễm Toxocara spp. …………………………………………………….. 39
Bảng 3.7. Đặc điểm về môi trường sống của trẻ ………………………………………………….. 39
Bảng 3.8. Các đặc điểm về nuôi chó/mèo …………………………………………………………… 40
Bảng 3.9. Các đặc điểm về thói quen sinh hoạt của trẻ…………………………………………. 42
Bảng 3.10. Các yếu tố tiếp xúc………………………………………………………………………….. 43
Bảng 3.11. Kết quả phỏng vấn kiến thức về bệnh giun đũa chó/mèo ……………………… 45
Bảng 3.12. Mối liên quan giữa các đặc tính mẫu với nhiễm Toxocara spp……………… 46
Bảng 3.13. Mối liên quan giữa kiến thức chung về giun đũa chó/mèo với nhiễm
Toxocara spp. …………………………………………………………………………………………………. 47
Bảng 3.14. Mối liên quan giữa điều kiện tiếp xúc với chó/mèo với nhiễm Toxocara spp.
……………………………………………………………………………………………………………………… 48
Bảng 3.15. Mối liên quan giữa thói quen sinh hoạt của trẻ với nhiễm Toxocara spp. . 49
Bảng 3.16. Mối liên hệ giữa tăng BCAT với nhiễm Toxocara spp. ………………………. 51
Bảng 3.17. Mối liên hệ giữa tăng nồng độ IgE tổng với nhiễm Toxocara spp. ……….. 51
Bảng 3.18. Các yếu tố liên quan đến nhiễm Toxocara spp. (mô hình hồi quy đa biến)
……………………………………………………………………………………………………………………… 5

TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1. Nguyễn Thị Khả Ái, Nguyễn Thị Thanh Hà, và cs (2009) "Khảo sát tình hình nhiễm
ấu trùng giun đũa chó và các yếu tố liên quan ở cộng đồng xã Thạnh Tân, thị xã
Tây Ninh". Kỷ yếu công trình nghiên cứu khoa học Viện SR – KST – CT TP. Hồ Chí
Minh 2012.
2. Nguyễn Văn Chương, Bùi Văn Tuấn, Huỳnh Hồng Quang (2014) "Nghiên cứu một
số đặc điểm dịch tễ học bệnh ấu trùng giun đũa chó/mèo ở người tại Bình Định và
Đăk Lăk, Việt Nam 2013". Tạp chí phòng chống sốt rét và các bệnh ký sinh trùng,
Viện sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng trung ương, Vol. 2, tr. 83 – 90.
3. Trần Thị Kim Dung, Trần Vinh Hiển, Phan Văn Lực (2008) "Xác định tỷ lệ nhiễm
Toxocara spp.. của cư dân ở 2 xã Chư Pả và H'Bông tỷnh Gia Lai". Tạp chí y học
quân sự, 33, 89-94.
4. Trần Thị Kim Dung, Trần Phủ Mạnh Siêu (2009) Bệnh do giun lươn và giun đũa
chó mèo, Nhà xuất bản y học, tr. 82-107.
5. Trần Trọng Dương: (2014) Nghiên cứu thực trạng, một số yếu tố nguy cơ nhiễm ấu
trùng giun đũa chó trên người và hiệu quả điều trị bằng ALBENDAZOLE tại 2 xã
thuộc huyện an nhơn, tỷnh bình định (2011-2012). luận án tiến sĩ y học. viện sốt
rét – ký sinh trùng – côn trùng Trung Ương. ký sinh trùng – côn trùng y học.
6. Hoàng Đình Đông (2010) Tỷ lệ nhiễm Toxocara spp.. của người dân quận 2 từ 20
tuổi trở lên đến Bệnh Viện Quận 2, TPHCM năm 2010. Đại học Y Dược TPHCM.
TPHCM.
7. Đại Học Y Dược TP HCM (2012) Bộ Môn Ký sinh trùng nhà xuất bản Y học,
TP.HCM,
8. Trần Vinh Hiển, Trần Thị Kim Dung (2004) " Các bộ sinh phẩm chẩn đoán bệnh do
ký sinh trùng". Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh 2013, Tập 8, (01), 59-67.
9. Trần Thị Hồng ( 2007) "Khảo sát ký sinh trùng trên rau sống bántại các siêu thị trên
địa bàn thành phố Hồ Chí Minh". Y Học TP. Hồ Chí Minh, Tập 11, (Số 2).
10. Lê Hữu Khương ( 2012) Ký Sinh Trùng Thú Y, Nhà Xuất Bản Nông Nghiệp, Hà
Nội,
11. Nguyễn Hồ Phương Liên (2013) Tỷ lệ huyết thanh dương tính với Toxocara spp. ở
người trưởng thành quận 12 tp. Hồ Chí Minh năm 2012. luận văn tốt nghiệp cao
học. Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh. Y tế Công cộng.
Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ và Quy định truy cập tài liệu điện tử.
Ghi rõ nguồn tài liệu này khi trích dẫn12. Lê Đình Vĩnh Phúc, Nguyễn Bảo Toàn, Lê Hữu Lợi (2016) "Đặc Điểm Dịch Tễ,
Lâm Sàng, Cận Lâm Sàng Ở Bệnh Nhân Nhiễm Toxocara spp. Tại Trung Tâm Y
Khoa Medic Thành Phồ Hồ Chí Minh Năm 2016". Tạp chí Y học dự phòng Tập 27,
(Số 1).
13. Skrjabin KI, Petrov AM, Bùi Lập, Đoàn Thị Băng Tâm, Tạ Thị Vinh (1963)
Nguyên lý môn giun tròn Thú y, Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội,
14. Lương Trường Sơn, Đặng Thị Nga, Nguyễn Ngọc Ánh, và cs (2013) " Tìm hiểu
các yếu tố dịch tễ, lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị đối với những bệnh
nhân nhiễm giun sán đến khám tại Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Thành
phố Hồ Chí Minh". Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh 17, (1), tr. 87-94.
15. Nguyễn Thị Hồng Thê, Trương Thị Hồng (2004) "Tình hình huyết thanh dương
tính Toxocara spp.. trong thai phụ tại các xã huyện Củ Chi TPHCM". Hội nghị
KHKT lần 21, chuyên đề Thần Kinh, 1, (8), 44-49.
16. Trần Vinh Hiển, Trần Thị Kim Dung (2008) Ký sinh trùng liên quan gi a thú và
ngư i, Nhà Xuất Bản Y Học, Thành phố hồ Chí Minh,
17. Lê Thị Xuân (2008) Ký Sinh Trùng Thực Hành, NXB Giáo Dục, Tp.HCM, tr.82-8