Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, vi khuẩn và một số yếu tố liên quan đến viêm phổi sơ sinh

Luận án  Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, vi khuẩn và một số yếu tố liên quan đến viêm phổi sơ sinh.Viêm phổi là mội bệnh nhiễm khuẩn thường gặp ở trẻ sơ sinh và là một trong những nguyên nhân gây lử vong cao nhất trong giai (đoạn chu sinh [91]. Trong một nghiên cứu mới đây lại vùng nông thôn ứ Irung lAm Ấn Đệ) cho hay tỷ lệ lử vong do viêm phổi sơ sinh chiếm 29’7m trc dò sống (40).

Theo Avcry Tacusch. Claircaux lý lệ viêm phổi ờ khoa điều trị tích cực sơ sinh là 20% và IV lộ vong do viêm phổi sơ sinlì cũng chiếm khoảng 20% của sơ sinh vào viện [6|, [20]. |43J. William D và cộng sự nghiên cứu tại bệnh viện ờ Dallas nãm 2000 cũng nhận XÓI vicm phổi là mội irong những bệnh nhiềm khuẩn Ihường gặp ứ irc Si 1 sinh và là nguyên nhân gây lớ vong cao nlìíít |207|.

ở Việi Nam, Tó Tlianh Hương và cộng sự nghiên cứu tại Khoa sơ sinh Viện Nhi trong I0 năm lừ 1979-1989 cho thấy li lộ viêm phổi sơ sinh chiếm 17,6% í rong tổng s 6 sơ sinh vào điéu trị tại Viện Nhi và lứ vong chiếm 29,5% lý lộ tử vong chung của Ire sơ sinh vào viện |7|. 117].

Trần Thị Biển nghicn cứu tại bệnh viện Saini Paul Hà Nội năm 1989 cũng thấy li lệ mắc viêm phổi sơ sinh ráì cao, tử vong chiếm 26% của lử vong sơ sinh |3|. Kci quà này lương lự lại bệnh viện Nhi dồng 1. liùmh phổ Hổ Chí Minh Iiiìm 1994 [ 14|. Ị251-

Do dặc clicm giãi phẩn, chức náng sinh hô háp và chức nàng (rao đổi khí ớ phổi của Ire sơ sinh còn chưa phái triển dầy dù so với ỉrc lớn ncn vicm phối sơ sinh cũng có những (lặc (tiếm riêng biệt. Triệu chứng lâm sàng của viôm phổi sơ sinh Ihưởng không dien hình, trong những irường hợp viêm phổi rấl nặng triệu chứng loàn thân lìliư bó hú. ngủ lịm. da xanh lái nhiẻu khi nổi bạt hơn cá triệu chứng của plìổi.

Vicm phổi sơ sinh sớm thường láy truycn qua rau thai, trong và ngay sau khi (lè. Chuyển dạ kéo dài Iren 18 giờ Irước khi sinh, vờ màng ối sớm Ilurờng là nhùng yếu lố kìm lãng nguy cơ viêm phổi sớm ở Ire sơ sinh [881. Viêm phổi mắc phái sau sinh Ihirừng là viêm phổi muộn và liên quan nhiều clcìi nliiềm irùng ngược dòng lừ (lường sinh dục của mẹ, hồi sức sau clc, nhiễm trùng bệnh viện và môi trường.

Do hệ thống miền (lịclì chưa phái iriôYi (líìy clủ. khít năng chống (lờ của cơ thố còn rất hạn chế nên iré sơ sinh dẻ bị nhiẻnì khuẩn. Thiếu hụi kháng thế dặc hiệu, dặc biệt là IgM cũng như sự vắng mật của ỉgA irong dịch licì của niêm mạc (lường hô hấp làm lãng nguy cơ nhiễm khuẩn lỏn rất rỏ rẹt Iihâì là dổi với vi khuẩn gram ;ìm [811.

Có nhiều nguycn nhũn khác nhau gây vicm plìổi sơ sinh như virus, vi kluiẩn và nám. Tuy nlìicn cùn nguycn gây viêm phổi ờ trẻ sơ sinh tại những nước dang phái iriên chủ yếu vẩn là vi khuẩn gây bệnh, phô biến là vi khuẩn gram Am. Các vi khuân thường gập trong giai đoạn chu sinh là E.coli, K.pneumoniae, Lisìcria, thường lây Iiliicm qua (lường sinh dục của mẹ. Đặc hiột. Streptococcus li Ihường gây viêm phổi SỚ111 ớ iré sơ sinlì. Viêm phổi do tụ cầu và/iẬỊ, PseiuUmumis timiỹỉiima. nấm lỉiưCmg gập I *r 2 tuôn sau khi sinh.

Ngày nay. cùng với sự ra (tời của nhiều loại kháng sinh việc cliéu trị viêm phổi dà dại dược những liến bộ nhất (lịnh. Tuy nhicn sự đẻ kháng kháng sinh cúa vi khuân ngày càng gia lãng (lặc biệl là các vi khuẩn gram âm làm CỈ10 tỷ lộ tử vong (lo viôm phổi sơ sinh vần còn cao.

Nhiềucu công Irình nghiên cứu vẻ viêm phổi ờ Ire nhỏ Iren 2 llìáng ở các nước dang phái triển cho thấy 60% nguyên nhàn do vi khuẩn chủ yếu là s.pnemnoiiitic vù IỊ.influenzae chiếm IV lộ 30 + 60% Ị 711,12091.

Việc nghiên cứu mội cách hệ lliống bệnh viêm phổi sơ sinh chưa (lưực các lác giá (rong nước <1c cập liến nhiều. Để phân biệl viêm phổi sơ sinh với các bệnh gãy suy hô hấp cấp lính khác ờ Ire sơ sinh vẫn còn là mộ! vấn để khó khăn cho các thày thuốc làm sàng dặc biệt trong vòng 24 * 48h sau sinh.

Nhằm góp phần giãi quyếtt những vấn đề mà các thày thuốc lâm sàng đang hôi sức quan làm. công IIình nghiên cứu của chúng tỏi dược tiến hành với ba mục liêu:

1. Nghiên cửu đặc điểm lủm sàng của bệnh viêm phổi sơ sinh.

2. Tìm hiểu ỉ (ill nguyên vi khuẩn vù sự nhạy cám kháng sinh cùa các vi

khuẩn lìày trong viêm phổi sư sinh.

3. Phân lích mội sô vêìt lô liên (Ịỉian (lên viêm phổi sơ sinh

Trên cơ sớ này dỗ xuâì inộl sỏ’ kiến nghị góp phán làm giảm lỷ lệ mắc và tử vong do viêm phổi sơ sinh nói riêng và IV lộ lử votm nói chung ớ trẻ sơ sinh.

mục các hình

Đạt vấn đề 1

Chương 1: Tổng quan 4

1.1. Giải phÃu và chức Iiãng phổi sơ sinh 4

1.1.1. Đặc điểm đường dẫn khí 4

1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển phổi ờ trẻ sơ sinh 4

1.1.3. Dịch trong phổi 8

1.1.4. Các chức nàng của phổi 8

1. 1.5. Thăng bằng toan kiềm 9

1.2. Hệ thống miẻn dịch của trỏ sơ sinh 10

1.3. Đặc điểm viôm phổi sơ sinh 12

1.3.1. Đặc điểm lAm sàng 12

1.3.2. Đặc điểm cân lam sàng 14

1.4. Yếu lố nguy cơ vicm phổi sơ sinh 16

1.4.1. Yếu tố nguy CƯ từ mẹ 16

1.4.2. Yếu tố nguy cơ quanh dỏ 16

1.4.3. Yếu lố liôn quan đến sơ sinh 17

1.4.4. Yếu tố nguy cơ khác 18

1.5. Nguyôn nhân vi khuẩn gAy viêm phổi ở trỏ sơ sinh 19

1.5. ỉ. Các vi khuẩn gủy vicm phổi sơ sinh thường gặp 19

1.5.2. Một số đặc cliôm vi khuẩn thường gặp gây viêm phổi sơ sinh 22

1.5.3. Tinh hình kháng kháng sinh của các vi khuẩn gây bệnh 27

Cliương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 33

2.1. Đối tượng ngliicn cứu: 33

2.1. ỉ .Tiôu chuẩn chọn đối tượng nghiên cứu 33

2.1.2. Tiêu chuẩn nhóm chứng 33

2.1.3. Ticu chuẩn loại ra khỏi nghicn cứu 34

2.2. Phương pháp ngliicn cứu 34

2.2.1 .Cách chọn mầu 34

2.2.2. Các phương pháp nghiên cứu 38 

Chương.?: Kếí (Ị lid nghiên cứu 46

3.1. Mội so (tặc clicm chung của nhóm nghiên cứu 46

3.1.1. Tuổi mắc bệnh 46

3. ỉ .2. Thời gian bị bệnh trước khi đến viện 46

3.1.3. Tuổi thai …… 47

3.1.4. can nặng bệnh nhân 47

3.1.5. Giới 48

3.1.6. Địa dư 48

3.1.7. Mùa bị bệnh 49

3.1.8. Phương liện chuyển viện 49

3.1.9. Tien sư sán khoa: 50

3.2. Đạc điểm lãm sàng 50

3.2. ỉ. Liìmsàng: 50

3.2.2. Các iriộu chứng cận lâm sàng 56

3.3. Kết quà vé nghiên cứu vi khuẩn 61

3.3. ỉ. Vi khuẩn phân lẠp trong dịch nội khí quán 62

3.3.2. Mức (lộ <1c kluíng kháng sinh của vi khuẩn 64

3.4. Kết quả nghiên cứu vổ yếu tổ nguy cơ 70

3.4.1. Mối liên quan giữa tuổi thai với viêm phổi 70

3.4.2. Mội số yếu lố Irong thời kỳ chu sinh liên quan đến viôm phổi 71

Chương 4: Bàn luận 77

4.1. Một số yếu tố dịch lỗ lâm sàng 77

4.2. Đặc ctiổm lâm sàng 79

4.2.1. Đặc điểm lâm sàng 79

4.2.2. Dấu hiệu cláu tien xuất lìiện bệnh 92

4.2.3. Đạc điểm cận liìm sàng 92

4.3. Vi khuẩn gủy bệnh %

4.3.1. Vi khuẩn gây viêm phổi sơ sinh 96

4.3.2. Độ nhạy cám với kháng sinh của các chúng vi khuẩn phân lập dược

lừ dịch hút nội khí quản 102

4.4. Một số yếu lố liôn quan đến vicm phổi 107

4.4.1. Mối liên quan giữa luổi thai với vicm phổi 107

4.4.2. Mổ’i liên quan với ngạt.. 108

4.4.3. Mối lien quan với chuyến dạ kco dài 109

4.4.4. Mối lĩớn quan tiến thời gian vỡ ối 110

4.4.5. Tinh Irạng nliicm khuẩn ối và viêm phổi sư sinh 111

4.4.6. Mới liên quan giừa các yếu lố nguy cơ den viêm phổi sơ sinh 112

4.4.7. YỂU lổ’ nhiễm khuẩn lại bệnh viện 113

Kết luận 116