Nghiên cứu giá trị của chụp cộng hưởng từ trong chẩn đoán ung thư buồng trứng

Nghiên cứu giá trị của chụp cộng hưởng từ trong chẩn đoán ung thư buồng trứng.Ung thư buồng trứng là ung thư hay gặp hàng thứ ba, sau ung thư cổ tử cung và ung thư nội mạc tử cung, nhưng lại là nguyên nhân tử vong hàng đầu trong số các ung thư sinh dục nữ [1]. Bệnh có tiên lượng xấu vì đa số các trường hợp được phát hiện muộn, khi được phát hiện phần lớn các trường hợp đã có xâm lấn trong tiểu khung hoặc dicăn lên phúc mạc trong ổ bụng. Để thay đổi tiên lượng bệnh, cần phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ[2].

Biểu hiện lâm sàng của ung thư buồng trứng giai đoạn sớm thường mờ nhạt. Khi biểu hiện lâm sàng điển hình, rõ ràng thì bệnh đã ở giai đoạn muộn, có dịch cổ chướng, di căn phúc mạc[3]. Xét nghiệm các dấu ấn ung thư CA125, HE4 thường có độ nhạy cao với ung thư buồng trứng giai đoạn muộn, nhưng độ nhạy thấp với ung thư giai buồng trứng giai đoạn sớm, đồng thời giá trị chẩn đoán dương tính của các dấu ấn ung thư không cao, nên các xét nghiệm này không được coi là xét nghiệm sàng lọc ung thư buồng trứng[4]. Để chẩn đoán sớm, cần khám phụ khoa định kì phối hợp với siêu âm tử cung phần phụ phát hiện khối trong tiểu khung, từ đó chỉ định các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và các xét nghiệm khác để chẩn đoán xác định ung thư buồng trứng[5].
Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh có vai trò quan trọng trong chẩn đoán xác định và chẩn đoán giai đoạn ung thư buồng trứng, từ đó định hướng lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Ngoài ra, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh còn đóng vai trò quan trọng trong đánh giá kết quả điều trị, phát hiện ung thư buồng trứng tái phát[6]. Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh có giá trị cao trong phát hiện khối u buồng trứng, có độ phân giải cao trong phát hiện tổ chức u buồng trứng, tuy nhiên siêu âm có giá trị không cao trong chẩn đoán phân biệt tổ chức ung thư với tổ chức lành tính và trong chẩn đoán gian đoạn ung thư buồng trứng. Chụp cắt lớp vi tính (CLVT) có ưu điểm kĩ thuật chụp đơn giản hơn, nhanh hơn so với chụp cộng hưởng từ (CHT), chẩn đoán giai đoạn bệnh tương đương với CHT, tuy nhiên độ phân giải tổ chức của CLVT thấp hơn, giá trị thấp hơn trong chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính [7]. Gần đâyvới sự phát triển các chuỗi xung CHT mới có thời gian chụp nhanh hơn, phân giải hình ảnh tốt hơn, phân tích được nhiều đặc điểm của tổ chứcu, giúp phân biệt được tổ chức ung thư với tổ chức lành tính, đồng thời có khảo sát tốt toàn bộ ổ bụng để phát hiện di căn phúc mạc, di căn hạch. CHT ngày càng thể hiện ưu điểm trong chẩn đoán xác định và chẩn đoán giai đoạn ung thư buồng trứng [8]. Đã có những công trình nghiên cứu giá trị của CHT trong chẩn đoán ung thư buồng trứng ở các nước phát triển, tuy nhiên ở nước ta chưa có công trình nghiên cứu nào, đặc biệt là các công trình nghiên cứu về ứng dụng máy cộng hưởng từ có từ lực cao, phần mềm tiên tiến trong chẩn đoán ung thư buồng trứng. Nên chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu giá trị của chụp cộng hưởng từ trong chẩn đoán ung thư buồng trứng” với ba mục tiêu nghiên cứu sau:
1. Mô tả đặc điểm hình ảnh cộng hưởng từ của ung thư buồng trứng.
2. Đánh giá giá trị của cộng hưởng từ trong chẩn đoán phân biệt ung thư buồng trứng với u buồng trứng lành tính.
3. Đánh giá giá trị của cộng hưởng từ trong chẩn đoán giai đoạn ung thư buồng trứng.

CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN Nghiên cứu giá trị của chụp cộng hưởng từ trong chẩn đoán ung thư buồng trứng

1.    Đoàn Tiến Lưu, Bùi Văn Lệnh, Vũ Bá Quyết(2019), “Nghiên cứu áp dụng thang điểm cộng hưởng từ trong chẩn đoán khả năng ác tính của u buồng trứng”, Tạp chí Y học thực hành, số tháng 1 năm 2019 (1089), trang 86 – 90.
2.    Đoàn Tiến Lưu, Bùi Văn Lệnh, Vũ Bá Quyết (2019), “Nghiên cứu giá trị của xung cộng hưởng từ động học sau tiêm thuốc đối quang từ trong chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính”,Tạp chí Y học thực hành, số tháng 3 năm 2019 (1098), trang 23 – 27.

MỤC LỤC Nghiên cứu giá trị của chụp cộng hưởng từ trong chẩn đoán ung thư buồng trứng
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN    3
1.1. TỔNG QUAN VỀ BỆNH UNG THƯ BUỒNG TRỨNG    3
1.1.1. Dịch tễ ung thư buồng trứng    3
1.1.2. Bệnh sinh ung thư buồng trứng    3
1.1.3. Giải phẫu bệnh ung thư buồng trứng    4
1.1.4. Giai đoạn ung thư buồng trứng    6
1.1.5. Biểu hiện lâm sàng ung thư buồng trứng    8
1.1.6. Xét nghiệm chẩn đoán ung thư buồng trứng    9
1.1.7. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh ung thư buồng trứng    12
1.1.8. Điều trị ung thư buồng trứng    18
1.1.9. Tiên lượng ung thư buồng trứng    19
1.2. CHỤP CỘNG HƯỞNG TỪ CHẨN ĐOÁN UNG THƯ BUỒNG TRỨNG    20
1.2.1. Kĩ thuật chụp CHT chẩn đoán ung buồng trứng    20
1.2.2. Giá trị của CHT trong chẩn đoán xác định ung thư buồng trứng    21
1.2.3. Giá trị của CHT trong chẩn đoán giai đoạn ung thư buồng trứng    33
1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ GIÁ TRỊ CỦA CỘNG HƯỞNG TỪ TRONG CHẨN ĐOÁN UNG THƯ BUỒNG TRỨNG    38
CHƯƠNG 2:ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    40
2.1. Đối tượng nghiên cứu    40
2.1.1. Tính cỡ mẫu    40
2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng nghiên cứu    41
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ đối tượng nghiên cứu    41
2.2. Phương pháp nghiên cứu    42
2.2.1. Phương tiện nghiên cứu    42
2.2.2. Kĩ thuật chụp cộng hưởng từ    42
2.2.3. Thiết kế nghiên cứu    43
2.2.4. Tiêu chuẩn nghiên cứu    57
2.2.5. Xử lý số liệu:    57
2.3. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU    57
CHƯƠNG 3:KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    59
3.1. Các đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu    59
3.1.1. Đặc điểm mô bệnh học    59
3.1.2. Đặc điểm giai đoạn bệnh ung thư buồng trứng    61
3.1.3. Đặc điểm tuổi    62
3.1.4. Đặc điểm biểu hiện lâm sàng    63
3.1.5. Đặc điểm nồng độ CA125 trong huyết thanh    64
3.2. Đặc điểm hình ảnh CHT của ung thư buồng trứng    65
3.2.1. Đặc điểm kích thước u buồng trứng ác tính trên hình ảnh CHT    65
3.2.2. Đặc điểm cấu trúc của u buồng trứng ác tính trên hình ảnh CHT    66
3.2.3. Đặc điểm tín hiệu CHT của u buồng trứng ác tính    67
3.2.4. Đặc điểm bắt thuốc đối quang từ của tổ chức u buồng trứng ác tính    68
3.3. Giá trị của CHT trong chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính    68
3.3.1. Chẩn đoán phân biệt u ác tính với u lành tính buồng trứng dựa vào kích thước u trên hình ảnh CHT    68
3.3.2. Chẩn đoán phân biệt u ác tính với u lành tính buồng trứng dựa vào đặc điểm số lượng ngăn của khối u trên hình ảnh CHT    70
3.3.3. Chẩn đoán phân biệt u ác tính với u lành tính buồng trứng dựa vào đặc điểm độ dày thành u trên hình ảnh CHT    71
3.3.4. Chẩn đoán phân biệt u ác tính với u lành tính buồng trứng dựa vào đặc điểm nang có nhú tổ chức trên hình ảnh CHT    71
3.3.5. Chẩn đoán phân biệt u ác tính với u buồng trứng lành tính dựa vào đặc điểm cấu trúc khối trên hình ảnh CHT    72
3.3.6. Chẩn đoán phân biệt u ác tính với u lành tính buồng trứng dựa vào đặc điểm tín hiệu của tổ chức u trên xung khuếch tán DW    73
3.3.7. Chẩn đoán phân biệt u ác tính với u lành tính buồng trứng dựa vào đặc điểm bắt thuốc của phần tổ chức u    76
3.3.8. Chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính dựa vào hình ảnh di căn phúc mạc trên CHT    77
3.3.9. Chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính dựa vào hình ảnh dịch ổ bụng trên CHT    78
3.3.10. Phân tích đa biến các đặc điểm hình ảnh CHT chẩn đoán khả năng ác tính của u buồng trứng    79
3.3.11. Các đặc điểm CHT chẩn đoán u buồng trứng lành tính    80
3.3.12. Xây dựng thang điểm CHT chẩn đoán khả năng ác tính của u buồng trứng    81
3.3.13. Giá của CHT trong chẩn đoán phân biệt u ác tính với u lành tính buồng trứng    83
3.4. Giá trị của CHT trong chẩn đoán giai đoạn ung thư buồng trứng    84
3.4.1. Giá trị của CHT trong chẩn đoán xâm lấn tiểu khung    84
3.4.2. Giá trị của CHT trong chẩn đoán di căn hạch    84
3.4.3. Giá trị của CHT trong chẩn đoán di căn phúc mạc    85
3.4.4. Giá trị của CHT trong chẩn đoán giai đoạn ung thư buồng trứng    86
CHƯƠNG 4:BÀN LUẬN    87
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu    87
4.1.1. Đặc điểm mô bệnh học    87
4.1.2. Đặc điểm giai đoạn bệnh    88
4.1.3. Đặc điểm tuổi    90
4.1.4. Đặc điểm biểu hiện lâm sàng    91
4.1.5. Đặc điểm nồng độ CA125 trong huyết thanh    92
4.2. Đặc điểm hình ảnh CHT của u buồng trứng ác tính    95
4.2.1. Đặc điểm kích thước u buồng trứng ác tính trên hình ảnh CHT    95
4.2.2. Đặc điểm cấu trúc của u buồng trứng ác tính trên hình ảnh CHT    95
4.2.3. Đặc điểm tín hiệu của u buồng trứng ác tính trên hình ảnh CHT    97
4.2.4. Đặc điểm bắt thuốc đối quang từ của tổ chức u buồng trứng ác tính    99
4.3. Giá trị của CHT trong chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính    100
4.3.1. Chẩn đoán phân biệt u ác tính với u lành tính buồng trứng dựa vào đặc điểm kích thước u trên hình ảnh CHT    100
4.3.2. Chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính dựa vào số lượng ngăn của u trên hình ảnh CHT    101
4.3.3. Chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính dựa vào đặc điểm độ dày thành nang trên hình ảnh CHT    102
4.3.4. Chẩn đoán phân biệt u ác tính với u lành tính buồng trứng dựa vào đặc điểm nhú tổ chức thành nang trên hình ảnh CHT    103
4.3.5. Chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính dựa vào đặc điểm cấu trúc u trên hình ảnh CHT    105
4.3.6. Chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính dựa vào đặc điểm tín hiệu DW của tổ chức    106
4.3.7. Chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính dựa vào đặc điểm bắt thuốc đối quang từ của tổ chức u    109
4.3.8. Chẩn đoán phân biệt u ác tính với u lành tính buồng trứng dựa vào hình ảnh di căn phúc mạc trên CHT    112
4.3.9. Chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính dựa vào hình ảnh dịch ổ bụng trên CHT    113
4.3.10. Phân tích đa biến các đặc điểm CHT chẩn đoán u buồng trứng ác tính    115
4.3.11. Các đặc điểm CHT chẩn đoán u buồng trứng lành tính    116
4.3.12. Xây dựng thang điểm cộng hưởng từ chẩn đoán phân biệt u buồng trứng ác tính với u buồng trứng lành tính    119
4.3.13. Giá trị của cộng hưởng từ trong chẩn đoán xác định u buồng trứng ác tính    121
4.4. GIÁ TRị CủA CộNG HƯởNG Từ TRONG CHẩN ĐOÁN GIAI ĐOạN UNG THƯ BUồNG TRứNG    121
4.4.1. Giá trị của CHT trong chẩn đoán xâm lấn trong tiểu khung    121
4.4.2. Giá trị của cộng hưởng từ trong phát hiện hạch to    123
4.4.3. Giá trị của cộng hưởng từ trong chẩn đoán di căn mức độ đại thể phúc mạc    125
4.4.4. Giá trị của cộng hưởng từ trong chẩn đoán giai đoạn ung thư buồng trứng    127
KẾT LUẬN    129
KIẾN NGHỊ    131
CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO