Nghiên cứu độc tính va tác dụng bảo vệ gan của sản phâm Vismisco trên thực nghiệm

Luận án tiến sĩ y học Nghiên cứu độc tính va tác dụng bảo vệ gan của sản phâm Vismisco trên thực nghiệm.Tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do các bệnh về gan ngày càng gia tăng và trở thành một thách thức lớn đối với y tế thế giới. Theo báo cáo về gánh nặng bệnh tật thế giới năm 2019, bệnh gan chiếm khoảng 2 triệu ca tử vong mỗi năm, trong đó tỷ lệ tử vong do xơ gan và ung thư gan chiếm 3,5% tổng số ca tử vong trên toàn thế giới 1. Tại Việt Nam, năm 2020, theo cơ quan nghiên cứu ung quốc tế (IARC), tỷ lệ mắc mới ung thư gan cao nhất trong các bệnh ung thư với số ca mắc mới là 26.418 (chiếm tỷ lệ 14,5% tổng số ung thư). Ung thư gan cũng là ung thư có số ca tử vong dẫn đầu với 25.272 ca (21% tổng số tử vong do ung thư), gấp 3,8 lần tổng số ca tử vong do tai nạn giao thông 2.
Có nhiều nguyên nhân dẫn tới viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư gan như nhiễm virus, rượu, hóa chất. Cơ chế bệnh sinh của viêm gan mạn tính, đặc biệt trong trường hợp stress oxy hóa, có sự tham gia của nhiều quá trình như quá trình tổn thương hoại tử tế bào gan, xơ hóa gan và đã được chứng minh là một trong các cơ chế chính dẫn đến tổn thương gan cấp và mạn tính 1.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ước tính khoảng 60 – 90% dân số các nước đang phát triển sử dụng y học cổ truyền để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ban đầu 3. Xu hướng sử dụng y học cổ truyền trong hỗ trợ và điều trị bệnh thúc đây các nhà khoa học tiến hành nhiều nghiên cứu trên các loại dược liệu và hợp chất chiết xuất thiên nhiên với các hoạt tính sinh học tiềm năng khác nhau.
Việt Nam là nước có nguồn dược liệu phong phú và đa dạng, có bề dày kinh nghiệm trong việc sử dụng cây thuốc để chữa bệnh, đây là kho tàng giúp phát triển nghiên cứu tạo ra các sản phâm từ thiên nhiên. Việc góp phần tìm kiếm và bổ sung thêm các dược liệu sẵn có trong tự nhiên có tác dụng bảo vệ gan là hết sức cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn.2
Vismisco là sản phâm phối hợp 3 vị thuốc đã được sử dụng trong dân gian để giải độc và đã có các nghiên cứu đơn lẻ về tác dụng bảo vệ gan, chống oxy hóa 3, 4. Kết quả nghiên cứu sàng lọc bước đầu trên thực nghiệm đã xác định được tác dụng sơ bộ của Vismisco trên bệnh lý viêm gan cấp tính. Với mong muốn nghiên cứu một cách khoa học về tính an toàn và hiệu quả trong điều trị các bệnh lý về gan nhằm ứng dụng sản phâm Vismisco trên lâm sàng, đề tài “Nghiên cứu độc tính va tác dụng bảo vệ gan của sản phâm Vismisco trên thực nghiệm” với 2 mục tiêu:
1. Xác đinh độc tính cấp va độc tính bán trường diễn của sản phâm Vismisco trên động vật thực nghiệm.
2. Đánh giá tác dụng chống tổn thương gan cấp, chống viêm gan mạn, chống oxy hóa va chống viêm của sản phâm Vismisco trên động vật thực nghiệm

MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ……………………………………………………………………….
DANH MỤC BẢNG……………………………………………………………………………………….
DANH MỤC HÌNH………………………………………………………………………………………..
DANH MỤC BIỂU ĐỒ…………………………………………………………………………………..
ĐẶT VẤN ĐỀ ………………………………………………………………………………………………1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU…………………………………………………………3
1.1. Tông quan vê bênh ly viêm gan, xơ gan ………………………………………………………. 3
1.1.1. Câu tao va chưc năng cua gan………………………………………………………. 3
1.1.2. Nguyên nhân gây viêm gan …………………………………………………………… 4
1.1.3. Cơ chế bệnh sinh…………………………………………………………………………. 7
1.1.4. Gan và stress oxy hóa ………………………………………………………………… 11
1.1.5. Các dược liệu có tác dụng bảo vệ gan………………………………………….. 17
1.2. Mô hình nghiên cứu thuốc có tác dụng bảo vê gan trên đông vât thực nghiêm
(in vivo)……………………………………………………………………………………………………………. 22
1.2.1. Mô hình gây tổn thương gan bằng PAR ……………………………………….. 23
1.2.2. Mô hình gây tổn thương gan bằng CCl4 ……………………………………….. 24
1.3. Các phương pháp đánh giá ……………………………………………………………………….. 26
1.3.1. Đánh giá hoat tính chống oxy hóa……………………………………………….. 26
1.3.2. Đánh giá tình trang hoai tử tế bào gan ………………………………………… 27
1.3.3. Đánh giá chưc năng bai tiết và khử độc cua gan …………………………… 29
1.3.4. Đánh giá chưc năng tổng hợp cua gan…………………………………………. 30
1.3.5. Khảo sát tình trang viêm…………………………………………………………….. 31
1.3.6. Đánh giá đai thể, vi thể tổn thương gan trên tiêu bản mô bệnh học …. 31
1.4. Tông quan vê Vismisco ……………………………………………………………………………… 35
1.4.1. Thành phần……………………………………………………………………………….. 35
1.4.2. Giới thiệu các dược liệu thành phần trong Vismisco ……………………… 351.4.3. Một số nghiên cưu về tác dụng bảo vệ gan cua các dược liệu thành
phần Vismisco ……………………………………………………………………………………. 39
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………….44
2.1. Nguyên liêu nghiên cứu……………………………………………………………………………… 44
2.2. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………………………………… 44
2.3. Hóa chất, thuốc, dụng cụ và thiết bị phục vụ nghiên cứu …………………………… 45
2.3.1. Hóa chât, thuốc và dụng cụ phục vụ nghiên cưu……………………………. 45
2.3.2. Thiết bị sử dụng trong nghiên cưu ……………………………………………….. 46
2.4. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………………………………… 46
2.4.1. Nghiên cưu độc tính …………………………………………………………………… 46
2.4.2. Nghiên cưu tác dụng chống tổn thương gan câp, chống viêm gan man,
chống oxy hóa, chống viêm cua Vismisco trên động vật thực nghiệm ……….. 48
2.5. Địa điểm nghiên cứu………………………………………………………………………………….. 58
2.6. Xử lý số liệu ………………………………………………………………………………………………. 58
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………………………..59
3.1. Nghiên cứu độc tính của Vismisco trên thực nghiệm …………………………………. 59
3.1.1. Độc tính câp cua Vismisco theo đường uống trên chuột nhắt trắng …. 59
3.1.2. Độc tính bán trường diễn cua Vismisco theo đường uống trên chuột
cống trắng …………………………………………………………………………………………. 59
3.2. Nghiên cứu tác dụng chống tôn thương gan cấp, chống viêm gan man, chống
oxy hóa và chống viêm của Vismisco trên đông vât thực nghiêm……………………… 71
3.2.1. Nghiên cưu tác dụng chống tổn thương gan câp cua Vismisco………… 71
3.2.2. Tác dụng chống viêm gan man và chống oxy hóa cua Vismisco………. 85
3.2.3. Nghiên cưu tác dụng chống viêm cua Vismisco…………………………………. 96
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN………………………………………………………………………….100
4.1. Đôc tính của Vismisco trên đông vât thực nghiêm……………………………………. 100
4.1.1. Độc tính câp cua Vismisco theo đường uống trên chuột nhắt trắng .. 100
4.1.2. Độc tính bán trường diễn cua Vismisco theo đường uống trên chuột
cống trắng ……………………………………………………………………………………….. 1034.2. Tác dụng chống tôn thương gan cấp, chống viêm gan man, chống oxy hóa và
chống viêm của Vismisco trên đông vât thực nghiêm……………………………………… 112
4.2.1. Tác dụng chống tổn thương gan câp cua Vismisco ………………………. 112
4.2.2. Tác dụng chống viêm gan man và chống oxy hóa cua Vismisco trên
chuột nhắt trắng ……………………………………………………………………………….. 125
4.2.3. Tác dụng chống viêm cua Vismisco trên động vật thực nghiệm……… 138
KẾT LUẬN……………………………………………………………………………………………………. 148
KIẾN NGHỊ……………………………………………………………………………………………..150
DANH MỤC CÁC BÀI BÁO CÔNG BỐ ………………………………………………………..
TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………………………………………………………DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Tác dụng bảo vệ gan của một số dược liệu …………………………..18
Bảng 3.1. Mối tương quan giữa liều dùng Vismisco và tỉ lệ chuột chết…..59
Bảng 3.2. Ảnh hưởng của Vismisco đến trọng lượng chuột cống trắng …..60
Bảng 3.3. Ảnh hưởng của Vismisco đến hemoglobin và hematocrit trong
máu chuột cống trắng……………………………………………………….61
Bảng 3.4. Ảnh hưởng của Vismisco đến thể tích trung bình hồng cầu…….61
Bảng 3.5. Ảnh hưởng của Vismisco đến công thức bạch cầu…………………62
Bảng 3.6. Ảnh hưởng của Vismisco đến số lượng tiểu cầu ……………………63
Bảng 3.7. Ảnh hưởng của Vismisco đến nồng độ bilirubin toàn phần …….64
Bảng 3.8. Ảnh hưởng của Vismisco đến hàm lượng Albumin ……………….65
Bảng 3.9. Ảnh hưởng của Vismisco đến nồng độ cholesterol toàn phần …65
Bảng 3.10. Ảnh hưởng của Vismisco đến hàm lượng creatinin ……………..66
Bảng 3.11. Ảnh hưởng của Vismisco lên hoạt độ AST, ALT trong huyết
thanh chuột bị gây độc bằng PAR………………………………………72
Bảng 3.12. Ảnh hưởng của Vismisco lên hình ảnh mô bệnh học của gan
chuột bị gây độc bằng PAR ………………………………………………74
Bảng 3.13. Ảnh hưởng của Vismisco lên trọng lượng chuột nhắt, lên hoạt
độ AST, ALT trong huyết thanh chuột sau 2 ngày bị gây độc
bằng PAR……………………………………………………………………….78
Bảng 3.14. Ảnh hưởng của Vismisco lên trọng lượng chuột nhắt, lên hoạt
độ AST, ALT trong huyết thanh chuột sau 4 ngày bị gây độc
bằng PAR……………………………………………………………………….79
Bảng 3.15. Ảnh hưởng của Vismisco lên hàm lượng MDA trong dịch đồng
thể gan chuột nhắt bị gây độc bằng PAR …………………………….80
Bảng 3.16. Ảnh hưởng của Vismisco lên hình ảnh mô bệnh học của gan
chuột bị gây độc bằng PAR ………………………………………………81Bảng 3.17. Ảnh hưởng của Vismisco lên hoạt độ AST, ALT trong huyết
thanh chuột nhắt trên mô hình gây viêm gan mạn bằng CCl4 ..86
Bảng 3.18. Ảnh hưởng của Vismisco lên nồng độ Albumin, Cholesterol,
Bilirubin trong huyết thanh chuột nhắt trên mô hình gây viêm
gan mạn bằng CCl4 ………………………………………………………….87
Bảng 3.19. Ảnh hưởng của Vismisco lên thời gian prothrombin (PT), thời
gian thromboplastin từng phần được hoạt hoá (APTT) và hàm
lượng fibrinogen trong huyết thanh chuột nhắt trên mô hình gây
viêm gan mạn bằng CCl4 ………………………………………………….88
Bảng 3.20. Ảnh hưởng của Vismisco lên sự thay đổi hàm lượng
Hydroxyprolin trong dịch đồng thể gan chuột nhắt trên mô hình
gây viêm gan mạn bằng CCl4…………………………………………….89
Bảng 3.21. Ảnh hưởng của Vismisco lên sự thay đổi hoạt độ SOD, GPx
trong huyết thanh chuột nhắt trên mô hình gây viêm gan mạn
bằng CCl4……………………………………………………………………….94
Bảng 3.22. Tác dụng chống viêm cấp của Vismisco trên mô hình gây phù
lòng bàn chân chuột cống trắng bằng carrageenin ………………..96
Bảng 3.23. Ảnh hưởng của Vismisco lên thể tích dịch rỉ viêm, số lượng
bạch cầu và hàm lượng protein trong dịch rỉ viêm………………..97
Bảng 3.24. Trọng lượng trung bình u hạt thực nghiệm …………………………98
Bảng 3.25. Ảnh hưởng của Vismisco đến số lượng bạch cầu và công thức
bạch cầu của chuột nhắt trên mô hình gây viêm mạn thực
nghiệm …………………………………………………………………………..98
Bảng 3.26. Ảnh hưởng của Vismisco lên nồng độ TNF-α huyết thanh của
chuột nhắt trên mô hình gây viêm mạn thực nghiệm …………….99
Bảng 4.1. Các nghiên cứu về độc tính cấp của dược liệu có trong Vismisco…102
Bảng 4.2. Các nghiên cứu về độc tính của dược liệu có trong Vismisco………104DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Hạt đậu xanh (Vigna Radiata L. Wilczek)………………………………………..36
Hình 1.2. Ảnh chụp cây Thổ phục linh (Smilax glabra roxb)……………………………37
Hình 1.3. Ảnh chụp cây Cam thảo đất (Scoparia dulcis L.)………………………………38
Hình 3.1. Hình thái vi thể gan chuột lô chứng (chuột số 13)……………………………..67
Hình 3.2. Hình thái vi thể gan chuột lô trị 1 (chuột số 20) ………………………………..67
Hình 3.3. Hình thái vi thể gan chuột lô trị 2 (chuột số 36) ………………………………..68
Hình 3.4. Hình thái vi thể thận chuột lô chứng (chuột số 13) ……………………………69
Hình 3.5. Hình thái vi thể thận chuột lô trị 1 (chuột số 20)……………………………….69
Hình 3.6. Hình thái vi thể thận chuột lô trị 2 (chuột số 36)……………………………….70
Hình 3.7. Hình thái vi thể thận chuột lô trị 2 (chuột số 40)……………………………….70
Hình 3.8. Hình thái vi thể gan chuột lô chứng (chuột số 6)……………………………….75
Hình 3.9. Hình thái vi thể gan chuột lô mô hình (chuột số 12)………………………….75
Hình 3.10. Hình thái vi thể gan chuột lô mô hình (chuột số 6)………………………….76
Hình 3.11. Hình thái vi thể gan chuột lô uống Silymarin (chuột số 19)……………..76
Hình 3.12. Hình thái vi thể gan chuột lô uống Vismisco 0,6g/kg (chuột số 34)….77
Hình 3.13. Hình thái vi thể gan chuột lô uống Vismisco 1,8/kg (chuột số 42)……77
Hình 3.14. Hình thái vi thể gan chuột lô chứng (chuột số 8) …………………………….82
Hình 3.15. Hình thái vi thể gan chuột lô mô hình (chuột số 26)………………………..82
Hình 3.16. Hình thái vi thể gan chuột lô uống Silymarin (chuột số 37)……………..83
Hình 3.17. Hình thái vi thể gan chuột lô uống Vismisco 0,6g/kg (chuột số 69)….83
Hình 3.18. Hình thái vi thể gan chuột lô uống Vismisco 0,6g/kg (chuột số 68)….84
Hình 3.19. Hình thái vi thể gan chuột lô uống Vismisco 1,8g/kg (chuột số 51)….84
Hình 3.20. Hình thái vi thể gan chuột lô chứng (chuột số 47) …………………………..91
Hình 3.21. Hình thái vi thể gan chuột lô mô hình (chuột số 5)………………………….91
Hình 3.22. Hình thái vi thể gan chuột lô uống silymarin (chuột số 37) ……………92
Hình 3.23. Hình thái vi thể gan chuột lô uống silymarin (chuột số 38) ……………92
Hình 3.24. Hình thái vi thể gan chuột lô uống Vismisco 0,6g/kg (chuột số 31)….93
Hình 3.25. Hình thái vi thể gan chuột lô uống Vismisco 1,8g/kg (chuột số 16)….93
Hình 4.1. Quá trình chuyển hóa Paracetamol (Acetaminophen – APAP)………. 114DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Ảnh hưởng của Vismisco đến số lượng hồng cầu…………………………..60
Biểu đồ 3.2. Ảnh hưởng của Vismisco đến số lượng bạch cầu …………………………..62
Biểu đồ 3.3. Ảnh hưởng của Vismisco đến hoạt độ AST trong máu……………………63
Biểu đồ 3.4. Ảnh hưởng của Vismisco đến hoạt độ ALT trong máu …………………..64
Biểu đồ 3.5. Ảnh hưởng của Vismisco lên trọng lượng gan của chuột nhắt bị gây
độc bằng PAR ………………………………………………………………………………..71
Biểu đồ 3.6. Ảnh hưởng của Vismisco hàm lượng MDA trong dịch đồng thể gan
chuột nhắt bị gây độc bằng PAR ………………………………………………………73
Biểu đồ 3.7. Ảnh hưởng của Vismisco lên trọng lượng gan chuột nhắt trên mô hình
gây viêm gan mạn bằng CCl4 …………………………………………………………..85
Biểu đồ 3.8. Ảnh hưởng của Vismisco đến mô bệnh học gan chuột trên mô hình gây
viêm gan mạn bằng CCl4 …………………………………………………………………90
Biểu đồ 3.9. Ảnh hưởng của Vismisco lên hàm lượng MDA trong dịch đồng thể gan
chuột nhắt trên mô hình gây viêm gan mạn bằng CCl4 ………………………..9

Luận án tiến sĩ y học Nghiên cứu độc tính va tác dụng bảo vệ gan của sản phâm Vismisco trên thực nghiệm