SO SÁNH KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ TỤT HUYẾT ÁP SAU GÂY TÊ TỦY SỐNG GIỮA PHENYLEPHRINE VÀ EPHEDRINE TRÊN SẢN PHỤ MỔ LẤY THAI

SO SÁNH KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ TỤT HUYẾT ÁP SAU GÂY TÊ TỦY SỐNG GIỮA PHENYLEPHRINE VÀ EPHEDRINE TRÊN SẢN PHỤ MỔ LẤY THAI
Nguyễn Vũ An1, Võ Minh Thành1, Huỳnh Vĩnh Phúc1, Nguyễn Trung Cường1, Nguyễn Thị Thanh2
TÓM TẮT :
Mục tiêu: Tụt huyết áp sau tê tủy sống có thể gặp ở 80% các ca mổ lấy thai, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho mẹ và thai nhi. Điều trị đầu tay là thuốc co mạch trong đó phenylephrine và ephedrine được dùng nhiều nhất. Tuy nhiên, các nghiên cứu tại Việt Nam và thế giới còn nhiều điểm chưa thống nhất về thuốc nào ưu thế hơn.

Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Chúng tôi tiến hành thử nghiệm lâm sàng không ngẫu nhiên, không mù trên 62 sản phụ khỏe mạnh, được tê tủy sống để mổ lấy thai chương trình, dùng phenylephrine hay ephedrine tiêm mạch chậm điều trị tụt huyết áp. Kết cục chính là hiệu quả điều trị tụt huyết áp và kết cục phụ là chỉ số về cung lượng tim ước đoán liên tục và tác dụng phụ của từng thuốc.

Kết quả: Không có sự khác biệt về đặc điểm chung, huyết áp trung bình và thời gian ổn định huyết áp giữa hai nhóm. Tổng liều phenylephrine thấp hơn so với ephedrine khi quy đổi tương đương tiềm lực (139,1 ± 56,3 µg với 15 ± 6,7 mg; p=0,01). Nhóm phenylephrine có cung lượng tim thấp hơn ephedrine (6,4 ± 1,5 với 7 ± 1,8 L.phút–1; p=0,02) và có xu hướng thay đổi tương tự với khuynh hướng tần số tim ở mỗi nhóm. Về tác dụng phụ, phenylephrine có khuynh hướng gây tần số tim chậm nhưng chưa có ý nghĩa (12,5% với 0%, p=0,05) còn ephedrine gây tần số tim nhanh (33,3% với 6,3%, p=0,007), trong đó không khác biệt về tỷ lệ tăng huyết áp phản ứng và buồn nôn/nôn.

Kết luận: Phenylephrine có hiệu quả điều trị tụt huyết áp sau tê tủy sống tương đương ephedrine trên sản phụ không tiền căn bệnh lý tim mạch hay tiền sản giật với liều sử dụng thấp hơn và ít gây tần số tim nhanh hơn.

Tụt huyết áp sau gây tê tủy sống (GTTS) xảy ra đến 80% các ca mổ lấy thai nếu không được điều trị dự phòng thích hợp(1). Tụt huyết áp mức độ nặng làm giảm tưới máu mô cả cơ thể dẫn đến hậu quả nặng nề cho cả mẹ và thai nhi. Hiện nay, nhiều phương pháp được khuyến cáo nhằm cải thiện tụt huyết áp sau GTTS bao gồm bù dịch, nghiêng bàn hay đẩy tử cung sang bên, và quan trọng nhất là dùng thuốc co mạch. Ephedrine và phenylephrine là thuốc co mạch thường sử dụng nhất.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt
1.Đào Trọng Thắng, Nguyễn Văn Chừng, Trƣơng Quốc Việt và cộng sự (2012). "Hiệu quả của gây tê tủy sống trong mổ lấy thai với mẹ bị tiền sản giật". Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh, Tập 16(1), tr. 398-405.
2.Đinh Hữu Hào, Nguyễn Trung Nhân, Huỳnh Vĩnh Phúc và cộng sự (2009). "Ảnh hƣởng trên huyết động của tê tủy sống với bupivacaine liều thấp phối hợp fentanyl trong phẫu thuật mổ lấy thai". Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh, Tập 13(6), tr. 224 – 232.
3.Mã Thanh Tùng, Trƣơng Quốc Việt, Nguyễn Văn Chừng (2012). "Nghiên cứu sự thay đổi huyết động, các tai biến biến chứng của levobupivacaine phối hợp với sufentanil trong gây tê tủy sống mổ lấy thai". Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh, Tập 16(1), tr. 312 – 317.
4.Ngô Đức Tuấn (2010), "So sánh hiệu quả ổn định huyết áp của truyền dịch trƣớc và trong làm thủ thuật gây tê tủy sống". Luận văn Thạc sĩ Y học, Trƣờng Đại học Y Hà Nội.
5.Nguyễn Thị Thanh, Nguyễn Đức Lam (2018). "Đánh giá hiệu quả dự phòng tụt huyết áp của phenylephrin truyền liên tục trong gây tê tủy sống để mổ lấy thai". Tạp Chí Y Học Việt Nam, 469(1 & 2), tr. 152-155.
6.Nguyễn Văn Minh (2012), "Đánh giá hiệu quả ổn định huyết áp bằng dung dịch 6% hydroxyethyl starch 130/0,4 truyền trƣớc gây tê tủy sống mổ lấy thai ". Luận văn Thạc sĩ Y học, Trƣờng Đại học Y Hà Nội.
7.Phạm Lê Hoàn, Nguyễn Đức Lam (2017). "Đánh giá hiệu quả của phenylephrin điều trị tụt huyết áp trong gây tê tuỷ sống để mổ lấy thai". Tạp Chí Y Học Việt Nam, Tập 8(2), tr. 20-24.
8.Sầm Thị Quy, Trần Thế Quang, Trịnh Văn Đồng và cộng sự (2017). "Đánh giá hiệu quả của phenylephrin dự phòng tụt huyết áp trong gây tê tủy sống phẫu thuật lấy thai". Tạp Chí Y Học Thực Hành, Tập 1050(7), tr. 47-50.
9.Trần Minh Long, Nguyễn Quốc Kính (2018). "So sánh hiệu quả xử trí tụt huyết áp của phenylephrine và ephedrine ở sản phụ đƣợc gây tê tủy sống để mổ lấy thai". Tạp Chí Nghiên Cứu Y Học, Tập 117(1), tr. 127-136.

Trần Xuân Hƣng (2016), "Đánh giá hiệu quả dự phòng tụt huyết áp của ephedrin tiêm bắp trƣớc gây tê tủy sống để mổ lấy thai". Luận văn chuyên khoa cấp II, Trƣờng Đại học Y Hà Nội.

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT    i
DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT    ii
DANH MỤC CÔNG THỨC    iii
DANH MỤC BẢNG    iv
DANH MỤC BIỂU ĐỒ    v
DANH MỤC HÌNH    vi
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU    3
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU    4
1.1.Sinh lý bệnh học của tụt huyết áp sau gây tê tủy sống    4
1.2.Định nghĩa về tụt huyết áp sau gây tê tủy sống để mổ lấy thai    5
1.3.Các yếu tố dự đoán tụt huyết áp sau gây tê tủy sống để mổ lấy thai    6
1.4.Phƣơng thức đo huyết áp trong các nghiên cứu    7
1.5.Hậu quả của tụt huyết áp sau gây tê tủy sống để mổ lấy thai    7
1.6.Điều trị tụt huyết áp sau gây tê tủy sống để mổ lấy thai    9
1.7.Phƣơng pháp đo cung lƣợng tim ƣớc tính liên tục    19
CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    24
2.1.Thiết kế nghiên cứu    24
2.2.Đối tƣợng nghiên cứu    24
2.3.Phƣơng pháp chọn mẫu    24
2.4.Biến số nghiên cứu    26
2.5.Quy trình tiến hành nghiên cứu    28
2.6.Phƣơng pháp phân tích dữ liệu    29
2.7.Đạo đức trong nghiên cứu    30
2.8.Lƣu đồ nghiên cứu    31
CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ    32
3.1.Đặc điểm của các sản phụ trong nghiên cứu    32
3.2.Biến số chính    33
3.3.Biến số phụ    35
3.4.Tác dụng phụ giữa hai thuốc    37
CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN    38
4.1.Đặc điểm của các sản phụ trong nghiên cứu    38
4.2.Hiệu quả điều trị tụt huyết áp    41
4.3.Cung lƣợng tim và thể tích nhát bóp    46
4.4.Tác dụng phụ    49
4.5.Hạn chế của nghiên cứu    53
KẾT LUẬN    55
KIẾN NGHỊ    56

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC