Đặc điểm sinh thái vùng xẩy ra một số bệnh lưu hành liên quan đến sức khoẻ của quân và dân trên 4 đảo tỉnh Quảng Ninh (1990 -1999)

Luận án Đặc điểm sinh thái vùng xẩy ra một số bệnh lưu hành liên quan đến sức khoẻ của quân và dân trên 4 đảo tỉnh Quảng Ninh (1990 -1999)

Vùng biến dào tỉnh Quảng Ninh thuộc địa bàn quân sự của Quân khu III. Trong lịch sử chống ngoại xâm của dàn tộc ta. vùng dao Đông Bác là một khu vực có vị trí rất quan irọns vẻ mặt quốc phòng – là cửa ngõ phía Đông của miên Bác và của Thủ đô Hà Nội.

Vé mặt địa lý và dàn cư, khu vực biến tỉnh Quàng Ninh có hơn 3.000 hòn đào lớn nhỏ, phán lớn là các dào nằm trong Vịnh Hạ Long và Vịnh Bái Tử Long: trong số này có các đào có dãn sinh sống từ nhiều dời nay, nhưng cũng có những đảo chì có các lực lượng vũ trang (bộ đội chủ lực và bộ đội biên phòng) làm nhiệm vụ.

Những năm gổn đây, trong công cuộc xây dựng và phát triển dấl nước, khu vực Quàng Ninh dà và chắc chắn sẽ trừ thành một vùng kinh tế quan trọng ở nước la. đặc biệt là kinh tế du lịch. Từ những vấn cté trên, việc nghiên cứu và điều tra cơ bán về V tế và quân y làm CƯ sở cho công tác báo đàm và chăm sóc sức khoe cho nhàn dân và bộ đội ta luôn luôn là vấn đề cấp thiết, kể cà thời bình và thời chiến, cả trong giai đoạn hiện tại và trong tương lai nhiều năm tới.

Ngay từ những năm sau hoà bình đà cỏ một số công trình điẻu tra CƯ bàn của các tác giả trong và ngoài nước về tình hình y tế ở khu vực các đảo Đòng Bắc: Kết quả nghiên cứu về côn trùng và động vật của Lư – xen – cò (người Nga) nãm 1965 đã chứna minh tại khu vực đào Tỉnh Quảng Ninh như Cái Báu. Ngọc Vừng cũng có mật đáy đù các loại còn trùng , động vật gậm nhấm gần giống như ờ loàn bộ khu vực đồng bằng Bắc Bộ . Các công trình nghiên cứii của Nguyễn Ái Phươna, Nguvễn Kim Bằng và Lê vỏ Định Tường năm 1967 cũng khẳng định rằng do nhữnc đạc điểm dịa lý. khí hậu và sinh địa cành nhất định, khu vực dào nghiên cứu có nhiều yếu tô thuận lợi cho sự phát triển cà vồ mật độ và chung loại độn<’ vậi gạm nhấm, còn trims và ký sinh trùng. Cơ cáu các bệnh truyền nhiém tronii khu vực rát photic phú, đa dạng bao gồm cả các bệnh truyền nhiễm lưu hành như bệnh sốt mò, bệnh sốt xoan khuẩn (Leptospirosis – gọi tát là Lepto). bênh dich hạch, viêm nào Nhật Ban và sốt Q (xác dịnh bằng các phản ứng huyết • • • thanh học và phân lập mầm bệnh).

Tron2 khoánÜ 10 năm ađn đây chúng tỏi chưa thấy có công trình khoa học nào tiếp tục Iìghièn cứu một cách dầy đủ và toàn diện hơn vé các bệnh lưu hành ờ các đào Tình Quảna Ninh. Hơn nữa những biến đổi vé cảnh quan, môi trường và dân cư ở khu vực này trong những năm gán dày đà đặt ra cho chúng la vấn đề là liệu có còn tồn tại nhữns bệnh truyền nhiễm lưu hành ở các đào tỉnh Quảng Ninh nữa hay không? ánh hường của các bệnlì lưu hành đó đến sức khỏe cộng đổng (lãn cư và bộ đội có mạt trôn đáo như thố nào?…

Đổ góp phần vào việc phòng chỏng bệnh dịch, bào vệ và nàng cao sức khoẻ cho quân và dân trên các đào tinh Quang Ninh, cũng như đổ góp phán bổ xung vào bản đồ địa lý y tố và địa lý quân y cùa toàn khu vực phục vụ cho việc phát triển kinh tế, xà hội. an ninh và quốc phòng, chúng lòi tiến hành đề tài:

“Đặc điểm sinh thái vùng xẩy ra một số bệnh lưu hành liên quan đến sức khoẻ của quân và dân trên 4 đảo tinh Quảng Ninh (1990 -1999)

Muc tiêu nghiên cứu:

1- Xác định những yếu tỏ sinh thái tự nhiên – CƯ sờ hình thành các bệnh lưu hành: Sốt rét, sót lepto (Leptospirose), Sốt mò, Viêm não Nhặt Bàn, Sốt xuất huyết Dengue và Dịch hạch ở 4 đảo tỉnh Quảng Ninh: Cái Bầu, Ngọc Vừng, Cò Tỏ và Thanh Lân.

2- Phàn tích đặc điếm phàn bò và anh hường cùa một sỏ bệnh lưu hành đói với sức khoé cúa quân và dàn trên 4 đào nghiên cứu.

3- Bước đáu đánh giá kèt quá một sò hiện pháp kết hợp quân dân y trong phòng chống bệnh dịch, bào vệ sức khoe quân và dàn trên 4 đào nghiên cứu.

MỤC LỤC

Trang

Đật vàn đé 1

Chương 1: Tổng quan 4

1.1 Một số đặc điểm tự nhiên của vùng hiển và đảo Tinh Quàng 4

Ninh

1.1.1 Đặc điểm địa lý 4

1.1.2 Các đặc điểm vể khí hậu, thuỷ vãn và sinh địa cảnh 6

1.1.3 Thảm thực vật và những tác động của con người 7

1.2 Một số đạc điểm vể dân cư và đừi sống kinh tế xã hội 8

1.3 Khái niệm cơ bản về bệnh truyền nhiễm có tính chất lưu 9

hành

1.3.1 Vài nét lịch sử vé nghiên cứu các bệnh lưu hành địa phương 9

1.3.2 Những điều kiện hình thành và tổn tại các bệnh truyền nhiễm 10

lưu hành

1.3.3 Sự lan truyền dịch từ khu vực bệnh lưu hành sang động vật 11

gần người và sang người

1.3.4 Những nội dung và phương pháp chính nghiên cứu bệnh 12

truvền nhiễm lưu hành 1.4 Tinh hình cơ cấu các bệnh truyền nhiễm lưu hành 13

1.4.1 Bệnh sốt rét 13

Ị .4.2 Bệnh Lepto ( Leptospirosis ) 21

1.4.3 Bệnh sốt mò 28

1.4.4 Bệnh VNNB ( Japanese Encephalitis – JE ) 32

1.4.5 Bệnh sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue ( SD/SXHD ) 36

1.4.6 Bệnh dịch hạch 38

Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu

Địa bàn nghiên cứu

Đổi tượng nghiên cứu

Phương pháp kỹ thuật nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu mô tả dịch tễ học

Kỹ thuật điều tra thú nhỏ và côn trùng ký sinh

Kỹ thuật điều tra và xét nghiệm lam máu tìm KST sốt rét

Kỹ thuật xét nghiệm phát hiện Leptospira

Kỹ thuật xét nghiệm chán đoán sốt mò

Kỹ thuật xét nghiệm mầm bệnh dịch hạch

Kỹ thuật xét nghiệm mầm bệnh VNNB

Điều tra người mắc bệnh làm sàng

Xử lý số liệu thống kê

Chương 3: Kết quá nghiên cứu

Những yếu tố sinh thái tự nhiên và CƯ sở tình hình các bệnh

truyền nhiễm lưu hành ờ 4 tỉnh Quàng Ninh

Đặc điểm địa lý và dân cư cùa 4 đào nghiên cứu

Kết quả điều tra quần thể vật chủ và ổ chứa mầm bệnh Kết quà điều tra các côn trùng truyển bệnh

Đặc điểm phân bố và ảnh hường của Isố bệnh truyền nhiễm lưu hành đối với dân cư trên 4 đào Tỉnh Quảng Ninh Phân bố tỷ lệ mắc và chết do 1 số bệnh truyền nhiễm lưii

hành ờ 4 đảo Tinh Quàng Ninh trong 10 năm từ 1990 – 1999

Tinh trạng mắc và chết do SXHD trong 5 năm( 1995-1999) trên 4 đảo

Tinh hình mắc và chết do bệnh sốt rét Tình hình mắc và chết do bệnh sốt Lepto

Phàn bố và ánh hưởng của 6 bệnh truyền nhiễm ltai hành với 104 dân cư 4 đào Tinh Quang Ninh

Kết quả của biện pháp KHQDY y góp phần vào việc khống 107 chế các bệnh truyén nhiễm lưu hành trên 4 dáo Tính Quàng Ninh

Kết quả xây dựng màng lưới KHQDY trong chăm sóc bào vệ 107 sức khoe quân và dân trên 4 đảo (số liệu tập hợp trung ỡ cà 4 đảo)

Kết quà xây dựna màng lưới ytế trên từng đảo (số liệu điểu 108 tra tháng 10/99)

Kết quà công tác KHQDY phòng chống bệnh dịch trên 4 dào 109

Tỉnh Quàng Ninh trong giai đoạn 1990 -1999

Một số biện pháp đậc thù và kết quả cụ thể của công tác 1 10

KHQDY đối với các bệnh Truyền nhiễm có tính chất lưu

hành

Kết quà côn2 tác KHQDY phòng chống bệnh dịch liên quan 1 11 đến tẩn số mắc 6 bệnh truyền nhiễm có tính chất lưu hành trên 4 đảo qua các giai đoạn

Chưưng 4: Bàn luận 112

Những yếu tố sinh thái tự nhiên và sự lưu hành của 6 bệnh 112

truyền nhiẻm khu vực 4 đảo Tỉnh Quảng Ninh

Các loài động vật có vai trò ổ chứa và vật chù 114

Các loài côn trùng có vai trò trung gian truyền bệnh 117

Yếu tố sinh địa cành các đảo Tỉnh Quàng Ninh 122

Đặc điểm phân bố và ảnh hưởng của 6 bệnh truyền nhiễm 124

lưu hành trên các nhóm dân cư có trên 4 dáo

Bệnh sốt Dengue/Sốt XHD 125

Bệnh sốt rét 126

4.2.3 Bệnh sol Lepto( Sốt xoắn khuẩn mạnh – Leptospirosis ) 128

4.2.4 Bệnh sốt mò 129

4.2.5 Bệnh viêm não Nhát Bàn 130

4.2.6 Bệnh dịch hạch 131

• • •

4.3 KHQDY, một siâi pháp góp phần kiểm soái và khống chê’ 131

các bệnh truyền nhiễm lưu hành trên 4 đảo Tỉnh Quàng Ninh: [13], [14],[75]

4.4 Vai trò của các bệnh truyén nhiễm lưu hành trong tương lai 135

của khu vực các đảoTinh Quảng Ninh

Kết luận 137

Kiến nghị 138

Các công trình nghiên cứu khoa học dà được công bố liên 139

quan đến luận vãn

Tài liệu tham khảo 140

Phụ lục 166

Phụ lục 1 danh sách người có huyết thanh dương tính với một số bệnh 166

Phụ lục 2 1 số hình ảnh vé sinh địa cảnh của 4 đảo nghicn cứu

Phụ lục 3 Các quyết định và chứng nhận cùa chi huy các đơn vị liên

quan đến luận văn