Phát triển nguồn nhân lực ngành y tế tỉnh Lai Châu

Luận văn thạc sĩ quản lý công Phát triển nguồn nhân lực ngành y tế tỉnh Lai Châu.Nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực là một trong những vấn đề cốt lõi của sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội và là mối quan tâm hàng đầu của mỗi địa phương, khu vực, quốc gia. Điều đó càng thể hiện rõ nét hơn trong xu thế hội nhập và quá trình toàn cầu hóa hiện nay, khi nền kinh tế nào dựa vào nhiều tri thức sẽ tạo ra nhiều cơ hội phát triển, duy trì được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, sử dụng hiệu quả các nguồn lực khác. Vì vậy, giải quyết vấn đề nhân lực đang là yêu cầu được đặt ra hết sức cấp thiết, vừa mang tính thời sự, vừa mang tính chiến lược trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội.
Bên cạnh nhu cầu bức thiết nguồn nhân lực cho các ngành kinh tế trọng điểm, nhu cầu về chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân đã đặt ra những áp lực lớn của xã hội với mục tiêu của ngành y tế là đảm bảo cho mọi người được chăm sóc sức khỏe cơ bản với chi phí thấp. Trước yêu cầu của xã hội, để phục vụ cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vấn đề chăm sóc sức khỏe cho nhân dân đã được Đảng, Nhà nước và Chính phủ đề cao.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ IV đã đề ra: "Một số vấn đề cấp bách trong sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân", Nghị quyết 37 của Chính phủ về "Định hướng chiến lược chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân đến năm 2000 và 2020" đã cho thấy tầm quan trọng của vấn đề đó. Nhân lực y tế được coi là một thành phần rất quan trọng của hệ thống y tế, là yếu tố chính bảo đảm hiệu quả và chất lượng dịch vụ y tế. Năm 2006,
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra định nghĩa: “Nhân lực y tế bao gồm tất cả những người tham gia chủ yếu vào các hoạt động nhằm nâng cao sức khỏe.”. Theo đó, nhân lực y tế bao gồm cả những người cung cấp dịch vụ y tế, người làm công tác quản lý và cả nhân viên giúp việc mà không trực tiếp cung cấp các dịch vụ y tế.2
Nghị quyết số 46/NQ – TW ngày 23/02/2005 của Bộ Chính trị đã nêu rõ: “Nghề y là một nghề đặc biệt, cần được tuyển chọn, đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt”. Tính chất đặc thù của nhân lực y tế thể hiện ở các điểm sau: hoạt động của ngành y tế liên quan trực tiếp đến sức khỏe nhân dân, tính mạng người bệnh và đòi hỏi nhiều sức lao động; giáo dục và đào tạo nhân lực y tế cần sự đầu tư lớn, sự phối hợp chặt chẽ và có kế hoạch; lợi thế của thị trường không phù hợp với bản chất của lĩnh vực y tế; bản chất rủi ro và sự không chắc chắn; có đặc thù riêng về đạo đức nghề nghiệp; có đặc điểm phức tạp cần sự can thiệp của nhà nước. Do đó, phát triển nguồn nhân lực y tế không chỉ là quan tâm đến đào tạo, mà còn phải quản lý và sử dụng một cách phù hợp để cung cấp hiệu quả các dịch vụ y tế đến người dân.
Lai Châu là tỉnh miền núi vùng cao, địa bàn rộng và trải dài, có địa hình phức tạp, giao thông đi lại hạn chế nên người dân gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận và sử dụng các dịch vụ y tế. Sau 14 năm tái lập tỉnh (từ tháng 11/2003), ngành y tế tỉnh Lai Châu vẫn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Mặc dù đã có sự đầu tư của Chính phủ, các Bộ, ngành và chính quyền địa phương, tuy nhiên, từ xuất phát thấp, địa bàn lớn, các nguồn lực đầu tư mới chỉ cải thiện được phần nào những vấn đề mà ngành y tế Lai Châu gặp phải, trong đó, nhân lực y tế hiện đang có nhiều vấn đề cần quan tâm.
Tính đến hết năm 2014, Lai Châu có 3.232 cán bộ y tế, trong đó trình độ đại học và sau đại học là 574 người (17,8%); cao đẳng là 160 người (5%); trung học là 2.187 người (67,6%); trình độ sơ học và khác là 311 người (9,6%). Năm 2016, tổng số nhân viên y tế là 3.142 cán bộ, công chức, viên chức, trong đó có 660 cán bộ đại học và sau đại học, số bác sỹ là 385 người, đạt mức 8,76 bác sỹ/vạn dân (Niên giám thống kê y tế năm 2014). Mặc dù tỷ lệ này cao hơn so với tỷ lệ trung bình của cả nước nhưng tại các khu vực khó khăn, địa bàn bị chia cắt, vùng sâu, vùng xa vẫn thiếu bác sỹ tại các tuyến huyện và xã.3
Trong những năm qua, tỉnh Lai Châu cũng đã có nhiều chính sách kêu gọi, thu hút và đào tạo nguồn nhân lực y tế, đặc biệt là bác sỹ có chất lượng về công tác tại tỉnh. Nhưng từ năm 2014 đến nay, y tế Lai Châu không thu hút được các bác sỹ chính quy về công tác, mà số lượng cán bộ có trình độ đại học tăng lên do các cán bộ y tế đã có thời gian công tác và sinh sống tại địa phương hoặc được cử đi học theo diện chuyên tu, cử tuyển. Địa phương cũng đã chủ động tăng cường đào tạo, bồi dưỡng và tập huấn cho cán bộ y tế tại tất cả các tuyến; khuyến khích, động viên cán bộ, nhân viên y tế nêu cao tinh thần tự học tập, bồi dưỡng nghiên cứu để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; phối hợp với các đơn vị đào tạo mở các lớp chuyên ngành và triển khai luân phiên cán bộ hỗ trợ chuyên môn cho tuyến dưới.
Tuy nhiên hiện nay, công tác phát triển nguồn nhân lực y tế tại tỉnh Lai Châu vẫn còn gặp nhiều khó khăn như thiếu cán bộ có trình độ chuyên môn cao, nhất là tuyến y tế cơ sở. Chính sách thu hút cán bộ chuyên ngành y dược về làm việc tại địa phương đã được Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành, song nhiều năm nay không thu hút được bác sỹ. Mặt khác, cơ chế hiện nay rất khó cho việc tổ chức tuyển dụng kịp thời số bác sỹ đang hợp đồng nhưng đã có thời gian công tác dài (1 – 3 năm). Số lượng bác sỹ và các nhân viên y tế khác bỏ việc ngày càng nhiều do thu nhập thấp và những lo ngại về nguy cơ mất an toàn nghề nghiệp ngày càng gia tăng.
Mục tiêu của y tế Lai Châu đến năm 2020 là đạt 12 bác sỹ/vạn dân, tương đương toàn tỉnh dự kiến sẽ có 608 bác sỹ, chiếm 30% trong tổng số nhân viên y tế. Đây là một bài toán khó với thực tế những gì đang diễn ra tại
Lai Châu, đòi hỏi những giải pháp và cơ chế mở, sự phối hợp chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương.
Vì vậy, nhằm mô tả toàn cảnh về tình hình nhân lực y tế tại tỉnh Lai Châu, từ đó làm cơ sở đề xuất các giải pháp khả thi hướng đến phát triển4 nguồn nhân lực y tế của tỉnh, nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ y tế, đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc và nâng cao sức khỏe của nhân dân, tác giả đã lựa chọn vấn đề “Phát triển nguồn nhân lực ngành y tế tỉnh Lai Châu” làm đề tài nghiên cứu

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
BẢNG VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU
MỞ ĐẦU ……………………………………………………………………………………………. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài …………………………………………………………………….. 1
2. Tình hình nghiên cứu ………………………………………………………………………… 4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………………. 8
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ………………………………………… 9
5. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………………………. 9
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn…………………………………………… 10
7. Kết cấu của Luận văn………………………………………………………………………. 10
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN ……. 11
NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ ………………………………………………………………. 11
1.1. Một số khái niệm cơ bản……………………………………………………………….. 11
1.1.1. Nhân lực ……………………………………………………………………………. 11
1.1.2. Nguồn nhân lực ………………………………………………………………….. 12
1.1.3. Phát triển nguồn nhân lực …………………………………………………… 14
1.1.4. Nguồn nhân lực y tế ……………………………………………………………. 16
1.1.5. Phát triển nguồn nhân lực y tế……………………………………………… 17
1.2. Đặc điểm của nguồn nhân lực y tế………………………………………………….. 19
1.3. Nội dung phát triển nguồn nhân lực y tế………………………………………….. 22
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực y tế………………….. 25
1.4.1. Các nhân tố bên ngoài ………………………………………………………… 25
1.4.2. Các nhân tố thuộc ngành y tế……………………………………………….. 26
1.5. Kinh nghiệm quốc tế về phát triển nguồn nhân lực y tế …………………….. 28
1.6. Kinh nghiệm phát triển nguồn nhân lực y tế của một số địa phương…… 30
Tiểu kết chƣơng 1……………………………………………………………………………… 36Chƣơng 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
NGÀNH Y TẾ TỈNH LAI CHÂU ……………………………………………………… 37
2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Lai Châu ……………………………… 37
2.2. Khái quát ngành Y tế tỉnh Lai Châu ……………………………………………….. 38
2.2.1. Quá trình phát triển ngành Y tế tỉnh Lai Châu……………………….. 38
2.2.2. Đánh giá về ngành Y tế tỉnh Lai Châu…………………………………… 41
2.3. Thực trạng phát triển nguồn nhân lực y tế tỉnh Lai Châu…………………… 47
2.3.1. Thực trạng phát triển số lượng nguồn nhân lực y tế theo tuyến… 53
2.3.2. Phát triển cơ cấu nguồn nhân lực y tế theo chuyên ngành……….. 54
2.3.3. Thực trạng công tác đào tạo nâng cao năng lực nguồn nhân lực y tế … 56
2.3.4. Thực trạng bồi dưỡng lý luận chính trị, kiến thức về quản lý nhà
nước…………………………………………………………………………………………… 58
2.3.5. Phát triển kỹ năng và các phẩm chất khác của nguồn nhân lực y tế. 60
2.4. Đánh giá chung về thực trạng phát triển nguồn nhân lực ngành y tế tỉnh
Lai Châu ……………………………………………………………………………………………. 60
2.4.1. Ưu điểm…………………………………………………………………………….. 62
2.4.2. Tồn tại, hạn chế………………………………………………………………….. 63
2.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế ……………………………… 64
Tiểu kết chƣơng 2……………………………………………………………………………… 73
Chƣơng 3. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC NGÀNH Y
TẾ TỈNH LAI CHÂU ……………………………………………………………………….. 74
3.1. Quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ phát triển nguồn nhân lực y tế tỉnh Lai
Châu………………………………………………………………………………………………….. 74
3.1.1. Quan điểm …………………………………………………………………………. 74
3.1.2. Mục tiêu…………………………………………………………………………….. 75
3.1.3. Nhiệm vụ……………………………………………………………………………. 76
3.2. Dự báo nhu cầu nguồn nhân lực ngành y tế tỉnh Lai Châu đến năm 2020…77
3.2.1. Dự báo nhu cầu phát triển hệ thống y tế đến năm 2020…………… 77
3.2.2. Dự báo nhu cầu nhân lực y tế đến năm 2020 …………………………. 78
3.3. Các căn cứ và giải pháp phát triển nguồn nhân lực ngành y tế tỉnh Lai
Châu đến năm 2020…………………………………………………………………………….. 803.3.1.Các căn cứ của việc xây dựng giải pháp…………………………………. 80
3.3.2. Các nhóm giải pháp phát triển nguồn nhân lực ngành y tế tỉnh Lai
Châu đến năm 2020. ……………………………………………………………………. 81
3.4. Kiến nghị với các cơ quan chức năng ……………………………………………. 104
3.4.1. Kiến nghị với Chính phủ và các Bộ, ngành Trung ương ………… 104
3.4.2. Kiến nghị với Ủy ban nhân dân tỉnh Lai Châu……………………… 105
3.4.3. Kiến nghị với Sở Y tế tỉnh Lai Châu ……………………………………. 106
3.4.4. Kiến nghị với các Sở, ban, ngành liên quan trong tỉnh ………….. 108
Tiểu kết chƣơng 3……………………………………………………………………………. 110
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………….. 111
TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………………………………….. 11