Phân tích biến cố bất lợi của thuốc lao trong điều trị lao tại bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang

Luận văn chuyên khoa I Phân tích biến cố bất lợi của thuốc lao trong điều trị lao tại bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang.Từ năm 1995 đến nay, công tác chống Lao ở Việt Nam là một trong mƣời Chƣơng trình mục tiêu Quốc gia phòng, chống một số bệnh xã hội, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS đƣợc Chính phủ quan tâm đầu tƣ. Với số lƣợng ngƣời bệnh lớn, việc giám sát phản ứng có hại (ADR) của thuốc chống Lao luôn cần thiết và hữu ích. Tuy nhiên, hệ thống giám sát ADR trong Chƣơng trình chống lao Quốc gia hiện vẫn còn yếu, chất lƣợng báo cáo không cao [8]. Vì vậy, việc đánh giá ảnh hƣởng của phản ứng có hại đến tử vong hay thất bại điều trị ở ngƣời bệnh rất khó khăn.
Hiểu biết và kinh nghiệm của cán bộ y tế về phát hiện, giám sát và phòng ngừa phản ứng có hại còn thấp, đặc biệt ở những vùng kinh tế – xã hội kém phát triển. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết tăng cƣờng hoạt động Cảnh giác Dƣợc trong CLCLQG.

Điều trị lao nói chung và lao phổi nói riêng giai đoạn tấn công cần phải phối hợp ít nhất 3 loại thuốc, ngoài ra còn phải điều trị thêm các loại thuốc khác nếu bệnh nhân có bệnh mắc kèm, vì vậy tác dụng không mong muốn của thuốc có thể gây ra hậu quả nếu không đƣợc theo dõi, phát hiện và xử lý kịp thời [2]. Tác dụng không mong muốn của thuốc kháng lao gây gián đoạn thời gian dùng thuốc, không tuân thủ điều trị dẫn tới gia tăng tình trạng lao kháng thuốc và thất bại điều trị. Vì vậy, việc phát hiện, giám sát và xử trí kịp thời các phản ứng có hại của các thuốc kháng lao đóng một vai trò quan trọng trong việc sử dụng thuốc hợp lý, an toàn và điều trị thành công của bệnh lao.
Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang là một bệnh viện chuyên khoa về lao và các bệnh phổi. Đây là một trong những cơ sở y tế có số lƣợng bệnh nhân lao đến khám và điều trị mỗi năm tƣơng đối thấp so với các bệnh viện trên cả nƣớc. Với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, giảm nguy cơ lây nhiễm lao ra cộng đồng và hạn chế các biến cố bất lợi của thuốc lao, đề tài “Phân tích biến cố bất lợi của thuốc lao trong điều trị lao tại bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang” đã đƣợc tiến hành với các mục tiêu nghiên cứu sau:
– Khảo sát thực trạng báo cáo phản ứng có hại của thuốc điều trị lao tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang giai đoạn 2014 – 2016;
– Xác định khả năng phát hiện biến cố bất lợi trong điều trị lao thông qua hoạt động giám sát tích cực của Dƣợc sĩ tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………………………………….1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN ………………………………………………………………………….2
1.1. Cảnh giác Dƣợc trong sử dụng thuốc ……………………………………………………2
1.1.1. Tổng quan về Cảnh giác Dƣợc …………………………………………………………….2
1.1.2. Cảnh giác Dƣợc trong Chƣơng trình chống Lao Quốc Gia………………………3
1.2. Phản ứng có hại của thuốc kháng lao ……………………………………………………6
1.2.1. Phản ứng có hại của thuốc…………………………………………………………………..6
1.2.2. Phản ứng có hại của các thuốc kháng lao hàng 1 ……………………………………7
1.3. Các phƣơng pháp theo dõi độ an toàn của thuốc…………………………………..11
1.3.1. Phƣơng pháp theo dõi thụ động – Hệ thống báo cáo tự nguyện ……………..11
1.3.2. Phƣơng pháp theo dõi chủ động …………………………………………………………12
1.4. Phƣơng pháp đánh giá chất lƣợng của báo cáo ADR…………………………….12
1.5. Các phƣơng pháp đánh giá mối quan hệ nhân quả giữa thuốc và biến cố bất
lợi……………………………………………………………………………………………………………..14
1.5.1. Thẩm định theo thang WHO ……………………………………………………………..14
1.5.2. Thẩm định theo thang Naranjo …………………………………………………………..14
1.6. Giới thiệu về Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang và hoạt động báo cáo
ADR tại Bệnh viện. ………………………………………………………………………………………15
Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU…………………..16
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu……………………………………………………………………….16
2.1.1. Khảo sát thực trạng báo cáo phản ứng có hại của thuốc tại Bệnh viện Lao
và Bệnh phổi Hà Giang …………………………………………………………………………………16
2.1.2. Xác định khả năng phát hiện các biến cố bất lợi của thuốc thông qua hoạt
động giám sát tích cực của Dƣợc sĩ tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang……16
2.2. Địa điểm – thời gian nghiên cứu ………………………………………………………..16
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu …………………………………………………………………..17
2.3.1. Khảo sát thực trạng báo cáo phản ứng có hại của thuốc tại Bệnh viện Lao
và Bệnh phổi Hà Giang trong giai đoạn 2014 – 2016………………………………………..17
2.3.2. Xác định khả năng phát hiện biến cố bất lợi của thuốc thông qua hoạt động
giám sát tích cực của Dƣợc sĩ tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang……………19
2.4. Xử lý dữ liệu……………………………………………………………………………………23
Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………………………….233.1. Kết quả khảo sát thực trạng báo cáo phản ứng có hại của thuốc chống lao
tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang ………………………………………………………24
3.1.1. Thông tin chung về số lƣợng báo cáo ADR của thuốc chống lao thu nhận
đƣợc tại bệnh viện lao và bệnh phổi Hà Giang…………………………………………………24
3.1.2. Thông tin về đặc điểm bệnh nhân……………………………………………………….25
3.1.3. Thông tin về thuốc nghi ngờ trong báo cáo ADR của thuốc kháng lao ……26
3.1.4. Thông tin về ADR của thuốc kháng lao ………………………………………………27
3.1.5. Đánh giá mức độ nghiêm trọng của ADR …………………………………………..27
3.1.6. Đánh giá chất lƣợng báo cáo ADR tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà
Giang giai đoạn 2014 – 2016 …………………………………………………………………………27
3.2. Biến cố bất lợi ghi nhận đƣợc thông qua hoạt động giám sát tích cực của
Dƣợc sĩ sử dụng mẫu thu thập dữ liệu tại Khoa Lao ngoài phổi của bệnh viện trong
khoảng thời gian từ 01/6/2017 đến hết ngày 31/7/2017 …………………………………….28
3.2.1. Tỷ lệ số bệnh nhân gặp biến cố trên tổng số bệnh nhân điều trị tại Khoa Lao
ngoài phổi……………………………………………………………………………………………………28
3.2.2. Đặc điểm bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu…………………………………………28
3.2.3. Thông tin về biến cố bất lợi……………………………………………………………….31
3.2.4. Cách xử trí khi gặp ADR…………………………………………………………………..34
3.2.5. Kết quả sau khi xử trí ……………………………………………………………………….35
3.2.6. Các thuốc nghi ngờ liên quan và cặp thuốc – ADR ………………………………36
Chƣơng 4. BÀN LUẬN …………………………………………………………………………..39
4.1. Khảo sát tình hình báo cáo ADR tại Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Hà Giang
giai đoạn 2014 – 2016 …………………………………………………………………………………..39
4.2. Xác định khả năng phát hiện các biến cố bất lợi của thuốc chống Lao thông
qua hoạt động giám sát tích cực của Dƣợc sĩ tại khoa Lao ngoài phổi…………………42
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT…………………………………………………………………………..49
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC