Nghiên cứu độ xâm lấn của ung thư trực tràng qua lâm sàng, nội soi và siêu âm nội trực tràng

Nghiên cứu độ xâm lấn của ung thư trực tràng qua lâm sàng, nội soi và siêu âm nội trực tràng.Ung thư trực tràng đà dược nghiên cứu từ xa xưa. cỏ những tài liệu Ihời cổ đại trên thế giới dc cập vé căn bệnh này với những khuyến cáo chữa trị nội khoa. Năm 1836, Lisfranc lần đầu tiên thực hiện phàu thuật diổu trị ung thư irực iràng. Nhưng phài đến thế ký 20, ung thư trực tràng mới dược nghiên cứu tích cực, sâu sắc hơn ớ mọi phương diện, với những công trình nổi tiếng của Edouard Qucnu – w. E. Miles, WAV. Babcock, Cuthbcrỉ Dukes., A. G. Park, M. Malafossc. …

Ngày nay, tý lệ mắc ung thư đại trực (ràng (trong đó hơn 50% là ung thư trực tràng) trên toàn thế giới tăng lẻn không ngừng [9] [25] 133] [60] [75] [97). ở những nước công nghiệp phát triển, ung thư đại trực tràng đứng hàng thứ 2 trong số các bệnh ung thư ớ cả 2 giới, chỉ sau ung thư phổi ớ nam giới và sau ung thư vú ở nữ giới [60] [75] (1291. Tại Pháp, hàng năm gặp khoảng 26.000 ca ung thư đại trực tràng mới, chiếm vị Irí thứ nhất các bệnh ung thư [ 129]. Tại Anh, hàng năm gặp khoảng 19.000 ca chết vì ung thư đại trực tràng, dứng thứ 2 tử vong do ung thư. Tại Mỹ, ung thư đại trực tràng dứng ví trí thứ 3 trong số các bệnh ung thư [58] [60] [75]. Tại Việi Nam, ung thư đại trực tràng nằm trong số các bệnh ung thư hay gặp (2| [5] ¡7] [ 19], đứng vị trí thứ 5 trong các bệnh ung thư [25). Bệnh ung thư trực tràng đang trở thành một vấn dẻ của y tô’cộng đồng, ngày càng được quan tâm. Sự hiểu biết nhicu hơn về bệnh ung Ihư trực tràng của người dân, cùng với những tiến bộ cùa các kỹ thuật sàng lọc chần đoán, đã làm tàng tỷ lộ chẩn đoán sớm. do đó ticn lượng của bệnh đà sáng sủa hơn [42] [571 [64] [131].

Trong lĩnh vực diều trị ung thư trực tràng, hiện nay clang có những thay đổi và tiến bộ lớn: trước hết là xu hướng tăng cường điểu trị hào tổn cơ tròn hậu môn, nhằm cài thiện chất lượng sống cho người bệnh mà không ảnh hướng đến thời gian sống thêm [103] [139] [ 1421. Việc điều trị phối hợp giữa phẫu thuật – xạ trị và hoá trị liộu đã làm tâng kết quả điều trị, giám lý lộ tái phát [54] [ 140]. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn mộl số vấn ilồ tổn tại, có nhiều trường hợp tái phái tại chỗ sau điều trị mà một trong những nguyên nhân là đánh giá chưa đúng mức xâm lấn của tổ chức ung thư.

Chi định hóa – xạ trị trước phẫu Ihuậl cũng như phảu thuật báo tồn. phẫu thuật cắt u qua (lường hậu môn, phụ thuộc vào mức xàm lấn của ung thư và tình trạng tổn thương hạch vùng, nhưng việc đánh giá mức xâm lấn của ung thư, cũng như xác định lốn thương hạch vùng trước điéu trị còn gặp nhiều khó khản, nhấl là ờ nước la, vẫn chỉ dựa vào thãm khám lâm sàng. Hiện nay, người la đang nghicn cứu, ứng dụng các kỹ thuật mới như siêu âm nội trực tràng (endorectal ultrasonography), chụp CT Scan, chụp cộng hưởng từ để dánh giá mức độ xâm lấn cùa bệnh chính xác hơn. Nghiên cứu vẻ vấn đề này ở Việt Nam chưa có. Chính vì vậy chúng tòi liến hành “Nghiên cứu độ xâm lấn của ung thư trực tràng qua lâm sàng, nội soi và siêu âm nội trực tràng ” nhàm 2 mục liêu:

1. Tìm hiểu giá trị cúa lâm sàng, nội soi trong đánh giá mức xâm lán của ung thư Irực tràng, dối chiếu với tổn thương phẫu tluiật và mỏ bệnh học.

2. Nghiên cứu giá trị của sicu âm nội Irực tràng trong chấn doán mức xám lấn ung thư trực tràng và di căn hạch tiểu khung.

Đé đạt được những mục licu trcn, chúng tôi tiến hành nghiên cứu bệnh nhân ung thư trực tràng điều trị tại khoa Ngoại bệnh viện K từ 1993-1997, tìm hiểu giá trị của ihăm khám lâm sàng và nội soi irong đánh giá mức xâm lấn của ung thư trực tràng.

Từ năm 1998, chúng tôi bắt đẩu thực hiện kỹ thuật siêu âm nội trực tràng cho 127 bệnh nhân, đối chiếu với tốn thương phẫu thuật và mô bệnh học.

Mộl số kỹ thuật mới như chụp CT Scan, xét nghiệm định lượng CEA trong huyết thanh dược tiến hành irong nhóm nghiên cứu. góp phẩn (lánh giá mức xàm lấn ung Ihư trực tràng, lừ đó lìm ra biện pháp phối hợp các phương pháp chẩn đoán mức độ xâm lấn và lan tràn cùa bệnh có hiệu quả nhất trong hoàn cảnh và điẻu kiện hiện nay ở Việt Nam.

MỤC LỤC

Trang

DẶT VÂN ĐÉ >

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4

1.1. GIẢI PHẪU TRỰC TRÀNG 4

1.2. DỊCH TỄ VÀ SINH BỆNH HỌC UNG THƯTRựC TRÀNG 6

1.2.1. Tinh hình mắc bệnh ung thư trực Iràng 6

1.2.2. Sinh bệnh học ung thư trực tràng 7

1.3. ĐẶC ĐIỂM GIẢI PIIẪU BỆNH UNG THƯ TRỰC TRÀNG 12

1.3.1. Phân loai mồ bênh hoc 12

• • •

1.3.2. Ung thư biếu mỏ tuyến ỉ 2

1.3.3. Các thể ung Ihư khác của trực tràng 14

1.3.4. Độ biệt hoá 15

1.3.5. Phân loại giai đoạn ung thư Irực tràng theo giãi phắu bệnh 16

1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP CHẨN ĐOÁN VÀ ĐÁNH GIÁ MỨC XẮM 19

LẤN UNG THƯTRỰC TRÀNG TRƯỚC ĐIÊU TRỊ

1.4.1. Biểu hiện lâm sàng 19

1.4.2. Thăm trực tràng 20

1.4.3. Nội soi 21

1.4.4. Sicu àm nội trực Iràng 22

1.4.5. Chẩn đoán X quang 27

1.4.6. Các xét nghiệm khác 28

1.5. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ 29

1.5.1. Điều trị phẫu Ihuậl ung thư trực tràng 29

1.5.2. Xạ trị ung thư trực tràng 31

1.5.3. Điểu trị hoá chất 35

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cửu 37

•

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN cứu 37

2.1.1. Nhóm liến cứu 37

2.1.2. Nhóm hổi cứu 37

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu 38

2.2.1. Nhóm nghiên cứu tiến cứu 39

2.2.2. Nhóm nghièn cứu hồi cứu 47

2.3. XỬ LÝ Số LIỆU 48

CHƯƠNG 3: KẾT QưÀ NGHIÊN cúu 52

3.1. ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN 52

3.1.1. Tuổi và giới 52

3.1.2. Nghé nghiệp 54

3.1.3. Lý do vào viện 55

3.1.4. Triệu chứng lâm sàng 56

3.1.5. Khoảng thời gian từ lúc xuất hiện triệu chứng đẩu đến khi 57 vào viện

3.1.6. Ticn sứ 57

3.1.7. Chẩn đoán giài phẫu bệnh 58

3.1.8. Điều trị 59

3.2. PHÂN LOẠI GIAI ĐOẠN 60

3.2.1. Giai đoan Dukes 60

3.2.2. Giai đoạn TNM và kết quả sống sau mổ theo mức xâm lấn 62

3.3. KẾT QUÀ THẢM TRựC TRÀNG 66

3.4. KẾT QUẢ SOI TRỰC TRÀNG ỔNG CỨNG 70

3.5. KẾT QUẢ SIÊU ÂM NỘI TRỰC TRÀNG 77

3.5.1. Phân loại mức xâm lan trẽn siẽu âm nội trực tràng 77

3.5.2. Đỏi chiếu sicu âm nội Irực tràng với bệnh lý giái phẫu 78

3.5.3. Kết quà chẩn đoán di căn hạch tiểu khung qua siêu âm nội 81 trực tràng

3.6. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP KHÁC (iỏp PHÂN ĐÁNH GIÁ MỨC 84

XÂM LẤN UNG THƯTRựC TRÀNG

3.6.1. Xét nghiệm chất chì điểm khối u CEA 84

3.6.2. Chụp cắl lớp vi lính CT Scan 86

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 89

4.1. MỘT SỔ ĐẶC ĐIỂM BỆNH HỌC 89

• • • •

4.1.1. Tuổi và giới 89

4.1.2. Tiền sử, nghé nghiệp 90

4.1.3. Triệu chứng lâm sàng 91

4.1.4. Chẩn đoán mô bệnh học 92

4.1.5. Điều trị 92

4.2. PHÂN LOẠI GIAI ĐOẠN THEO GIẢI PHẪU BỆNH 94

4.2.1. Phân loại giai đoạn Dukes 94

4.2.2. Phân loại TNM và hai mức xâm lấn 97

4.3. ĐÁNH GIÁ MỨC XÂM LẤN UNG THƯ TRỰC TRÀNG QUA 99

THÁM VÀ SOI TRỤC TRÀNG

4.3.1. Thăm trực tràng 99

4.3.2. Soi trực tràng 102

4.4. SIÊU ÂM NỘI TRỰC TRÀNG 104

4.4.1. Giá trị của sicu âm trong đánh giá mức xâm lấn ung thư 104 trực tràng

4.4.2. Chẩn đoán hạch tiểu khung 107

4.4.3. Những giá trị khác của siêu âm nội trực tràng 111

4.4.4. Đánh giá ưu, nhược điểm cùa siêu âm nội trực tràng 112

4.4.5. Một số khó khăn và kinh nghiêm qua nghiên cứu siêu âm 114 nội trực tràng

KÉT LUẬN 118

KIẾN NGHỊ 119 

CÁC CỒNG TRÌNH NGHIÊN cúu LIÊN QUAN TỚI LUẬN VĂN DÃ < 20

DƯỢC CÓNG BỐ

TÀI LIỆU THAM KHẢO 122

DANH SÁCH BỆNH NHÃN NGHIÊN cứu I 40