Một số đáp ứng sinh lý của cơ thể trên nhóm sinh viên 19 – 20 tuổi ở điều kiện nhiệt độ thích hợp và nóng ấm

Luận văn Một số đáp ứng sinh lý của cơ thể trên nhóm sinh viên 19 – 20 tuổi ở điều kiện nhiệt độ thích hợp và nóng ấm.Từ lâu, con người đã nhận ra rằng sức khỏe không chỉ là vốn quý nhất của mỗi con người mà còn là nhân tố quan trọng trong sự phát triển của mỗi quốc gia.Tại hội nghị về sức khỏe ở Alma-Ata (1978), Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra định nghĩa về sức khỏe “Sức khỏe là trạng thái thoải mái về thể lực, tinh thần, xã hội và không chỉ là không có bệnh hay tàn tật” [12].

Thật vậy, cùng với sự phát triển vượt bậc của các ngành khoa học, Y học chúng ta ngày nay đã góp phần to lớn trong việc bảo vệ sức khỏe toàn dân luôn được khỏe mạnh, không bệnh tật để họ có thể có một cuộc sống có chất lượng, bắt kịp với sự phát triển phồn vinh và nền văn minh của đất nước [37].
Ngay từ khi sinh ra, mỗi con người chúng ta thường xuyên phải tiếp xúc trực tiếp với môi trường không khí xung quanh. Mối liên hệ giữa môi trường và sức khỏe không phải là một khám phá mới lạ mà ngay từ thời xa xưa người đời đã nói đến và nó theo ta suốt cả cuộc đời. Con người luôn phải đấu tranh để chống lại bệnh tật và các yếu tố có hại ảnh hưởng đến sức khỏe. Môi trường của chúng ta hiện nay đang ngày càng bị nóng lên nên đã làm thay đổi điều kiện sống bình thường của con người và các sinh vật trên trái đất. Nhiều loại bệnh tật mới xuất hiện, các loại dịch bệnh lan tràn, sức khoẻ của con người bị suy giảm. Hơn nữa, các yếu tố vi khí hậu như độ ẩm, nhiệt độ và tốc độ gió, áp xuất khí quyển …không kém phần quan trọng, nó ảnh hưởng trực    tiếp    đến    các    phản    ứng    sinh lý của    cơ thể con    người    cả khi nghỉ
ngơi và lao động [3].
Ảnh hưởng của các yếu tố môi trường bất lợi đến cơ thể con người đang thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước [35], [57], [74]. Ngoài ra, một số chủ đề nghiên cứu về nhiệt độ thích hợp và so sánh nhiệt độ thích hợp giữa các đối tượng ở những Quốc gia khác nhau [9], [56], [76] và ảnh hưởng của điều kiện môi trường lên một số đáp ứng của cơ thể như nhiệt độ da, nhiệt độ trực tràng, bài tiết mồ hôi [40], [78], [63], [70], [72], [75], đáp ứng sinh lý theo mùa trong năm cũng đã được nhiều tác giả nghiên cứu [69], [70], [83]. Gần đây, tác giả Mỹ Hằng Nguyễn và cộng sự đã tiến hành nghiên cứu trên người Việt Nam và Nhật Bản [60], Đoàn Văn Huyền bước đầu nghiên cứu trên sinh viên tuổi 19 – 20 [21] và Phan Thị Minh Ngọc [29] tiến hành nghiên cứu trên người lớn tuổi. Tuy nhiên, những công trình này mới chỉ tập trung nghiên cứu về nhiệt độ thích hợp của người Việt Nam thuộc hai lứa tuổi và bắt đầu đề cập đến một số đáp ứng của cơ thể trong một số điều kiện khác nhau như nóng – ẩm, nóng – khô [19]. Kết quả của những công trình này đã cho ta thấy nhiệt độ thích hợp của người Việt Nam cao hơn người Châu Âu hoặc người Châu Á như Nhật Bản [21], [60]. Nhiệt độ thích hợp của người Việt Nam 50 – 59 tuổi cao hơn lứa tuổi thanh niên [29]. Đáp ứng về nhiệt độ cơ thể trong điều kiện nóng – ẩm và nóng – khô cũng khác nhau [19].
Người Việt Nam chúng ta ở xứ nhiệt đới nóng, ẩm. Bên cạnh việc tuân theo những quy luật sinh học chung, họ có những đặc thù riêng về hình thái và phát triển hình thái theo tuổi và giới. Nhiều nhà nghiên cứu [25], [64], [85], [87], [88] cho rằng cơ thể có khả năng thích nghi khi bị tác động bởi các yếu tố bất lợi của môi trường và nhiệt độ môi trường là một yếu tố quan trọng tác động đến cơ thể. Để đảm bảo ổn định nhiệt độ cơ thể, cơ thể cần có những đáp ứng để điều hòa thân nhiệt. Chúng tôi cho rằng sẽ có sự đáp ứng khác nhau của cơ thể ở nhiệt độ thích hợp và nhiệt độ nóng ẩm.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Một số đáp ứng sinh lý của cơ thể trên nhóm sinh viên 19 – 20 tuổi ở điều kiện nhiệt độ thích hợp và nóng ấm” nhằm đạt được các mục tiêu sau:
1.     Xác định nhiệt độ da trung bình, nhiệt độ trực tràng trung bình và nhiệt độ cơ thể trung bình ở điều kiện nhiệt độ thích hợp, điều kiện nóng ẩm.
2.     Đánh giá sự thay đổi tần số tim, huyết áp động mạch ở điều kiện
nhiệt độ thích hợp và nóng ẩm.
MỤC LỤC
Trang
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU    3
1.    Một số hoạt động chức năng của hệ thống điều hòa thân nhiệt    3
1.1.    Thân nhiệt và một số chỉ số về thân nhiệt    3
1.1.1.    Khái niệm về thân nhiệt    3
1.1.2.    Một số chỉ số về thân nhiệt    3
1.1.2.1.    Nhiệt độ trung tâm    3
1.1.2.2.    Định nghĩa và vai trò của nhiệt độ ngoại vi    5
1.1.2.3.    Nhiệt độ da trung bình và nhiệt độ cơ thể trung bình    6
2.    Quá trình sinh nhiệt và thải nhiệt    7
2.1.    Quá trình sinh nhiệt    7
2.2.    Quá trình thải nhiệt    8
2.2.1.    Một số cấu trúc mô học của cơ thể thuận lợi với chức năng điều nhiệt    9
2.2.2.    Các phương thức thải nhiệt    10
2.3.    Phương trình cân bằng nhiệt    12
3.    Cơ chế điều nhiệt    13
3.1.    Cung phản xạ điều nhiệt    13
3.2.    Một số yếu tố ảnh hưởng đến thân nhiệt    15
4.    Ảnh hưởng của điều kiện khí hậu nóng ẩm cao lên quá trình chuyển hóa và
điều nhiệt của cơ thể    16
5.    Đặc điểm sinh lý của hệ tuần hoàn    18
5.1.    Hoạt động của tim    18
5.2.    Cơ chế điều hòa hoạt động của tim    19
6.    Huyết áp động mạch và các yếu tố điều hòa huyết áp    21
6.1.    Huyết áp động mạch    21
6.2.    Các loại huyết áp    21
6.3.    Các yếu tố ảnh hưởng tới huyết áp    22
6.4.    Các yếu tố điều hòa huyết áp động mạch    23
7.    Ảnh hưởng của khí hậu nóng ẩm lên nhịp tim và huyết áp    24
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    28
1.    Đối tượng nghiên cứu    28
2.    Phương pháp nghiên cứu    28
2.1.    Các thông số nghiên cứu    28
2.2.    Điều kiện ban đầu của phòng nghiên cứu    28
2.3.    Chuẩn bị đối tượng nghiên cứu    29
2.4.    Phương pháp tiến hành    29
2.5.    Phương tiện nghiên cứu    30
2.6.    Phương pháp xử lý số liệu    31
2.7.    Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu    32
2.8.    Thời điểm và địa điểm nghiên cứu    32
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    33
1.    Một số đặc điểm của đối tượng nghiên cứu    33
1.1.    Tuổi    trung bình và phân bố tuổi của đối tượng nghiên cứu    33
1.2.    Chiều    cao, cân nặng, BMI của đối tượng nghiên cứu    34
2.    Một số đáp ứng sinh lý của ĐTNC giữa hai thời điểm nghiên cứu ở nhiệt độ
thích hợp và nhiệt độ nóng ẩm    35
2.1.    Đáp ứng về nhiệt độ của ĐTNC    35
2.2.    Một số đáp ứng về tuần hoàn của ĐTNC    36
3.    Đáp ứng về thân nhiệt của ĐTNC ở điều kiện nhiệt độ thích hợp và nóng ẩm
theo từng thời điểm nghiên cứu    37
3.1.    Đáp ứng của cơ thể về nhiệt độ trực tràng    37
3.2.    Đáp ứng của cơ thể về nhiệt độ da    39
3.3.    Sự thay đổi về nhiệt độ cơ thể trung bình của ĐTNC    41
3.4.    Đáp ứng về thân nhiệt theo BMI    43
3.4.1.    Đáp ứng về nhiệt độ da trung bình theo phân nhóm BMI của ĐTNC    43
3.4.2.    Đáp ứng về nhiệt độ trực tràng trung bình theo phân nhóm BMI của ĐTNC44
3.4.3.    Đáp ứng về nhiệt độ cơ thể trung bình theo phân nhóm BMI của ĐTNC    45
3.5.    Đáp ứng về thân nhiệt ở hai điều kiện nghiên cứu    46
4.    Một số thay đổi về tim mạch của ĐTNC ở điều kiện nhiệt độ thích hợp và
nóng ẩm theo từng thời điểm nghiên cứu    47
4.1.    Sự thay đổi về tần số tim    47
4.2.    Sự thay đổi về huyết áp của ĐTNC theo hai    điều kiện nhiệt độ    49
4.2.1.    Sự thay đổi về huyết áp tâm thu    49
4.2.2.    Sự thay đổi về huyết áp tâm trương của ĐTNC    51
4.2.3.    Sự thay đổi về huyết áp trung bình của ĐTNC    53
Chương 4: BÀN LUẬN    55
4.1.    Đối tượng và mô hình nghiên cứu    55
4.2.    Một số đặc điểm sinh học của đối tượng nghiên cứu    56
4.3.    Đáp ứng về nhiệt độ da, nhiệt độ trực tràng, nhiệt độ cơ thể ở điều kiện nhiệt độ
thích hợp và nóng ẩm    57
4.3.1.    Đáp ứng về nhiệt độ trực tràng    57
4.3.2.    Đáp ứng về nhiệt độ da    60
4.3.3.    Đáp ứng về nhiệt độ cơ thể    63
4.4.    Đáp ứng về thân nhiệt theo BMI của ĐTNC    64
4.5.    Đáp ứng về nhịp tim, huyết áp tâm thu, huyết áp tâm trường và huyết áp trung
bình của ĐTNC ở điều kiện nhiệt độ thích hợp và nóng ẩm    66
4.5.1.    Sự thay đổi tần số tim    66
4.5.2.    Sự thay đổi chỉ số huyết áp tâm thu    68
4.5.3.    Sự thay đổi huyết áp tâm trương    68
4.5.4.    Sự thay đổi huyết áp trung bình    69
4.6.    Bàn luận về một số đáp ứng sinh lý khác nhau về tim mạch và huyết áp của
ĐTNC ở điều kiện nhiệt độ thích hợp và nóng ẩm    69
KÉT LUẬN    73
KIÉN NGHỊ    74
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC