Nghiên cứu về u buồng trứng thực thể ở phụ nữ dưới 20 tuổi tại bệnh viện Phụ sản Trung ương trong 3 năm 2009-2011

Luận văn Nghiên cứu về u buồng trứng thực thể ở phụ nữ dưới 20 tuổi tại bệnh viện Phụ sản Trung ương trong 3 năm 2009-2011.Buồng trứng là tạng thuộc cơ quan sinh dục nữ, vừa có chức năng nội tiết vừa có chức năng ngoại tiết. U buồng trứng (UBT) là một trong những u thường gặp trong hệ sinh dục nữ, đứng hàng thứ 2 về tần suất sau u xơ tử cung. Theo Đinh Thế Mỹ, tỷ lệ mắc UBT là 3,6% [25]. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, từ em bé đến những phụ nữ cao tuổi, nhưng hay gặp trong lứa tuổi sinh sản. UBT được chia làm 2 loại u cơ năng và u thực thể [6].

UBT thường phát triển một cách âm thầm, không có dấu hiệu lâm sàng điển hình, thường được phát hiện một cánh tình cờ hoặc khi có các biến chứng. Ung thư buồng trứng là ung thư đứng hàng thứ 3 trong các loại ung thư gây tử vong ở nữ [23].

Hướng xử trí cơ bản đối với khối u buồng trứng lành tính được can thiệp ngoại khoa mổ mở hay mổ nội soi. Đối với u ác tính thường phải kết hợp điều trị ngoại khoa với điều trị hóa chất, xạ trị hay phối hợp. Thái độ xử trí đối với UBT trong khi phẫu thuật cũng rất cần được quan tâm: làm sao cho vừa duy trì được chức năng sinh sản cũng như điều hòa hormon sinh dục, nhưng không bỏ sót những tổn thương ác tính để đảm bảo tính mạng cho bệnh nhân, đặc biệt ở bệnh nhân dưới 20 tuổi.

Một tỉ lệ không nhỏ (chiếm 9,8%) [17] số phụ nữ bị UBTTT dưới 20 tuổi.Tuy nhiên thường được phát hiện muộn: do tâm lý ngại đi khám phụ khoa, nhận thức về sức khỏe sinh sản còn thấp, lệ thuộc nhiều vào gia đình v à cũng như các trường hợp UBT ở người lớn tuổi thường không có dấu hiệu lâm sàng. Đặc điểm của lứa tuổi này thì tỉ lệ ung thư BT lại rất cao đến 70% [32]. Sau phẫn thuật UBT là cả một gánh nặng tâm lý nặng nề và liên quan tới khả năng sinh sản sau này. Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là một thách thức đối với thầy thuốc. Chính vì vậy việc phát hiện sớm và điều trị cho những bệnh nhân bị UBT là một vấn đề cực kỳ quan trọng, đặc biệt là

phụ nữ dưới 20 tuổi, vì không chỉ là vấn đề sức khỏe mà quan trọng là thiên chức được làm mẹ. Điều này vô cùng có ý nghĩa đối với phụ nữ có nhu cầu đảm bảo chức năng sinh sản cũng như hoạt động điều hòa các hormon sinh dục nữ.

Đã có nhiều tác giả nghiên cứu về UBT, nhưng nghiên cứu UBTTT ở phụ nữ dưới 20 tuổi còn ít được đề cập và tìm hiểu về chẩn đoán và điều trị nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng điều trị.

Vì vậy, chúng tôi nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu về u buồng trứng thực thể ở phụ nữ dưới 20 tuổi tại bệnh viện Phụ sản Trung ương trong 3 năm 2009-2011 ” với hai mục tiêu:

1. Mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của u buồng trứng thực thể ở phụ nữ dưới 20 tuổi.

2. Nhận xét điều trị u buồng trứng thực thể ở phụ nữ dưới 20 tuổi

MỤC LỤC

□ĐT VổN □□ 1

CHHONG 1: TŨNG QUAN 13

1.1. Giải phẫu, chức năng sinh lý và mô học buồng trứng 13

1.1.1. Giải phẫu buồng trứng 13

1.1.2. Chức năng sinh lý của buồng trứng 15

1.1.3. Mô học buồng trứng 16

1.2. Phân loại KhốI u buồng trứng UBTTT 18

1.3. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng 25

1.3.1 Triệu chứng lâm sàng 26

1.3.2. Thăm dò cận lâm sàng 27

1.4. Biến chứng của U buồng trứng 30

1.4.1. U buồng trứng xoắn 31

1.4.2. U buồng trứng vỡ 31

1.4.3. Nhiễm khuẩn 31

1.4.4. Chèn ép tiểu khung 31

1.4.5. Các biến chứng khác 32

1.5. Các ph- ơng pháp điều trị 32

1.5.1 Phương pháp phẫu thuật 32

1.5.2 Điều trị nội khoa 34

1.6. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ U NANG BUỒNG TRỨNG Ở PHỤ

NỮ DƯỚI 20 TUỔI 36

CHHONG 2: ®èI THŨNG VÀ PHŨŨNG PHŨP NGHIŨN CŨU 37

2.1. Đối t- ợng nghiên cứu 37

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn 37

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 37

2.2. Ph- ơng pháp nghiên cứu 38

2.2.1. Thiết kế’ nghiên cứu 38

2.2.2. Chọn mẫu nghiên cứu 38

2.2.3. Các b- ớc tiến hành nghiên cứu 38

2.2.4. Các biến số nghiên cứu 38

2.2.5. Xử lý số liệu 40

2.3. Thời gian nghiên cứu 40

2.4. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu 40

CHUÔNG 3: KÕT QUŨ NGHIÊN Cũư 41

3.1. Đặc điểm đối t- ợng nghiên cứu 41

3.1.1. Tỷ lệ chung của UBT 41

3.1.2. Phân bố UBTTT theo nhóm tuổi 42

3.1.3. Tiền sử kinh nguyệt 43

3.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng 44

3.2.1. Đặc điểm lâm sàng 44

3.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng 52

3.3. ĐIỀU TRỊ UBT 56

3.3.1. Phương pháp phẫu thuật 56

3.3.2 Tỷ lệ mổ nội soi chuyển mổ mở 56

3.3.3 Tai biến trong phẫu thuật UBT theo năm 57

3.3.4. Phương pháp phẫu thuật và ngày nằm viện 58

3.3.5. Cách thức phẫu thuật và chỉ định điều trị phối hợp 59

3.3.6. Kết quả điều trị hoá chất 60

CHUÔNG 4: BÀN LUốN 61

4.1. Đặc điểm đối t- ợng nghiên cứu 61

4.1.1. Tỷ lệ UBT ở phụ dưới 20 tuổi 61

4.1.2. Tuổi của đối tượng nghiên cứu 61

4.1.3. Tiền sử kinh nguyệt 62

4.1.4. Tiền sử sinh sản 63

4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG CỦA UBT DƯỚI 20 TUỔI 63

4.2.1. Lý do vào viện 63

4.2.2 Triệu chứng cơ năng 65

4.2.3. Triệu chứng thực thể 67

4.3. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG CỦA UBT DƯỚI 20 TUỔI 70

4.3.1 Siêu âm 70

4.3.2 Chất chỉ điểm u CA125 71

4.3.3 Giải phẫu bệnh 71

4.4. NHẬN XÉT KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ UBT PHỤ NỮ DƯỚI 20 TUỔI. 73

4.4.1 Phương pháp phẫu thuật 73

4.4.2 Lý do chuyển phẫu thuật nội soi sang mổ mở và tai biến trong

phẫu thuật UBT 74

4.4.3 Phương pháp phẫu thuật và ngày nằm viện 75

4.4.4 Cách thức điều trị UBT bằng phẫu thuật 76

4.4.5 Điều trị nội khoa sau mổ đối với UBT ác tính 78

KẾT LUẬN 79

KIẾN NGHỊ 80

Tài Liệu tham khảo
1. Nguyễn Bình An (2008), “Nhận xét về kết quả điều trị u nang buồng trứng bằng PTNS tại BVPSTƯ trong 6 tháng đầu năm 2008”, Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ y học chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học Y Hà Nội.
2. Phạm Thị Hoài An (2005), “Nghiên cứu sự tái hiện khối u buồng trứng đã được phẫu thụât tại BVPSTƯ trong 10 năm (1995-2004)”, Luận văn tốt nghiệp bác sỹ chuyên khoa cấp II chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học Y Hà Nội.
3. Nguyễn Như Bách (2004), “Nhận xét tình hình u buồng trứng tại bệnh viện Phụ sản Trung ương năm 2003‟‟, Luận văn tốt nghiệp Bác sĩ y khoa, trường Đại học Y Hà Nội.
4. Bộ môn Giải phẫu bệnh (2000), “Bệnh của buồng trứng”, Giải phẫu bệnh học, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, tr 390-408.
5. Bộ môn Phụ sản (1992), Tr-ờng Đại học Y Hà Nội, “U nang buồng trứng”, Bài giảng Sản phụ khoa, Nhà xuất bản Y học, tr 157-160.
6. Bộ môn Phụ sản (2002), Tr-ờng Đại học Y Hà Nội, Bài giảng sản phụ khoa tập 1, Nhà xuất bản Y học, Hà nội, Tr 300.
7. D-ơng Thị C-ơng (1991), Các cấp cứu sản khoa, Nhà xuất bản Y học, tr. 271 – 275.
8. D-ơng Thị C-ơng, Nguyễn Đức Hinh (2004), “Khối u buồng trứng”, Phụ khoa dành cho thầy thuốc thực hành, Nhà xuất bản Yhọc, tr 219-237.
9. D-ơng Thị C-ơng, Nguyễn Quốc Tuấn (1997), “Đánh giá tình hình điều trị u nang buồng trứng tại khoa phụ 1 Vi?n BVBMTSS năm 1995”, Tạp chí thông tin Y d-ợc, Số đặc biệt năm 1997, tr 46-49.10. Lê Hải D-ơng (2004), “Nghiên cứu tình hình các khối u buồng trứng xoắn điều trị tại Viện BVBMTSS trong 10 năm 1992 -2001”, Luận văn thạc sĩ y học chuyên ngành Phụ sản. Tr-ờng Đại học Y Hà Nội.
11. Pham Đình Dũng (2002), “Nghiên cứu tình hình khối u buồng trứng trong quá trình mang thai tại Viện BVBMTSS từ năm 1996 – 2000”, Luận văn thạc sỹ y học chuyên ngành Phụ sản. Tr-ờng Đại học Y Hà Nội.
12. Trịnh Hùng Dũng, Tr-ơng Thị Chức (2001), “Một số nhận xét qua 67 tr-ờng hợp chẩn đoán u nang buồng trứng xoắn tại khoa phụ sản Bệnh viện 103”, Y học thực hành số 3.
13. Phan Tr-ờng Duyệt (1998). “Phẫu thuật ở buồng trứng”, Phẫu thuật sản phụ khoa, tr. 279 – 382.
14. Phan Tr-ờng Duyệt, Đinh Thế Mỹ (2000), “Khối u buồng trứng”, Lâm sàng sản phụ khoa. Nhà xuất bản Y học Hà Nội, tr. 458 – 472.
15. GoVan T. D. A. (1993), “Các khối u buồng trứng”, Phụ khoa hình minh hoạ. Nhà xuất bản Y học, tr. 335 – 359.
16. Hoµng ThÞ HiÒn (2006), “Tình hình phẫu thuật khối u buồng trứng ở phụ nữ có thai tại BVPSTƯ từ năm 2001 đến tháng 6/2006”, Luận văn tốt nghiệp bác sỹ chuyên khoa cấp II chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học y Hà Nội.
17. Quách Minh Hiến (2004), “Tình hình khối u buồng trứng thực thể được điều trị tại BVPSTƯ trong 3 năm 2001-2003”, Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ y học chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học Y Hà Nội.
18. Đoàn Lan Hƣơng (2008), “Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật khối u buồng trứng trong thai kỳ tại BVPSTƯ từ năm 2003 – 2007”, Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ y học. Trường Đại học Y Hà Nội.
19. Đỗ Khắc Huỳnh (2001), “Đánh giá tình hình phẫu thuật nội soi đối với u nang buồng trứng tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội từ 1/1/1999 đến 31/5/2001”, Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ y học chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học Y Hà Nội.20. Khoa Y tế công cộng – trƣờng Đại học Y Hà nội (2006), “Phương pháp nghiên cứu khoa học trong y học và sức khỏe cộng đồng”, Nhà xuất bản Y học, Hà nội – 2006; 66-71, 112.
21. Đỗ Thị Ngọc Lan (2003), “Nghiên cứu áp dụng phẫu thuật nội soi cắt u nang buồng trứng lành tính tại Viện BVBMTSS ”, Luận văn tốt nghiệp bác sỹ chuyên khoa cấp II chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học Y Hà Nội.
22. Hoàng Thị Liên (2005), Đối chiếu giữa triệu chứng lâm sàng, hình ảnh siêu âm và kết quả giải phẫu bệnh u buồng trứng thực thể lành tính, Luận văn Thạc sỹ Y học, Tr-ờng đại học Y Hà Nội.
23. Trần Thị Ph-ơng Mai (2002), “Khối u buồng trứng”, Bài giảng sản phụ khoa Nhà xuất bản Y học, tr. 300 – 302.
24. Phạm Văn Mẫn (2007), “Nhận xét chẩn đoán, điều trị u và nang thực thể buồng trứng lành tính tại BVPSTƯ trong 2 năm 1996 và 2006”, Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ y học chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học y
Hà Nội.
25. Đinh Thế Mỹ (1998), “Khối u buồng trứng”, Lâm sàng sản phụ khoa. Nhà xuất bản Y học, tr. 458 – 470.
26. Đinh Thế Mỹ, Lý Thị Bạch Nh- (1996), “Tình hình khối u buồng trứng tại Viện BVBMTSS “, Tạp chí thông tin Y d-ợc, tr 50-54.
27. Phan Thanh Nga (2008), „Xử trí u buồng trứng trong thai kỳ bằng phẫu thuật nội soi tại BVPSTƯ từ tháng 01/2005 đến 06/2008”, Luận văn tốt nghiệp bác sỹ chuyên khoa cấp II chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học y Hà Nội.
28. Lý Thị Bạch Nh- (2004), “Nghiên cứu đối chiếu các chẩn đoán tr-ớc mổ, trong mổ với chẩn đoán giải phẫu bệnh các khối u buồng trứng”, Luận văn Tiến sỹ Y học.Tr-ờng Đại học Y Hà Nội.29. Nguyễn Thị Ngọc Ph-ợng và cộng sự (2002), “Chẩn đoán và điều trị khối u buồng trứng tại Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ năm 2001”, Nội san Sản phụ khoa, Hội Phụ sản Việt Nam, Số đặc biệt nhân dịp hội nghị toàn quốc hội Phụ sản Việt Nam khoá 9 kỳ họp thứ 5, Đà Nẵng, tr 73-83.
30. Nguyễn Quang Quyền (1997), “Cơ quan sinh dục nữ”, Bài giảng giải phẫu học, Nhà xuất bản Y học, Thành phố Hồ Chí Minh, tr. 220 -222.
31. Vũ Bá Quyết(1998), “Phẫu thuật nội soi u nang buồng trứng’’, Nội soi trong phụ khoa, Viện BVBMTSS, Nhà xuất bản Y học, tr 60-61.
32. Ngô Văn Tài (1983), Khối u buồng trứng ở trẻ em dậy thì, Luận văn tốt nghiệp bác sỹ nội trú Bệnh viện, Tr-ờng đại học Y Hà Nội.
33. Cao Ngọc Thành, Phạm Văn Lình, Miêu Công Tiếu (2002), “Đánh giá tình hình điều trị khối u buồng trứng tại Bệnh viện Trung -ơng Huế năm 2001”, Thời sự Y D-ợc học, tr 143-145.
34. Nguyễn Văn Thanh (2008), “So sánh chẩn đoán và điều trị u nang buồng trứng trong 2 năm 2002 và 2007 tại BVPSTƯ”, Luận văn tốt nghiệp bác sỹ chuyên khoa cấp II chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học Y Hà Nội.
35. Nguyễn Sào Trung, Nguyễn Chấn Hùng (1992), “B-ớu của buồng trứng”, Bệnh học ung b-ớu cơ bản, Trung tâm bồi d-ỡng cán bộ y tế thành phố Hồ Chí Minh, tr 251-160.
36. Nguyễn Anh Tuấn (2006), “Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh và giá trị của siêu âm trong chẩn đoán u buồng trứng”, Luận văn tốt nghiệp bác sỹ chuyên khoa cấp II chuyên ngành chẩn đoán hình ảnh. Trường Đại học Y Hà Nội.
37. Nguyễn Quốc Tuấn (1998), “Đánh giá tình hình khối u buồng trứng tại khoa Phụ I Viện BVBMTSS”, Công trình nghiên cứu khoa học, Viện BVBMTSS, tr. 22-26.38. Trần Quang Tuấn (2007), “Nghiên cứu u buồng trứng ở trẻ em và tuổi vị thành niên tại BVPSTƯ từ năm 2004 đến 2006”, Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ y học chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học Y Hà Nội.
39. Đinh Xuân Tửu (2001), “Hình thái bệnh học và phân loại khối u buồng trứng đặc biệt là khối u ác tính năm 1998-1999”, Tạp chí Phụ sản Hội Phụ sản Việt Nam, số 2, tr. 45-50.
40. Lê Quang Vinh, Lê Đình Hoè, Đinh Xuân Tửu (2002), “Nghiên cứu hình thái học các khối u buồng trứng đã đ-ợc phẫu thuật tại Viện BVBMTSS từ 10/2000 đến 6/2002”, Thụng tin y du?c Việt Nam, số 10+11, tr 70-74.
41. Dƣơng Thị Yến (2004), “Nghiên cứu một số đặc điểm và cách xử trí các khối u buồng trứng ở phụ nữ chưa có con tại BVPSTƯ (1999-2002)”, Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ y học chuyên ngành Phụ sản. Trường Đại học Y Hà Nội