Nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường nuôi tới nhiễm kim loại nặng và vi sinh vật trên thủy sản được nuôi tại mồt số ao hồ Hà Nội

Luận án Nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường nuôi tới nhiễm kim loại nặng và vi sinh vật trên thủy sản được nuôi tại mồt số ao hồ Hà Nội.Trong những năm qua, dưới tác động của cơ chế mới và chính sách khuyến khích phát triển sản xuất, nuôi thủy sản ở Hà Nội đã có bước phát triển đáng kể, diện tích tăng theo từng năm, Số diện tích ruộng trũng chuyển sang cấy lúa kết hợp nuôi cá đã tăng đáng kể, cho hiệu quả kinh tế gấp 2-3 lần trồng lúa [44], Tuy nhiên, nuôi thủy sản hiện đang phải đối mặt với mối đe dọa ngày càng tăng từ ô nhiễm nguồn nước nuôi, đặc biệt là nguồn nước thải, Hầu hết các nguồn nước thải hiện nay phần lớn đều không được xử lý trước khi thải ra môi trường, đặc biệt là lượng nước thải từ các nhà máy, khu công nghiệp, bệnh viện… đã gây ô nhiễm môi trường nước bề mặt, nguồn nước ngọt quan trọng đối với đời sống con người cũng như đối với các loài thuỷ sinh, đã ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng và phát triển của thủy sản và cũng là nguy cơ gây ô nhiễm nguồn thuỷ sản nuôi [44].

Hà Nội là một thành phố đông dân cư, nhà cửa san sát, tập trung nhiều nhà máy, khu công nghiệp, bệnh viện, nhiều khu đô thị và khu chợ. Cùng với tốc độ đô thị hoá phát triển mạnh thì các nguồn chất thải đang là mối nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Từ nhiều năm nay, tình trạng ô nhiễm hệ thống sông hồ trong khu vực nội thành Hà Nội đã được báo chí và các cơ quan quản lý quan tâm nghiên cứu. Chính quyền thành phố đã có nhiều nỗ lực trong việc quản lý, khai thác, giữ gìn hệ thống sông hồ. Tuy nhiên, những nỗ lực của chính quyền và người dân trong nhiều năm qua vẫn chưa đủ để giải quyết thực trạng ô nhiễm trước mắt cũng như nguy cơ ô nhiễm nặng hơn trong tương lai.

Các sông ở nội thành Hà Nội đều bị ô nhiễm, đặc biệt là các sông thoát nước thải như sông Nhuệ, sông Kim Ngưu, sông Tô Lịch… Các sông này hiện không còn khả năng tự làm sạch. Chất lượng nước các hồ nội thành cũng không đạt tiêu chuẩn cho phép loại B do ô nhiễm hữu cơ cao như hồ Tây, hồ Trúc Bạch, hồ Yên Sở…, nhưng lại là nguồn cung cấp nước chính cho các ao hồ nuôi thuỷ sản tại Hà Nội. Đặc biệt là sông Tô Lịch và sông Nhuệ là hai con sông thoát nước thải chính của nghiên cứu, đề xuất các kiến nghị nhằm cải thiện chất lượng nuôi thủy sản tại các ao hồ của Hà Nội.

Nghiên cứu được tiến hành với 2 mục tiêu cụ thể sau:

1. Đánh giá thực trạng ô nhiễm hóa học và vi sinh vật trong nước và bùn tại một số ao hồ nuôi thuỷ sản của thành phố Hà Nội.

2. Xác định ảnh hưởng ô nhiễm nước ao hồ tới các chỉ tiêu kim loại nặng và vi sinh vật trên thủy sản được nuôi tại một số ao hồ Hà Nội.

MỤC LỤC

Trang

Lời cảm ơn i

Lời cam đoan iii

Các chữ viết tắt iv

Mục lục v

Danh mục các bảng viii

Danh mục các biểu đồ xi

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4

1.1. Sản xuất nuôi trồng thuỷ sản trên thế giới và ở Việt Nam 4

1.2. Tình hình ô nhiễm nguồn nước bề mặt dùng trong nuôi trồng

thuỷ sản 5

1.3. Ảnh hưởng ô nhiễm môi trường nuôi đến chất lượng thủy sản 9

1.4. Các mối nguy liên quan tới thực phẩm thủy sản 12

1.4.1. Các mối nguy sinh học 12

1.4.2. Các mối nguy kim loại nặng 16

1.5. Các chỉ điểm vi sinh đánh giá ô nhiễm thực phẩm thủy sản 24

1.5.1. Các chỉ điểm vi sinh đánh giá ô nhiễm thực phẩm 24

1.5.2. Đặc điểm sinh học các vi khuẩn chỉ điểm 24

1.6. Mức đánh giá ô nhiễm trong thực phẩm thủy sản 29

1.6.1. Đánh giá ô nhiễm về các vi khuẩn chỉ điểm vệ sinh 29

1.6.2. Đánh giá ô nhiễm về kim loại nặng 29

1.7. Các giải pháp đảm bảo ATTP thực phẩm thủy sản tươi sống 29

1.7.1. Các giải pháp cải thiện ô nhiễm môi trường nuôi thủy sản 29

1.7.2. Kiểm soát VSATTP thủy sản bằng hệ thống HACCP 35

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 37

2.1. Đối tượng nghiên cứu 37

2.2. Địa điểm nghiên cứu 37

2.3. Phương pháp nghiên cứu 39

2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu 39

2.4.1. Cỡ mẫu 39

2.4.2. Phương pháp chọn mẫu và lấy mẫu 40

2.5. Các nội dung nghiên cứu 42

2.6. Các phương pháp và công cụ thu thập số liệu 43

2.7. Xử lý và Phân tích số liệu 48

2.8. Đạo đức nghiên cứu 49

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 50

3.1.  Thực trạng ô nhiễm hóa lí, KLN và vi sinh vật trong nước và

bùn tại các ao/hồ nuôi thủy sản 51

3.1.1.  Thực trạng ô nhiễm về các chỉ số hóa lý trong nước & bùn

cặn tại các ao/ hồ nuôi trồng thủy sản 51

3.1.2.  Thực trạng ô nhiễm kim loại nặng trong nước & bùn cặn

tại các ao/ hồ nuôi trồng thủy sản 54

3.1.3.  Thực trạng ô nhiễm về vi sinh vật trong nước và bùn tại

các ao/ hồ nuôi thủy sản 62

3.2. Thực trạng ô nhiễm KLN, vi sinh vật và kí sinh trùng trong thủy

sản 67

3.2.1. Thực trạng ô nhiễm về kim loại nặng trong thủy sản 67

3.2.2. Thực trạng ô nhiễm về vi sinh vật trong thủy sản 79

3.3. Ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường nuôi đến chất lượng các

loại thủy sản 84

3.3.1.  Ảnh hưởng ô nhiễm kim loại nặng trong môi trường nuôi

đến chất lượng thủy sản 84

3.3.2.  Ảnh hưởng của ô nhiễm vi sinh vật trong môi trường nuôi trồng đến chất lượng thuỷ sản 90 

Chương 4. BÀN LUẬN 94

4.1. Thực trạng chất lượng nước, bùn tại các ao hồ nuôi trồng thủy

sản ở Hà Nội 94

4.1.1. Về các chỉ tiêu về hóa lý 94

4.1.2. Ô nhiễm về kim loại nặng 98

4.1.3. Ô nhiễm về vi sinh vật 105

4.2.  Thực trạng ô nhiễm KLN, vi sinh vật trong thủy sản được nuôi

ở Hà Nội 108

4.2.1. Ô nhiễm về kim loại nặng 108

4.2.2. Ô nhiễm về vi sinh vật trong thủy sản 113

4.3. Ảnh hưởng ô nhiễm môi trường nuôi đến chất lượng thuỷ sản 115

4.3.1. về ô nhiễm kim loại nặng 115

4.3.2. về ô nhiễm vi sinh vật 120

KẾT LUẬN 121

KHUYẾN NGHỊ 123

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt Tiếng Anh PHỤ LỤC