Đặc điểm lâm sàng bệnh võng mạc trẻ đẻ non hình thái nặng và kết quả ban đầu điều trị bằng Avastin nội nhãn

Luận văn Đặc điểm lâm sàng bệnh võng mạc trẻ đẻ non hình thái nặng và kết quả ban đầu điều trị bằng Avastin nội nhãn.Bênh võng mạc trẻ đẻ non (BVMTĐN) là một tình trạng bênh lý của quá trình phát triển mạch máu ở võng mạc, xẩy ra ở một số trẻ đẻ thiếu tháng, nhẹ cân. Nếu bênh không đ- ợc phát hiên sớm và điều trị kịp thời thì một tỷ lê đáng kể có nguy cơ bị mù do tổ chức xơ mạch tăng sinh và co kéo gây bong võng mạc.

Trên thế giới BVMTĐN đ- ợc Terry phát hiên và công bố lẩn đẩu tiên vào năm 1942 [60].. Theo một nghiên cứu của Dale Phelps (1979), ở Mỹ mỗi năm – ớc tính có khoảng hơn 500 trẻ bị mù và khoảng hơn 2000 trẻ bị giảm thị lực do ảnh h- ởng của BVMTĐN [72] .□ Viêt Nam qua nghiên cứu 590 trẻ sinh non nhẹ cân Nguyễn Xuân Tịnh thấy có đến 233 trẻ bị bênh. BVMTĐN đã trở thành một trong những nguyên nhân gây mù lòa chính ở trẻ em tại các n- ớc phát triển [25], [30].

Hiên nay ng- ời ta cho rằng BVMTĐN là do ảnh h- ởng tác động của nhiều yếu tố gây nên, đặc biêt vai trò của oxy trong sinh bênh của BVMTĐN [45],[51],[67]… . Mặt khác, các nhà nghiên cứu cũng nhân thấy rằng những trẻ sinh càng non, càng nhẹ cân, càng có nguy cơ cao bị bênh và bênh càng nặng [14], [15], [16], [29]. Hình thái nặng của BVMTĐN tiến triển rất nhanh, đòi hỏi chẩn đoán sớm, chính xác và điều trị kịp thời.

Trong những thâp kỷ 70 — 80, lạnh đông là ph- ơng pháp điều trị đ- ợc áp dụng rộng rãi ở nhiều n-ớc trên thế giới [21]. Từ những năm 1990 laser quang đông điều trị BVMTĐN đ- ợc sử dụng ngày một nhiều và dẩn thay thế lạnh đông trong điều trị BVMTĐN [31]. Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng, quang đông cũng bộc lộ một số nh- ợc điểm nh- có thể gặp tai biến gẩn (xuất huyết dịch kính, võng mạc) cũng nh- biến chứng xa (cân thị, lác…). Đặc biêt ở những trẻ bị BVMTĐN hình thái nặng (bênh vùng I, nửa sau vùng II) điều trị bằng quang đông có tỷ lê thất bại khá cao, với những tr- ờng hợp điều trị thành công th- ờng có biến chứng nặng nh-: thu hẹp thị tr- ờng, cân thị cao, lác và nh- ợc thị. Đây là nỗi trăn trở của nhiều nhà nhãn khoa trên thế giới. Trong những năm gẩn đây, nhiều tác giả đã sử dụng Avastin tiêm nội nhãn để điều trị cho những ca bị BVMTĐN hình thái nặng và ghi nhân kết quả khỏi bênh cao, đổng thời ch- a ghi nhân biến chứng nguy hiểm nào trong thời gian theo dõi ngắn hạn. Điều này đã giải quyết đ- ợc nỗi trăn trở nói trên, do đó nhiều trung tâm nhãn khoa trên toàn thế giới đã tiến hành thử nghiêm, nghiên cứu sử dụng Avastin trong điều trị BVMTĐN.

□ Việt Nam, việc sử dụng Avastin tiêm nội nhãn trên những bênh nhân bị BVMTĐN hình thái nặng lẩn đẩu tiên đã đ- ợc nghiên cứu thử nghiêm tại Bênh Viên Mắt Trung – ơng phối hợp với Bênh viên Phụ sản Trung – ơng từ năm 2010 đến nay.

Vì vây chúng tôi tiến hành đề tài nghiên cứu: “Đặc điểm lâm sàng bệnh võng mạc trẻ đẻ non hình thái nặng và kết quả ban đầu điều trị bằng Avastin nội nhãn’ ’ nh- là một phẩn của nghiên cứu này, với 2 mục tiêu:

1. Mô tả đặc điểm lâm sàng của BVMTĐN hình thái nặng

2. Đánh giá kết quả ban đẩu điều trị BVMTĐN hình thái nặng bằng tiêm avastin nội nhãn .

MỤC LỤC

Đặt vấn đề 1

Ch-ơng 1. Tổng quan 13

1.1. Lịch sử bênh võng mạc trẻ đẻ non 13

1.2. Bênh sinh của bênh võng mạc trẻ đẻ non 14

1.2.1. Sự phát triển bình th- ờng của mạch máu võng mạc 14

1.2.2. Sự phát triển của mạch máu võng mạc trong BVMTĐN 14

1.2.3. Vai trò oxy và cơ chế bênh sinh của BVMTĐN 15

1.3. Đặc điểm BVMTĐN 16

1.3.1 Đặc điểm về cân nặng khi sinh ẻ 16

1.3.2. Đặc điểm về tuổi thai khi sinh 17

1.3.3. Đặc điểm tổn th- ơng tại mắt 18

1.4. Các ph- ơng pháp điều trị BVMTĐN 26

1.4.1. Chỉ định điều trị 26

1.4.2. Điều trị BVMTĐN bằng lạnh đông 27

1.4.3. Quang đông điều trị BVMTĐN bằng laser 27

1.4.4. Những khó khăn khi điều trị BVMTĐN hình thái nặng 28

1.4.5. Điều trị BVMTĐN bằng tiêm Avastin nội nhãn 29

Ch-ơng 2. Đối t- ợng và ph- ơng pháp nghiên cứu 35

2.1. Đối t- ợng nghiên cứu: 35

2.1.1. Địa điểm, thời gian: 35

2.1.2. Tiêu chuẩn chọn bênh nhân 35

2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ 36

2.2. Ph- ơng pháp nghiên cứu 36

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 36

2.2.2. Cỡ mẫu và chọn mẫu 36

2.2.3. Ph- ơng tiên nghiên cứu 37

2.2.4. Các chỉ số nghiên cứu 37

2.3. Các b- ớc tiến hành thăm khám, điều trị và theo dõi 39

2.3.1. Các b- ớc thăm khám 39

2.3.2. Các b- ớc điều trị 39

2.3.3. Các b- ớc theo dõi kết quả điều trị 42

2.4. Đạo đức nghiên cứu 44

2.5. Xử lý số liêu 44

Ch-ơng 3. Kết quả nghiên cứu 45

3.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu 45

3.1.1. Đặc điểm về giới 45

3.1.2. Đặc điểm cân nặng 46

3.1.3. Đặc điểm tuổi thai 46

3.2. Đặc điểm lâm sàng BVMTĐN của nhóm nghiên cứu 47

3.2.1. Đặc điểm tổn th- ơng theo vùng 47

3.2.2. Đặc điểm tổn th- ơng theo giai đoạn 47

3.2.4. Đặc điểm bênh theo phạm vi tổn th- ơng 49

3.3. Mối t- ơng quan giữa các yếu tố nguy cơ BVMTĐN 50

3.3.1. Mối t- ơng quan giữa cân nặng khi sinh với BVMTĐN 50

3.3.2. Mối t- ơng quan giữ tuổi thai với BVMTĐN 51

3.4. Kết quả điều trị 52

3.4.1. Thời điểm tiến hành điều trị 52

3.4.2. Thời gian thoái triển sau khi đ- ợc điều trị 53

3.4.3. Kết quả theo dõi 6 tháng sau điều trị 54

3.4.4. Liên quan giữa tình trạng lâm sàng và kết quả điều trị 55

3.5. Biến chứng 58

3.5.1. Biến chứng sớm 58

3.5.2. Biến chứng muộn  59

Ch-ơng 4. Bàn luận 62

4.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu 62

4.1.1. Đặc điểm về giới 62

4.1.2. Đặc điểm tuổi thai, cân nặng 63

4.2. Đặc điểm lâm sàng BVMTĐN của nhóm nghiên cứu 65

4.2.1. Đặc điểm tổn th- ơng theo vùng 65

4.2.2. Đặc điểm tổn th- ơng theo giai đoạn 66

4.2.3. Các đặc điểm lâm sàng khác 67

4.3. Mối t- ơng quan giữa BVMTĐN với tuổi thai và cân nặng lúc sinh 68

4.4. Kết quả điều trị 69

4.4.1. Thời điểm tiến hành điều trị 69

4.4.2. Thời gian lui bênh sau điều trị 70

4.4.3. Tỷ lê thành công sau 6 tháng theo dõi 73

4.4.4. Tỷ lê và thời gian tái phát 75

4.4.5. Liên quan giữa tình trạng lâm sàng và kết quả điều trị 77

4.5. Biến chứng 78

4.5.1 Biến chứng sớm 79

4.5.2. Biến chứng muộn 81

Kết luận  83

Kiến nghị  84

TÀI LIÊU THAM KHẢO PHỤ LỤC