Nghiên cứu các tổn thương tim trong bệnh lý van hai lá mắc phải bằng siêu âm tim qua đường thực quản 

Luận án Nghiên cứu các tổn thương tim trong bệnh lý van hai lá mắc phải bằng siêu âm tim qua đường thực quản .Khoảng mười năm trở lại đây, cơ câu bênh tim mạch của nước ta đã có nhiều thay đổi. Tỷ lê bênh tăng huyết áp, bênh mạch vành, bênh xơ vữa đông mạch… ngày môt tăng, nhưng các bênh van tim nói chung hay bênh lý van hai lá nói riêng vẫn chiếm tỷ lê cao nhât (> 50%) so với các bênh lý tim mạch khác của những bênh nhân nằm điều trị tại các khoa Tim mạch của các bênh viên [26], [27], [30].

Bênh lý van hai lá bao gồm: hẹp van hai lá, hở van hai lá và hẹp hở van hai lá.

Các bênh lý của van hai lá có thể gây ra nhiều biến chứng nạng nề như: suy tim, tắc mạch, tai biến mạch máu não… làm bênh nhân bị tàn phế’ và là gánh nạng cho gia đình và xã hôi, và có thể gây tử vong cho người bênh [3], [15].

Từ trước đến nay, có nhiều phương pháp để chẩn đoán bênh lý van hai lá như: khám lâm sàng, điên tim đồ, chụp Xquang tim phổi, tâm thanh cơ đông đồ, thông tim, chụp buồng tim và siêu âm tim…

Về điều trị bênh lý van hai lá: ngoài điều trị nôi khoa thì điều trị can thiêp như: nong van hai lá bằng bóng, phẫu thuật tách van trên tim kín , phẫu thuật sửa van và phẫu thuật thay van hai lá trên tim mở đóng vai trò rât quan trọng, góp phần tích cực trong viêc cải thiên chât lượng cuôc sống của bênh nhân ngày môt tốt hơn. Song để có thể lựa chọn được phương pháp điều trị thích hợp nhât thì viêc xác định chính xác mức đô hẹp, hở van, mức đô tổn thương van, tình trạng van và tổ chức dưới van của van hai lá cũng như viêc xác định có hay không huyết khối trong nhi trái và /hoặc tiểu nhi trái và các tổn thương phối hợp khác là rât quan trọng và cần thiết đối với người thầy thuốc lâm sàng.

Siêu âm – Doppler tim qua thành ngực là một thăm dò không chảy máu cho biết tình trạng tổn thương của van và tổ chức dưới van của van hai lá, mức độ hẹp, hở van hai lá, diên tích lỗ van, ước tính áp lực động mạch phổi tâm thu, độ chênh áp qua van, chức năng tim… góp ích nhiều cho chẩn đoán và theo dõi điều trị. Tuy nhiên kỹ thuật này vẫn còn một số hạn chế’ như: không thể đánh giá chính xác mức độ tổn thương van và tổ chức dưới van, tình trạng sùi của van nhất là khi kích thước sùi nhỏ < 2mm, huyết khối trong buồng tim nhất là huyết khối trong tiểu nhĩ trái, tĩnh mạch phổi… Hơn nữa, nếu ở bênh nhân có thành ngực dày, có bênh phổi mạn tính… thì hình ảnh siêu âm tim thường mờ, không rõ. Xuất phát từ thực tế” này, phương pháp siêu âm tim với đầu dò qua đường thực quản ra đời, đã khắc phục được những nhược điểm của phương pháp siêu âm tim qua thành ngực và đã giúp ích rất nhiều cho người thầy thuốc trong việc đánh giá các thương tổn ở tim, qua đó sẽ có thái độ xử trí và điều trị kịp thời và thích hợp nhất cho người bệnh [10], [36], [129].

Trên thế’ giới, siêu âm tim qua đường thực quản đã được thực hiện và báo cáo lần đầu tiên bởi Side và Gosling năm 1971 [36]. Cho đến nay kỹ thuật này đã được sử dụng rộng rãi trên thế’ giới để chẩn đoán nhiều bệnh lý về tim mạch. Rất nhiều nghiên cứu của các nhà tim mạch Việt nam và trên thế’ giới đã cho thấy: siêu âm tim qua đường thực quản là phương pháp thăm dò rất ưu việt vì nó đã khắc phục được những hạn chế’ của siêu âm tim qua thành ngực. Đặc biệt phương pháp siêu âm này có thể cho thấy rõ các âm cuộn và huyết khối trong nhĩ trái, tiểu nhĩ trái, các tổn thương sùi ở tim có kích thước nhỏ (< 2 mm), thấy rõ những tổn thương của van và tổ chức dưới van (mức độ dày, vôi hoá…) cũng như đánh giá kết quả trước và sau phẫu thuật sửa hoặc thay van hai lá…

Ở Việt nam, siêu âm tim qua đường thực quản lần đầu tiên được thực hiện tại Viện Tim thành phố Hồ Chí Minh vào cuối năm 1996 [36], tại Viện

Tim mạch Việt nam tháng 7/ 1997 và tại Quân y viên 108 vào tháng 12/1997. Cho đến nay, chúng ta đã bước đầu có một số nghiên cứu về vai trò của SÂTQTQ trong chẩn đoán một số bệnh lý của động mạch chủ, nhưng chưa có nghiên cứu nào toàn diện và chi tiết để đánh giá các tổn thương tim trong bệnh lý van hai lá bằng SÂTQTQ. Năm 1999 tại Viện Tim mạch Việt nam, chúng tôi đã nghiên cứu vấn đề này qua đề tài: “ Bước đầu nghiên cứu vai trò chẩn đoán của siêu âm tim qua đường thực quản trong bệnh lý van hai lá”, nhưng số lượng bệnh nhân nghiên cứu còn ít, chưa có nhiều bệnh nhân được phẫu thuật nên chưa tính được độ nhạy, độ đặc hiệu, giá trị tiên đoán đúng… của phương pháp siêu âm tim qua thành ngực và siêu âm tim qua đường thực quản. Vì vậy, chúng tôi tiếp tục nghiên cứu và tiến hành đề tài: “ Nghiên cứu các tổn thương tim trong bệnh lý van hai lá mắc phải bằng siêu âm tim qua đường thực quản ” nhằm hai mục tiêu cụ thể như sau:

Mục tiêu nghiên cứu:

1. So sánh vai trò chẩn đoán của phương pháp siêu âm tim qua thành ngực và siêu âm tim qua đường thực quản trong nghiên cứu các tổn thương tim của bênh lý van hai lá.

2. Nghiên cứu các tổn thương tim trong bênh lý van hai lá bằng siêu âm tim qua đường thực quản.