NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ANTITHROMBIN III, PROTEIN C, PROTEIN S VÀ RỐI LOẠN LIPID MÁU Ở BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO

Luận án NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ANTITHROMBIN III, PROTEIN C, PROTEIN S VÀ RỐI LOẠN LIPID MÁU Ở BỆNH NHÂN NHỒI MÁU NÃO.Từ nhiều thập kỷ qua, tai biên mạch máu não luôn là mọt vấn đề thời sự cấp bách của y học, mọt thảm họa của loài người, của mọi lứa tuổi, mọi giới và mọi sắc tộc [ll].

Theo thống kê của Tổ chức Y tê Thê giới năm l999, mỗi năm có khoảng năm triệu người tử vong do tai biên mạch máu não và là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai trên toàn thê giới (l999). Tỷ lệ tử vong do tai biên mạch máu não chiêm l2% trong tổng số tử vong chung và là nguyên nhân gây tử vong nhiều nhất ở những người ít vận đọng [54] [ll0]. Tỷ lệ bệnh lưu hành chiêm 2/l000 dân số mỗi năm.

Theo Orgogozo (l995), 80% các trường hợp tai biên mạch máu não là tai biên nhồi máu não và 20% là chảy máu não.

Tai biên mạch máu não vẫn đang còn là mọt thách thức với y học bởi lẽ do sự phổ biên của bệnh, không phân biệt nông thôn hay thành thị, nam hay nữ, điều quan tâm không chỉ là tỷ lệ tử vong cao mà trong số sống sót có hơn 2/3 phải chịu di chứng tàn tật nạng nề. Số bệnh nhân này đòi hỏi mọt chê đọ chăm sóc đạc biệt, theo dõi dài ngày, gây thiệt hại về kinh tê và giảm cả chất lượng sống. Đó là gánh nạng cho cả gia đình và xã họi. Việc điều trị ngày nay còn nhiều khó khăn, chỉ góp phần làm giảm phần nào tỷ lệ tử vong và mức đọ tàn phê. Do đó phòng ngừa tai biên mạch máu não rất quan trọng và trở thành chiên lược hàng đầu trong công tác chăm sóc sức khoẻ ban đầu.

Cơ chê đông máu bình thường là sự thăng bằng giữa mọt bên là nguy cơ chảy máu do thiêu hụt các yêu tố đông máu (di truyền hay mắc phải) và bên kia là nguy cơ tăng đông và huyêt khối gây tắc mạch do tăng mọt vài yêu tố đông máu sinh lý hay bệnh lý kích hoạt hệ đông máu, giảm yêu tố chống đông, giảm hay ức chê hệ tiêu sợi huyêt, trong đó có vai trò quan trọng của sự giảm các yếu tố chống đông sinh lý antithrombin III (ATIII), protein C, protein S.

Sự phát hiên của tăng đông máu là huyết khối gây ra hôi chứng tắc mạch [1]. Hiên tượng tắc mạch xảy ra trong hê đông mạch là tai biến mạch máu, trầm trọng nhất ở não và tim.

Rối loạn lipid máu đã được đề cập từ lâu, và gần đây được xem như là môt yếu tố nguy cơ quan trọng của nhồi máu não [5] [11].

Khảo sát dịch tễ học về huyết khối đông mạch còn cho thấy sự tăng đông máu có liên quan với sự rối loạn lipid máu [68].

Sự điều trị tăng lipid máu với statin chẳng những làm giảm lipid máu mà còn cung cấp hiệu lực chống xơ vữa đông mạch, chống huyết khối [68].

Trong nước đã có những tài liệu nghiên cứu về bệnh lý tăng đông máu và huyết khối nhưng chưa có nghiên cứu nào về vai trò của các yếu tố chống đông sinh lý ATIII, protein C, protein S và sự liên quan của các yếu tố chống đông trên với rối loạn lipid máu ở bệnh nhân nhồi máu não.

Chính vì vậy, chúng tôi đã tiến hành đề tài nghiên cứu với ba mục tiêu:

1. Nghiên cứu các yếu tố chống đông sinh lý Antithrombin III, Protein C, Protein S ở bênh nhân nhồi máu não.

2. Nghiên cứu sự rối loạn lipid máu ở bênh nhân nhồi máu não.

3. Nghiên cứu mối liên quan giữa các yếu tố chống đông sinh lý Antithrombin III, Protein C, Protein S với tình trạng rối loạn lipid máu ở bênh nhân nhồi máu não.

MỤC LỤC 

Đặt vấn đề   1

Chương 1: Tổng quan   3

1.1. Sinh lý quá trình đông cầm máu  3

1.2. Những chất ức chế đông máu sinh lý   7

1.2.1. Họ các chất ức chế serin protease hay serpin  8

1.2.2. Họ các chất ức chế thuộc hệ thống protein C 10

1.3. Lipid – lipoprotein máu 14

1.3.1. Lipid máu  14

1.3.2. Apolipoprotein 17

1.3.3. Lipoprotein  18

1.3.4. Rối loạn lipid máu  20

1.4. Nhồi máu não  27

1.4.1. Phân loại nhồi máu não  27

1.4.2. Cơ chế thiếu máu não  28

1.5. Mối liên quan giữa các lipid-lipoprotein huyết tương với tình trạng đông

cầm máu và huyết khối 30

1.6. Tình hình nghiên cứu 33

1.6.1. Tình hình nghiên cứu về rối loạn lipid-lipoprotein máu và tai biến

mạch máu não  33

1.6.2. Tình hình nghiên cứu về các chất chống đông sinh lý 34

1.6.3. Tình hình nghiên cứu về sự liên quan giữa các yếu tố ATIII,

protein C, protein S, các yếu tố đông máu huyết tương và rối loạn

lipid-lipoprotein máu trên bệnh nhân tai biến mạch máu não …. 36

Choông 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu   38

2.1. Đối tượng nghiên cứu 38

2.1.1. Nhóm bệnh nhân nhồi máu não 38

2.1.2. Nhóm tham chiếu  39

2.1.3. Số lượng bệnh nhân nghiên cứu 39

2.2. Phương pháp nghiên cứu  40

2.2.1. Các chỉ tiêu nghiên cứu  40

2.2.2. Nghiên cứu sự tương quan giữa sự giảm các chất chống đông sinh

lý và rối loạn lipid máu ở bệnh nhân nhồi máu não  41

2.2.3. Các kỹ thuật xét nghiệm đã dùng cho nghiên cứu  41

2.2.4. Xử lý số liệu  47

2.2.5. Các bước nghiên cứu 49

Chööng 3. Kêt quả nghiên cứu   50

3.1. Đặc điểm của nhóm nghiên cứu   50

3.1.1. Phân bố nhóm tuổi và giới tính của nhóm nghiên cứu  50

3.1.2. Địa chỉ của nhóm nghiên cứu  51

3.1.3. Các yếu tố nguy cơ nhồi máu não   52

3.2. Kết quả nghiên cứu về các chất chống đông sinh lý ATIII, protein C,

protein S ở bệnh nhân nhồi máu não   53

3.2.1. Trị số trung bình của ATIII, protein C, protein S ở nhóm nhồi

máu não   53

3.2.2. So sánh trị số trung bình của ATIII, protein C, protein S ở nhóm

nhồi máu não và nhóm tham chiếu   53

3.2.3. Tần suất giảm các chất chống đông sinh lý ở bệnh nhân nhồi máu

não   57

3.2.4. Giá trị các xét nghiệm định lượng các chất chống đông sinh lý

trong tiên đoán nhồi máu não   60

3.2.5. Tổng hợp tần suất giảm ATIII, protein C, protein S ở bệnh nhân

nhồi máu não   64

3.3. Kết quả nghiên cứu về rối loạn lipid máu và nhồi máu não  65

3.3.1. Trị số trung bình của cholesterol toàn phần, triglycerid, LDL-C và

HDL-C ở nhóm nhồi máu não  65

3.3.2. So sánh trị số trung bình của cholesterol toàn phần, triglyceride, LDL-C và HDL-C ở nhóm nhồi máu não và nhóm tham chiếu … 65

3.3.3. Rối loạn lipid máu và nhồi máu não   67

3.4. Sự liên quan giữa sự giảm các chất chống đông sinh lý ATIII, protein C,

proteinS và rối loạn lipid máu ở nhóm bệnh nhồi máu não   71

3.4.1. Sự liên quan giữa sự giảm ATIII, protein C, protein S và lipid máu

ở nhóm bệnh nhồi máu não   71

3.4.2. Sự liên quan giữa sự giảm các chất chống đông sinh lý ATIII,

protein C, protein S và lipid máu ở nhóm tham chiếu   75

Chôông 4. Bàn luận   79

4.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu   79

4.1.1. Đặc điểm về tuổi  79

4.1.2. Đặc điểm về giới  80

4.1.3. Địa chỉ của nhóm nghiên cứu  81

4.1.4. Các yếu tố nguy cơ  82

4.2. Bàn luận về các chất chống đông sinh lý   87

4.2.1. Protein S và nhồi máu não  87

4.2.2. Protein C và nhồi máu não   90

4.2.3. ATIII và nhồi máu não   92

4.2.4. Giá trị các xét nghiệm định lượng các chất chống đông sinh lý

trong tiên đoán nhồi máu não  93

4.2.5. Tổng hợp tần suất giảm các chất chống đông sinh lý ATIII, protein

C, protein S ở bệnh nhân nhồi máu não  94

4.3. Bàn luận về rối loạn lipid máu và nhồi máu não  96

4.3.1. Cholesterol và nhồi máu não   97

4.3.2. Triglycerid và nhồi máu não   98

4.3.3. LDL-C và nhồi máu não   101

4.3.4. HDL-C và nhồi máu não   102

4.4. Sự liên quan giữa sự giảm các chất chống đông sinh lý và lipid máu ở

nhóm bệnh nhồi máu não   104

Kết luận   107

Kiến nghị   110

Tài liệu tham khảo   111

Phụ lục