Nghiên cứu chẩn đoán bệnh viêm dạ dày mạn tính bằng nội soi, mô bệnh học và tỷ lệ nhiễm Helicobacter Pyrori

Nghiên cứu chẩn đoán bệnh viêm dạ dày mạn tính bằng nội soi, mô bệnh học và tỷ lệ nhiễm Helicobacter Pyrori

Luận án tiến sỹ : Nguyễn Thị Hòa Bình

Chuyên ngành : Bệnh học Nội khoa : năm  bảo vệ 2001

Hướng dẫn khoa học : GS.TS Nguyễn Khánh Trạch

Bệnh viêm dạ dày mạn tính là một bệnh phổ biến, chiếm tý lộ 35-45% trong các bệnh lý dạ dày tá tràng ở Việt Nam cũng như ớ nhiều nước trên thế giới12,15,1651. Bệnh kéo dài nhiẻu tháng, nhiổu nãm gây ảnh hưởng dến sức khoẻ và công tác của người bộnh. Bộnh có nhiểu nguyên nhân, nhưng nguyên nhản dược nhiều người công nhận dó là do vi khuẩn Helicobacter Pylori.
Trước khi có máy soi dạ dày,việc chẩn đoán bệnh viêm dạ dày mạn gặp nhiều khó khăn do các triệu chứng lâm sàng cùa bệnh không đặc hiôu. Từ năm 1956, khi Hirschowitz phát minh ra ống soi mểm thì những nghiên cứu về bệnh viêm dạ dày mạn cũng như các bệnh khác của ống tiêu hoá mới ngày càng phát triển. Nhờ nội soi mà việc chẩn đoán viêm dạ dày được dẽ dàng và chính xác hơn vì qua nội soi có thể làm sinh thiết để chẩn đoán mô học, một tiôu chuẩn chẩn đoán không thể thiếu. Đã có nhiểu phAn loại viêm dạ dày ra đời, mỗi phân loại dựa vào một phưưng pháp dà được dùng dể chẩn đoán viôm dạ dày như: nội soi, mô bệnh họcf nguyẽn nhân, bệnh sinh…nhưng cách phân loại nào là tốt nhất và thích hợp với hoàn cảnh Việt Nam?
Ở Việt Nam hiện nay, những nghiên cứu chản đoán bệnh viêm dạ dày mạn bằng nội soi, mô bệnh học còn rất ít. Việc chẩn đoán bệnh viêm dạ dày mạn khồng thống nhất ở các trung tâm nội soi và có nhiều phân loại viôm dạ dày mạn tính dược sử dụng. Việc lựa chọn được phân loại viêm dạ dày mạn phù hợp, dẻ áp dụng, dỗ thống nhất, có các tiêu chuẩn chẩn đọán cụ thể ở nước ta là rất cần thiết. Mặt khác viêm dạ dày mạn là bệnh hay găp nhất trong các bộnh của dạ dày. Nhiéu tác giả cho rằng xuất phát (ừ viêm dạ dày mạn mà dẫn đến loct dạ dày, ung ihư dạ dày. Nhiểu tác giả còn khẳng định ung thư dạ dày đểu xuất phát từ dạ dày viêm mạn, rất hiếm Irường hợp ung thư dạ dày mà khồng có viêm mạn kèm theo, nói một cách khác viêm dạ dày mạn là tiẻn thân cùa ung thư dạ dày. Do đó, việc nghicn cứu vẻ viêm dạ dày mạn lại càng cần thiết.
Xuất phát từ những yôu càu thực tế Irên, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu dể tài ” Chẩn đoán bệnh viêm dạ dày mãn tính bằng nội soi, mô bệnh học và tỷ lệ nhiễm Helicobacter pylori” nhằm những mục liôu sau:
1. TÌI11 hiểu đặc điểm lAm sàng, hình ảnh nội soi, mỏ bộnh học cùa vi6m (lạ dày mạn.
2. Tim hiểu tỷ lệ nhiẽm HP, mối liên quan giữa nhiẽm HP, một số yếu tố nguy cơ với tổn thưưng mô bộnh học của bộnh viêm dạ dày mạn.

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. Viêm dạ dày mạn 3
1.1.1. Nguyên nhân của viêm dạ dày mạn 3
1.1.2. Cơ chế bệnh sinh của viêm dạ dày mạn 8
1.1.3. Triệu chứng lâm sàng của viêm dạ dày mạn 8
1.1.4. Chẩn đoán viêm dạ dày mạn 9
1.1.5. Phân loại viêm dạ dày mạn 9
1.1.6. Siêu cấu trúc cùa viêm dạ dày mạn 19
1.1.7. Một số hiểu biết mới về viêm dạ dày mạn 20
1.2. Hclicobacter pylori 21
1.2.1. Vài nét về lịch sử 21
1.2.2. Một số đặc diểmhình Ihái, sinh hoá, di truyền, miễn dịch của HP 22
1.2.3. Chẩn đoán nhiẽm HP 25
1.2.4. Vai trò của HP trong bệnh lý dạ dày tá tràng 30
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cúu 35
2.1. Đới tượng nghiên cứu 35
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân nghiên cứu 35
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân ra khỏi nghiên cứu 35
2.1.3. Cách chọn bệnh nhân nghiên cứu 36
2.1.4. Cỡ máu nghiên cứu 36
2.2. Phương pháp nghiên cứu 37
2.2.1. Khám vé lâm sàng 37
2.2.2. Phương pháp nội soi và sinh thiết 37
2.2.3. Phương pháp chẩn đoán vi khuẩn 39
2.2.4. Tiêu chuản chẩn đoán viêm dạ dày mạn tính qua hình ảnh nội soi 40
2.2.5. Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm dạ dày mạn tính theo tốn thương mô
bệnh học 43
2.2.6. Phân nhóm bệnh nhân nghiên cứu 46
2.2.7. Nghiên cứu siêu cấu trúc 47
2.3. Phương pháp xử lý số liệu 47
CHƯƠNG 3 : KẾT QUẢ NGHIÊN cúu 48
3.1. Các đặc điểm lâm sàng, nội soi, mô bệnh học, nhiẽm HP cùa viêm
dạ dày mạn ở nhóm nghiên cứu 1 (chi ở hang vị) 48
3.2. Đặc điểm nội soi, mô bệnh học, nhiễm HP của viêm dạ dày mạn ò
nhóm nghiên cứu 2 (tại 3 vùng dạ dày) 74
3.3. Siêu cấu trúc niêm mạc dạ dày 78
CHƯƠNG 4 : BÀN LUẬN 79
4.1. Đặc điểm bệnh viêm dạ dày mạn tính 79
4.2. Đặc điểm lâm sàng, nội soi, mô bệnh học, nhiễm HP của viêm dạ
dày mạn theo nhóm 1 (chỉ ở hang vị) 80
4.3. Đặc điểm lâm sàng, nội soi, mô bệnh học, nhiễm HP cùa viêm dạ
dày mạn nhóm 2 (theo 3 vùng) 97
4.4. Siêu cấu trúc của niêm mạc dạ dày 99
4.5. ưu nhược điổm cùa phương pháp chẩn đoán viêm dạ dày mạn theo
nhóm 1 và 2 101
KẾT LUẬN 107
Ý KIÊN ĐỀ XUẤT 109
TÀI LIỆU THAM KHẢO 110