Nghiên cứu tử vong trẻ em dưới 5 tuổi và hiệu quả của biện pháp tuyên truyền giáo dục làm giảm tử vong do đuối nước tại cộng đồng ngoại thành Hải Phòng

Luận án Nghiên cứu tử vong trẻ em dưới 5 tuổi và hiệu quả của biện pháp tuyên truyền giáo dục làm giảm tử vong do đuối nước tại cộng đồng ngoại thành Hải Phòng.Năm 1978, một hội nghị thế giới gồm 150 nước đã họp ở Aima Ata, thù đô nước cộng lỉoà Kazactan, dưới sự bảo trợ cửa tổ chức Y tế thế giới và quĩ nhi đồng Liên hợp quốc bàn về đẩy mạnh việc CSSKBĐ cho nhán đan các nưức. Cuối cùng ngày 12 tháng 9 năm 1978 hội nghị đã dưa ra một bản tuyên ngôn quan trọng, có tính chất lịch sử gọí là Inyên ngôn Aima- Ala. Tuyên ngồn kêu gọi chính phủ và ngành y tế các nước tổ chốc đẩỵ mạnh việc chăm sóc sức khoe cho loàn dân. Mội «long 8 nội đung của bản tuyên ngôn là “ Bảo vộ sức khoẻ bà mẹ – trẻ em”. Hiện nay, trẻ em chiếm một tỉ lệ lớn trong dan số thế giới. Theo báo cáo cảa TCYTTG năm 1995 dân số thế giới là 5,8 tỉ người thì trẻ em dưới 5 tuổi là 613 triệu, 1,7 tỉ trẻ em và vị thành niên [127]. Cũng theo thống kô của TCYTTG hàng năm trên tliế giới cỏ khoảng 14 triệu trẻ em dưới 5 tuổi chết thì 95% là à các nước đang phát triển và nguvên nhân chủ yếu là: viêm phổi, ỉa chảy, suy dinh dưỡng, sởi và sốt rét [27],[48].

Về nguyên nhan tử vong trẻ cm dưới 5 tuổi cũng rất khác nhau, tuỳ theo từng địa dư, tuỳ thuộc vào tình hình kinh tế xã hội và ỵ tế. Theo Chu Vãn Tường hiộn nay ờ các nưức phát triển, tỷ lệ tử vong ở trẻ em do các bệnh nhiễm khuẩn và suy đinh dưỡng đã (tược đẩy lùi nhưng lai nạn – thương tích (TN-TT) ở trê em là một vấn để dang được quan íâra vì tỉ lệ mắc và tử vong rấl cao ¡681.

ở Việt Nam từ năm í 990 trờ lại đây nhờ sự tăng trưởng nhanli về kinh tế đã mang ỉại nhiều lác động lớn cho sức khoỏ do cải thiện điều kiện sống, ăn, ở, mặc, học hành. Cùng với việc thực lỉiộn hàng ĩoạt các chương tvình y tế quốc gia, làm tđỉ công tác chăm sóc sức khoè ban đẫis cho nhân dan, đặc biệt là trẻ em. Nhờ <1ó sức khoẻ trẻ em đã từng bước được nâng cao, mô hình bệnh tật và tử vong trò em dã có những Ihaỵ đổi nhấl định irong mấy năm gần đây, tử vcmg ô trẻ em do các bệnh tiêu hoá và hô hấp đã giảm đi [73],

Trong những năm qua, một số công trỉnh nghiên cứu vẻ tử vong trẻ em đã được thực hiện tại các địa phương trong cả nước. Tuy nhiôn phần lớn nhũng công trình này dựa (rên những tơ liệu tại các bệnh viện [1],[4],111],[211,[22],

[23JI[24],[25J>[27].[31],t32J,t33],[53J,t73ĩ,[75]. Kết quả thu được từ những

nghiên cứu này cho thấy tỉ lệ tít vong ờ trê ém tại các bệnh viện đã giảra đắn. Nguyên nhân tử vong trẻ em lại các bệnh viện chiếm tỉ (ộ cao là: Nhiỗm khuẩn (đứng (lầu là nhiễm khuẩn hô hấp), đẻ non, suy dinh dưỡng nặng, xuất huyết não màng não… Một số công trình nghiên cứu tử vong ờ trẻ em tại cộng dồng được thực hiện vào những nam đầu của Lhạp kỷ 90 cho thấy ỉì lệ tử vong írẻ em thấp hơn so vớt thập kỷ 80. Kết quá nghiên cứu lại huyện An Hải [57], huyện Kiến Thụy[58]- Hải Phòng trong những năm 1-990 -1995 cho thấy lử vong ờ trẻ em dưới 5 tuổi do các bệnh: Viêm phổi, ỉa chảy và các bệnh Ihuộc chương trình tiêm chùng mở rộng đă giảm di rộ rệt, trong khi đó tử vonẹ do tai nạn, đặc biệt ìà đuối nước lại chiếm ti lệ cao nhất,

Tí lệ tử vong ờ trẻ em là một chỉ số có ý nghĩa phản ánh tình hình phát triển về y tế, kinh tế – xã hội cồa mỗi quốc gia hay mỗi (lịa phương. Chi số tử vong trỗ em đưói 5 tuổi sẽ giúp cho chính quyền và ngành y lế định ra phương hướng, chủ trương công tác , tìm ra biện pháp hữu hiệu làm giảm tỉ lệ tử vong ở trẻ em [99],[110]. Để góp phẩn đánh giá Ihực trạng t& vong ở trẻ era dưới 5 tuổi ở cộng đồng, chúng tỏi tiến hành đề tài này nhằm mục tiêu:

1. Phân tick tì lệ, nguyên nhân và một số yếu (ố liên quan tóỉ tử vong chung tó tử vong đuối nước ở trẻ em dưới 5 tuổi tại cộng đồng ngoại thành Hài Phòng.

2, Đánh giá hiệu quả của biện pháp tuyên truyền giáo dục nhằm làm giảm tỉ lệ (ử vong đo đuối nước ở trẻ em tại cộng đồng.

Chươngl. TỔNG QƯAN 3

1.1. Sư lược lịch sử nghiên cứu tử vong trẻ em 3

i.2, Tình hình rỉr vong (rẻ em (rên thế giới trong những nám gần đày 4

1.2.1. Tỉ lệ tử vong trẻ ein Ivên thế giới 4

ỉ.2.2, Nguyên nhân tử vong Ire em dưới 5 tuổi 7

\ .3- Tình hình tử vong ở trẻ em Việt Nam 11

1,3.1. Tình hình tử vong trẻ em trước và sau cách mạng tháng (8/1945) li

1.3.2. Nguyên nhân tử vong trẻ em 12

1.3.3 Những nghiôn cứu về từ vong trẻ em í rong nước 13

1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới íử vong trề em 16

1.4.1. Tổng sản phẩm quốc nội 16

í.4.2. Mức độ dinh dưỡng 17

1.4.3. Cân nặng khi sinh 17

1.4.4. Tỉ lẽ sinh ế 17

1.4.5. Bênhtât

• • 18

1.4.6, Yếu (Ố mỏi trường 18

1.4,7. Công tác y tế và tiến bộ Y học 18

1.4.8. Sức khoẻ, bệnh tật, hiểu biết kiến thức chàm sóc trẻ của các 18

bằ me có con dưới 5 tuổi

*

1.4.8 Các yếu tô’ khác nhu thiên tai, chiên tranh, lai nạn. tam lý xã hội 20

1.5. Tình hình mác và tử vụng do tai nạn ở trẻ em 20

1.5.1. Tình hình mắc và tử vong do TN-TT ờ trẻ em trôn tliế giới 21

1.5.2 Tử vong do lai nạn đuối nước ở trẻ em 28

! .5.3. Các giái ptiáp can (hiệp làm giàm từ vong do đuôi nước ỡ trẻ em 28

1.6. Phương pháp nghiên cứu tử vong írẻ em 30

Chưưng 2. ĐÔI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NCỈHIÊN cũu 32

2.1 Đối tượng nghiên cứu 32

2.1.1 Xác định cỡ inẫu nghiỏn cứu lì 16 tử vong Ire em dưới 5 tuổi 32

2.1.2 . Giọn địa bàn nghiên cứu 32

2.1.3. Chọn vùng can (hiệp làm giám tỉ lệ tử vong Ire em do đuối nước. 36

2.2. Plurơng pháp nghiên cửu 39

2.2.1. XAy đựng phiến điểu Ira 39

2.2.2. Biện pháp tuyên truyền kiến thức làm giảm tỉ lê tử vong trẻ em do 40

đuối nước

2.2.3 Phương pháp điều ira 41

2.2.4. So sánh giữa 2 vùng: vcr và VĐC 45

2.2.5. Xử lý số liệu 46

Chương 3. KlÍT QUẢ NGHIÊN cún 47

3.1 Tỉ ĩệ, nguyẻn nlỉàn, yêĩi tổ liên quan tới tử VOI1Ẹ chung và lử vong 47

do đuối nước ở trẻ em <lướỉ 5 tuổi tại cộng đóng ngoại thành Hải Phòng 1995 -1999.

3.1.1. Ti lệ, nguyên nhan, yếu t6 liên quan tới lừ vong chung. 47

3J.J.1. Tỉ lệ từ vong chung trẻ em ảưói 5 tuổi tại cộng đồng. 4 7

3.ỉ.1.2. Nguyên nhân tử vong trẻ em dưới 5 tuổi tại cộng đổng. 53

3. í.1.3. Một số yểu tốỉiên quan tới từ vong trẻ em dưới 5 tuổi tại cộng đồng 59

3.1.2. Tỉ ]ộ từ vong do lai nạn và yếu lố liêit quan íứi từ vong <(o đuổi »ước ờ 67

trẻ em cíưói 5 tuổi tại cộng đổng.

3.1.2. ì. Tỉ lệ tử vong do tơi nạn theo nguyên nhân ở trẻ cm dưới 5 tuổi. 67

3. ỉ .22. Một sổ yếu tố liên quan đến ĩử vong chết đuổi ở ttể em dưới 5 tuổi lọi 68

cộng dồn%.

3.2. Đánh giá hiệu quả của biện pháp tuyên trtiyén phòng chống 77

đuôi nước ử trẻ em tụi cộng đóng

3.2.1.  Ý kiến của CBYTCS vể biện pháp phÒ3ìg chống diỉối nưức 77

3.2.2. Ý kiến của nhân dAn về biện pháp phòng chống đuối nước 79

3.2.3. Tỉ lộ trồ đi học nhà Ire, mâu giáo ìrước và sau can thiộp tại 2 vòng 82

can thiệp và đối chứng

3.2.4. PhAn tích tử vong chung ờ trẻ cm dirới 5 tuổi giừa VCT vb VDC 8?

3.2.5. Phan rích tử votig do chết du ối ự (rè em dưới 5 luổi giữa VCT và VĐC 84

Chương 4. BÀN LUẬN 88

4.1 Tỉ lệ, nguyên nhân* ycu tò liên quan tới tử vong trẻ em dưới 5 88

tuổi tại cộng đồng ngoại thành nải Phòng

4.1.1. Tí ỉệ, nguyôn nhân và yếu tố liên quan tói lử vong chung à trẻ em dưới 5 tuổi tại cộng đồng.

4J.J. I .Tỉ lệ tủ vong rrẻ em dưới 5 tuổi tại cộng đổng. 88

4.1. ỉ.2. Nguyên nhân từ vong trẻ em dưới 5 tuổi ỉại cộng đổng ngoại thành 98 Hải Phòng

4. Ị.1.3. Một sô yếu tô liên quan tới tứ vong írẻem dưới 5 tuồi tại cộng ỉ05

dồng ngoại thành Hải Phòng.

4.1.2. Tử vong do tai nạn chết đuối 109

4 A .2.1. Tỉ lệ tử vong do tai nạn và tử vong do chết đuối Ị09

4. ¡.2.2. Một số yếu tố liên quan tới ĩừ vong do chết đuối ì lì

4.2. Ràn ỉuận về hiệu quả của biện pháp (uyên ỉruyển kiến llitrc ! 15

nhầm làm gỉảm tử Yong trẻ em do đuối nước

4.2.1. Ý kiến của CBYTCS vể biện pháp phòns chống đuối nước ở trẻ em H5

4.2.2. Ý kiến của nhân dan vẻ biộn pháp cấp cứu và dề phòng đuối nước 1

(V trẻ em

4.2.3. Bàn luận vè từ vong Irẻ cm dưới 5 tuổi do chết đuối 117

KẾT LUẬN 118

KIÊN NGHỊ 120

TÀI LIỆU THAM KKẢO 121

PHỤ LỤC 136

Sơ ĐỒ HỆ TĨĨỐNG SÔNG THÀNH PHỐ HẤĨ PHÒNG 143