Chẩn đoán tế bào học,mô bệnh học bệnh vú tại một số cộng đồng và bệnh viện trung ương Huế

Luận án Chẩn đoán tế bào học,mô bệnh học bệnh vú tại một số cộng đồng và bệnh viện trung ương Huế.Tế bào học chọc hút bằng kim nhỏ vú lần đáu tiên dược Martin. Erris và Stewart sử dụng vào những năm 1930. Đối với bệnh nhàn bệnh vú, tế bào học chọc hút kim nhò là một cuộc cách mạng hoá giúp chẩn đoán, quản lý và điểu trị có hiệu quả. Sừ dụng các kim 22 đến 26G có hay không có bơm tiêm hút, người chọc hút có thể lấy được mẫu tổn thương, nhuộm và cắt nghĩa nó trong vài phút. Về mặt kinh tế dây là một phương pháp có giá thành rẻ nhất. Trên quan điếm khoa học, đây là một kỹ thuật nhanh, chính xác dưới bàn tay cùa một nhà bệnh học có kinh nghiệm. Còn vẻ quan điểm nhân đạo, nó rút ngán thời sian lo lắng của bệnh nhân về bản chất tổn thương và cho phép bệnh nhân tham gia vào việc lựa chọn biện pháp điều trị phù hợp với tình trạng lâm sàng riêng của mình. Hơn nữa tế bào học chọc hút kim nhò không gây nên sẹo da, rát có lợi cho những bệnh nhâp có chíỉn đoái; tế bào học lành tính. Nếu tinr đến tỷ lệ 70% tất cả các phẫu thuật vú được thực hiện, tầm quan trọng của tế bào học trở nên rất rõ ràng [31 ], [32], [33], [34], [92], [97], [115].

Bằng việc cải thiện quá trình quyết định lựa chọn cho bệnh nhãn phương pháp sinh thiết truyền thống các u vú, tế bào học chọc hút kim nhò trở thành phương pháp rất cần thiết trong việc quản lý các tổn thương vú. Ớ những bệnh nhân được cỉiéu trị ung thư vú, tế bào học chọc hút kim nhò còn giữ vai trò hàng đầu trong việc phát hiện các tái phát tại vùng sẹo và xác định các di

căn [89].

Cũng cần kế đến một vai trò quan trọng khác cùa tế bào học chọc hút kim nhò irong sàng lọc các bệnh vú trong cộng đồng. Ở các nước phát triển bộ ba sàng lọc được lựa chọn là khám lâm sàng, chụp vú và tế bào học chọc hút kim nhò. Tuy nhiên ở các nước dang phát triển khống thể thực hiện việc chụp vú hàng loạt, do dó giáo dục tự khám vú, khám lâm sàng và tế bào học chọc hút kim nhỏ lại là phươns pháp lựa chọn để sàng lọc bệnh vú trong cộng đổng [4], [8], [12], [14], [19].

Tế bào học chọc hút kim nhỏ có tầm quan trọng trong chẩn đoán các bệnh vú như vậy nhưng chẩn đoán mô học vần có tính quyết định trong phần lớn các bệnh vú. Việc phân loại mô bệnh học và phãn dộ có ý nghĩa tiên lượng quan trọng. Trong nhừng năm gđn dày kỹ thuật hoá mỏ miễn dịch không những góp phần quan trong trong việc tìm hiểu bản chất sinh học cùa ung thư vú mà còn đem lại những lợi ích thực tiễn trong việc chọn biện pháp điều trị bệnh, đặc biệt quan trọng là việc xác định các thụ thể estrogen, progesteron và gen u Her2/neu [159], [181], [188].

Tế bào học chọc hút kim nhỏ đà được đưa vào áp dụng tại Việt Nam từ những năm 70 cùa thế kỷ trước (Nguyễn Vượng, 1972) [31], [32], [33], [34]. Một số công trình nghiên cứu cũng đã đề cập dến vai trò của tế bào học chọc hút kim nhỏ trong chẩn đoán bệnh vú ờ cộng dồng và bệnh viện. Tuy nhiên ở Thừa Thiên Huế, chưa có công trình nào nghiên cứu về tế bào học chọc hút kim nhỏ trong cộng đồng và ở bệnh viện. Mặt khác cũng chưa có còng trình nào nghiên cứu về mô học và hoá mô miễn dịch ung thư vú gặp tại Thừa Thiên Huế. Do đó trong công trình này chúng tôi nghiên cứu tế bào học chọc hút kim nhỏ trong chẩn đoán bệnh vú tại một số cộng đổng tỉnh Thừa Thiên Huế và bệnh viện trung ương Huế và bước đầu nghiên cứu áp dụng hoá mô miễn dịch trên một số trường hợp ung thư vú với các mục tiêu:

1. Tỉm hiếu tình hỉnh bệnh vú ở Bệnh viện trung ương Huê và một số cộng đồng ờ tính Thừa Thiên Huê qua chọc hút tế bào bằng kim nhô.

2. Đánh giá giá trị của tế bào học chọc hút kim nhò và mô bệnh học trong chẩn đoán các bệnh vú lành tính và ác tính tại Bệnh viện Trung ương Huế.

3. Nghiên cứu hoá mô miễn dịch thụ thể estrogen, progesteron và yếu tố phát triển biểu mô HerHneu trên một số trường hợp ung thư biểu mò vú.

Đạt vấn đé 1

Chương 1: Tổng quan tài liệu 3

1.1. Hình ảnh tế bào học chọc hút kim nhỏ trong bệnh vú 3

1.1.1. Hình ảnh tế bào học chọc hút kim nhò trong bệnh vú lành tính 3

1.1.2. Hình ảnh lế bào học chọc hút kim nhò trong ung thư vú 5

1.2. Giá trị của chẵn đoán tế bào học chọc hút kim nhỏ trong chẩn đoán

các bệnh vú 11

1.2.1. Giá trị tế bào học chọc hút kim Iihỏ trong chấn đoán các bệnh vú lành tính… 11

1.2.2. Giá trị tế bào học chọc hút kim nhỏ trong chẩn đoán các bệnh vú ác tính … 13

1.2.3. Tế bào học chọc hút kim nhò so với các phương pháp khác 19

1.3. Tế bào học chọc hút kim nhỏ trong chẩn đoán một số tip ung ihư

biểu mò vú 20

1.3.1. Ưng thư biểu mò tiểu thuỳ xâm nhập 20

1.3.2. Ung thư biểu mô chế tiết mờ 21

1.3.3. Ưng thư biểu mò tế bào sáng giàu glycogen 21

1.3.4. Ưng thư biểu mò vi nhú xâm nhập 22

1.3.5. Ưng thư biểu mô tuyến tiết rụng dầu 22

1.3.6. Ưng thư biểu mô chế tiết 23

1.3.7. Ưng thư biểu mô vú với biệt hoá nội tiết 23

1.3.8. Ung thư biểu mỏ vú với nền ìympho-tương bào 24

1.4. Phân loại mô bệnh học ung thư biểu mô vú 25

1.5. Nghiên cứu hoá tế bào miễn dịch và hoá mô miễn dịch 28

1.5.1. Estrogen và progestcron 28

1.5.2. Her-2/neu (c-erb-B2) 30 

1.6. Tình hình nghiên cứu tế bào học, mô bệnh học và hoá mỏ miễn dịch

bệnh vú trong nước 31

Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghicn cứu 35

2.1. Đổi tượng nghiên cứu 35

2.2. Phương pháp nghiên cứu 35

2.2.1 Nghiên cứu tại cộng dồng: 35

2.2.2. Nghiên cứu tại bệnh viện 40

Chương 3: Kết quả nghiên cứu 44

3.1. Kết quả nghiên cứu tại cộng đồng 44

3.1.1. Cơ cấu thành phần các đối tượng được nghiên cứu 44

3.1.2. Thực trạng hiện mắc các bệnh vú ờ cộng dồng 46

3.1.3. Liên quan giữa mác bệnh vú và mòi số yếu tố phơi nhiễm 49

3.1.4. Tóm tắt kết quà nghiên cứu 6 yếu tố nguy CƯ 53

3.2. Kết quả nghiên cứu tại bệnh viện 54

3.2.1. Phân bố bệnh nhàn theo tuổi 54

3.2.2. Phân loại bệnh trong nhóm nghiên cứu 54

3.2.3. Tỷ lệ bệnh vú theo vị trí ờ vú phải hay vú trái: 56

3.2.4. Phân bố các loại viêm 56

3.2.5. Phân bố bỌnh nhân mắc bệnh viêm theo độ tuổi 57

3.2.6. Phàn bố u xơ tuyến iheo độ tuổi 58

3.2.7. Phản bố bệnh nhân ung thư theo độ tuổi 59

3.3. Đổi chiếu chẩn đoán tế bào học với mô bệnh học 60

3.1.1. Đối chiếu tế bào học và mô bệnh học 60

3.1.2. Giá trị của chẩn đoán tế bào học 60

3.4. Nghiên cứu mô học ố/

3.5. nghiên cứu hoá mó miến dịch 61

Chương 4: Bàn luận 79

4.1. Phút hiện bệnh vú trong cộng đồng 79

4.1.1. Phân tích theo lứa tuổi: 79

4.1.2. Phân tích cỡ mẫu diều tra theo huyện: 80

4.1.3. Phân tích theo trình độ vãn hoá: 80

4.1.4. Phân tích theo tiền sử gia đình: 81

4.1.5. Tiền sử cá nhàn mắc bệnh vú có thói quen hút thuốc: 81

4.1.6. Tiền sử có thói quen uống rượu: 81

4.1.7. Tiền sử có kinh nguyệt đều hay không đều: 82

4.1.8. Tiền sử sản khoa có sẩy thai hay không sẩy thai 82

4.1.9. Phân loại bệnh vú trong cộng đồng 83

4.2. Nghiên cứu tế bào học bệnh vú trong bệnh viện 84

4.3. Chẩn đoán tể bào học các tổn thương lành tính của vú 86

4.3.1. Tế bào học chọc hút kim nhò trong chẩn đoán bệnh viêm vú 86

4.3.2. Tế bào học chọc hút kim nhỏ trong chẩn đoán bệnh u nang và u xơ tuyến…. 87

4.4. Chẩn đoán té bào học ung thư vú 94

4.4.1. Chẩn đoán tế bào học chọc hút kim nhỏ ung thư biểu mò ống xâm nhập

kinh điển (tip không đặc biệt) 94

4.4.2. Tế bào học chọc hút kim nhò cùa ung thư biểu mỏ nhầy 101

4.4.3.Ưng thư biểu mò ống nhò

4.5. Kết quả nghiên cứu vé mô học 104

4.6. Hoá mô miễn dịch 105

4.6.1. Thụ thể estrogen và progesteron 105

4.6.2. Her-2/neu (c-erbB2) 107

Kết luận 109

Tài liệu tham khảo 111